MENU
klinika

Nuk e kishit ditur!

8 krijesat “e frikshme” në punën e Edgar Alan Poe-s!

12.10.2018 - 12:20

Edgar Allan Poe ka qenë një mjeshtër i hershëm i horrorit. 

Ai e vendosi mjeshtërisht burimin e tij në shpirt duke shkruar: “Nëse në shumë prej punimeve të mia ka pasur horror dhe frikë, unë pohoj se ato nuk kanë ardhur nga Gjermania, por nga shpirti.”

Është demonstruar aftësia e tij e çuditshme për të vendosur në tinguj thellësitë e psikikës njerëzore në shumë nga historitë dhe poezitë e tij. 

Ai na josh duke filluar me një shënim të brendshëm dhe na tërheq akoma më shumë me një fund të ethshëm. Tregimet e tij janë të mbushura me metafora kafshësh.

Këtu janë disa prej krijesave që ai ka përmendur:

8- Pinguini – Novel: Tregimi i Arthur Gordon Pym, i Nantucket

Jo vetëm pinguinët, por albatrosët dhe zogj të tjerë të detit janë përshkruar në këtë libër, edhe pse ata nuk figurojnë shumë në punën e tij. Në fillim të tregimit, autori është shpëtuar nga një anije balenash e quajtur “Penguin”.

Si novella e vetme e Poe, ky libër pati një ndikim të madh. Studiuesit kanë vërejtur ngjashmëri mes tij dhe Moby-Dick-ut të Herman Melville. Është cituar gjithashtu si një ndikim mbi poetin francez Charles Baudelaire dhe shkrimtarin francez Jules Verne, i cili shkroi një vazhdim të tregimit. 

Një shkrimtar tjetër francez, Georges Perec, përdori emrin Arthur Gordon Pym për t’iu referuar Poe-së në librin e tij A Void, i cili është shkruar tërësisht pa shkronjën e.

7- Krimbi që kthehet në bishë – Poemë: “Krimbi pushtues”

Një përshkrim i shkurtër, por i çuditshëm i një shfaqjeje të parë vetëm nga engjëjt që përfshijnë kukullat të cilat përfaqësojnë njerëzimin. Në pamundësi për të kontrolluar fatin e tyre, këto kukulla janë në fund të fundit ushqim për krimbin bishë. Dhe atëherë loja ka mbaruar. Më shumë se sa shqetësuese.

6 – Kali – Histori: “Metzengerstein” (Titruar: “Një histori në imitim të gjermanëve”)

Ky është një tregim Gotik hakmarrjeje në të cilën nocioni i metempsikozës (kalimi i shpirtit të vdekur në një trup tjetër) është përësor. Në këtë rast, kreu i një familje fisnike (von Berlifitzing) vritet nga një tjetër (Metzengerstein). Shpirti i të parëve kalon në trupin e një kali, të cilin Metzengersteini vrasës e përdor për vdekjen e tij.

5- Bubuzheli – Histori: “Bubuzheli i artë”

Ky është me të vërtetë një nga tregimet më të shquara që Poe ka prodhuar. Kujtoni se Poe kishte vdekur prej 10 vjetësh, kur lindi Arthur Conan Doyle, i cili na ofroi Sherlock Holmes-in e pamposhtur.

“Buburreci i artë” është një brumbull, ose bubuzhel, që bëhet i domosdoshëm për zbulimin e thesarit të Kapiten Kidd-it. Metodologjia e Poe në këtë histori është një mrekulli e përshëndetur edhe nga regjisori Alfred Hitchcock.

4 – Korbi – Poemë: Korbi

Kjo poemë, më e njohura, më e famshmja, rreth një zogu të zi të madh që zvarritet në mënyrë të pashpjegueshme në dhomat e tregimtarit të hidhëruar, ka prodhuar një numër të madh parodish gazmore.

Edhe në vendin tonë kjo poemë është shumë e njohur, e përdorur gjerësisht në tekstet shkollore.

Më poshtë po iu japim disa rreshta për nostalgji:

Një mes-nate të bezdisur,

Tek këndonja i zalisur,

Disa pralla dhe magjira,

Të një shkence të harruar.

Tek dermitnja i kapitur,

Befas vjen një e trokitur

Era frynte që përjashta,

Rrihte perdet e mëndafshta,

Dhe më ngjethte dhe më derthte.

3- Mola – Histori: “The sphinx”

“Sphinx-i” i Alan Poe ka të bëjë me një njeri që kontribuon në vendin e tij për të shmangur shpërthimin e papritur të kolerës në qytet. Por, ai është aq i frikësuar nga mendimet dhe se sheh në një fshat përreth, një krijesë të madhe dhe të tmerrshme që synon gjetjen dhe vrasjen e tij.

Pasi ai e sheh bishën jo një herë, por dy herë, ia thotë këtë gjë strehuesit të tij. Ajo që ai e ka parë në të vërtetë ishte një molë shumë e vogël, në një distancë shumë të afërt (e njohur edhe si mola me kokën e vdekjes).

2 – Orangutangu – Histori: Vrasjet në Rue Morgue

Bëhet fjalë për një orangutang, ose siç e shkruante Poe, ‘ourang-outang’, (i pari ynë) i cili kryen vrasjet në Rue Morgue.

Dhe nëse nuk e keni lexuar tashmë historinë e tmerrshme të Hop-Frog, ju duhet të shihni se si Poe punëson orangutangun atje.

1 – Macja – Histori: Macja e zezë

Kush mund të harrojë takimin e tij të parë me macen e zezë? 

Shqetësuese në kaq shumë mënyra, historia tregon një rast të asaj që mund të quhet sindromi fatal i alkoolit. Dashuria e dukshme e tregimtarëve për kafshët kthehet në një hidhërim dhe brutalitet irracional. 

Tmerrësisht e plagosur, pastaj e vrarë brutalisht, siç është gruaja e tregimtarit, macja hakmerret në fund. (Poe vetë, rastësisht, kishte një mace shumë të dashur me emrin Cattarina.)

VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN



“Luna Park”, me Adriana Matoshi dhe Nik Xhelilaj

Drama shqiptare, në Festivalin e Filmit në Selanik

“Ç’janë këto veshje, këto bizhuteri, këto këngë?!”

Refleksionet e shkrimtarit të njohur, për festivalin e 11-të

Mundësi për të aplikuar në Guinness

Për Darkën e Lamës përgatitet flija 2-metërshe

“Janë 5 valixhe të mëdha me objekte personale”

Ku do ekspozohet trashëgimia etnokulturore e Musine Kokalarit?