“Çelësi i menaxhimit është që të heqë qafe manaxherët“, këshilloi Ricardo Semler, fjalimi në Ted Talk i të cilit u bë viral, duke futur terma të tillë si “demokracia industriale” dhe “riintegrimi korporativ“. Është e rëndësishme të theksohet se z. Semler nuk është një akademik ose një ekspert në teorinë e menaxhimit, ai është CEO i një kompanie të suksesshme industriale. Pikëpamjet e tij nuk kanë gjasa të përfaqësojnë të menduarit e zakonshëm në hartimin organizativ. Por ndoshta është koha që të ripërcaktojmë termin “manaxher” dhe të pyesim nëse ideja e “menaxhimit” siç është trashëguar nga epoka industriale, ka tejkaluar dobinë e saj.
Banka Botërore vlerëson madhësinë e fuqisë punëtore globale në rreth 3.5 miliard njerëz dhe në asnjë mënyrë nuk do të prisnim se ata që janë të punësuar sot do të kalojnë në një strukturë pa manaxhim në afatin e afërt apo edhe të mesëm. Shumica dërrmuese e punës që përfshin punën e njeriut vazhdon të realizohet mirë në një strukturë organizative tradicionale.
Në një botë të PPKD (paqëndrueshmëri, paqartësi, kompleksitet dhe dykuptimësi), janë kompanitë e teknologjisë që do të jenë adoptuesit e hershëm të një modeli pas-hierarkik. Në fakt, disa e kanë përqafuar tashmë atë. Peizazhi konkurrues i sotëm është përcaktuar me një fjalë: përçarje.
Idetë përparuese në rritje, përmirësimi i vazhdueshëm dhe optimizmi i proceseve thjesht nuk i arrijnë më pritshmëritë; ato praktika janë të nevojshme, por të pamjaftueshme. Tani është e pamundur të ndërtohet një sukses i qëndrueshëm pa “intramarrje” – krijimi i ideve të reja nga brenda një organizate.
Dilemat organizative me të cilat ballafaqohen turbulluesit ambiciozë janë më së miri të ilustruara nga Netflix. Njeriu i tyre i burimeve njerëzore, Patty McCord, identifikoi një problem që duket qartë në retrospektivë: ndërsa bizneset rriten, po kështu bën edhe kompleksiteti i tyre. Por kjo vjen me një kosto të zvogëlimit të densitetit të talenteve: përqindja e performuesve të lartë brenda një organizate.
Prezantimi vizual që ajo zhvilloi me Drejtorin e Përgjithshëm të Netflix, Reed Hastings, u bë viral dhe Sheryl Sandberg iu referua si dokumenti më i rëndësishëm që mund të dilte nga Silicon Valley. Thënë kjo, Patty McCord nuk e fitoi nderin e saj duke identifikuar probleme.
Ajo që mahniti imagjinatën e të gjithëve ishte zgjidhja e pazakontë që ajo ofroi: “Gjatë viteve mësuam se nëse u kërkohet njerëzve të mbështeten në logjikën dhe ndjenjën e shëndoshë në vend të politikave formale, shumicën e kohës do të merrnim rezultate më të mira dhe me kosto më të ulët”.
Komentimi i kulturës korporative të Netflix-it shpesh përqendrohet në politikat e saj konkrete për burimet njerëzore, të tilla si pushimet e vetëshpallura dhe mungesa e raporteve të shpenzimeve të udhëtimit. Por këto janë vetëm derivatet e një vizioni më të madh: kompleksiteti i lartë i biznesit nuk duhet të manaxhohet me procese standarde dhe rregullore gjithnjë në rritje.
Patty McCord mbështeti saktësisht të kundërtën: kufizimi i tiranisë së procedurave, mbështetja e performuesve të lartë dhe lejimi i vetëmanaxhimit në një mjedis maksimal fleksibiliteti.
Sot, ne e përcaktojmë manaxhimin si proces të trajtimit ose kontrollit të gjërave apo njerëzve. Kontrolli i gjërave nuk duket më i besueshëm, dhe kontrollimi i njerëzve është joproduktiv. Steve Jobs i ra në kokë kur tha: “Nuk ka kuptim të punësosh njerëz të mençur dhe më pas t’u tregosh se çfarë të bëjnë; ne punësojmë njerëz të mençur që të na tregojnë se çfarë duhet të bëjmë “.
Bashkëthemeluesi i Apple me të drejtë konsiderohet si një nga vizionarët më të mëdhenj të kohës sonë, por nëse ai do kishte lindur në, për shembull, në shekullin e 17-të – madje edhe 50 vjet më parë sesa lindi– vështirë se një shpallje e tillë do të rezononte me bashkëkohësit e tij.
Epoka e post-manaxhimit është drejt perëndimit. Dhe është ritmi gjithnjë në rritje i progresit teknologjik që është përgjegjës për shkatërrimin e paradigmave të vjetra.
Pasja e njerëzve të mençur që i tregojnë pronarëve se çfarë të bëjnë në një shoqëri para-industriale nuk do të kishte çuar në rezultate më të mira ekonomike. Në rastin më të mirë, do të nxitur tallje. Nuk ka dëshmi për të sugjeruar se në atë kohë prodhimi dhe rritja e popullsisë nuk ishin në të njëjtat ritme.
Ndërsa ndarja e punës ishte shenjë dalluese e epokës industriale, sot po bëhet gjithnjë e më e vështirë të analizohet dhe të ndahet puna e jakave të bardha në formën e detyrave specifike. Pa marrë parasysh se si e përshkruajmë të tashmen, qoftë epokë digjitale, epoka e katërt e revolucionit industrial, apo “mosha e dytë e makinerive”, më kryesorja është se të gjitha punët që kërkojnë mbikëqyrje po u jepen robotëve dhe algoritmave. Puna jostandarde, krijuese, eksperimentale, nga ana tjetër, nuk çon natyralisht drejt manaxhimit.
Zhvendosja e dytë themelore që shohim tani është se një strategji për të bërë një plan dhe pastaj për ta ekzekutuar atë nuk është më praktike. Ajo që dikur njihej si “me e kaluar në njëfarë mënyre” tani shihet si përshtatje ndaj mjedisit që ndryshon me shpejtësi.
Strategjia, siç e njohim, ka vdekur. Ballafaqimi me pasigurinë është sfida numër një dhe, dhe siç thotë klisheja, është gjithashtu edhe numri një për mundësitë. Nëse kompania juaj nuk është turbulluesi, është një shenjë e qartë se është duke u turbulluar vetë.
Në fund të fundit, mënyra hierarkike e manaxhimit nuk është më e përshtatshme për sfidat e ekonomisë moderne. Çdo shtyllë e një organizate tradicionale tani është në lëvizshmëri, siç u konceptua shkëlqyeshëm nga Tanmay Vora.
Statusi quo-ja shpesh mbrohet nga fjalori i biznesit: drejtorët drejtojnë, kryetarët kryesojnë, dhe manaxhuesit menaxhojnë. Por të gjitha këto aktivitete janë duke shtuar vlera shumë më pak sesa më parë. Ato kufizojnë risitë dhe mbysin krijueshmërinë në ndjekjen të rregullit.
Ndërgjegjësimi kontekstual, vizioni periferik, mendimi i projektimit dhe qasja shumë-disiplinore – këta janë të gjitha termat që janë në trend në zyrën moderne. Dhe plotësisht e merituar. Një organizatë e bazuar në projekte dhe tituj – ku anëtari i ekipit të djeshëm është udhëheqësi i ekipit të sotëm – mund të sigurojë fleksibilitetin dhe gatishmërinë që dëshirojnë bizneset.
