MENU
klinika

Nuk e kishit ditur!

8 krijesat “e frikshme” në punën e Edgar Alan Poe-s!

12.10.2018 - 12:20

Edgar Allan Poe ka qenë një mjeshtër i hershëm i horrorit. 

Ai e vendosi mjeshtërisht burimin e tij në shpirt duke shkruar: “Nëse në shumë prej punimeve të mia ka pasur horror dhe frikë, unë pohoj se ato nuk kanë ardhur nga Gjermania, por nga shpirti.”

Është demonstruar aftësia e tij e çuditshme për të vendosur në tinguj thellësitë e psikikës njerëzore në shumë nga historitë dhe poezitë e tij. 

Ai na josh duke filluar me një shënim të brendshëm dhe na tërheq akoma më shumë me një fund të ethshëm. Tregimet e tij janë të mbushura me metafora kafshësh.

Këtu janë disa prej krijesave që ai ka përmendur:

8- Pinguini – Novel: Tregimi i Arthur Gordon Pym, i Nantucket

Jo vetëm pinguinët, por albatrosët dhe zogj të tjerë të detit janë përshkruar në këtë libër, edhe pse ata nuk figurojnë shumë në punën e tij. Në fillim të tregimit, autori është shpëtuar nga një anije balenash e quajtur “Penguin”.

Si novella e vetme e Poe, ky libër pati një ndikim të madh. Studiuesit kanë vërejtur ngjashmëri mes tij dhe Moby-Dick-ut të Herman Melville. Është cituar gjithashtu si një ndikim mbi poetin francez Charles Baudelaire dhe shkrimtarin francez Jules Verne, i cili shkroi një vazhdim të tregimit. 

Një shkrimtar tjetër francez, Georges Perec, përdori emrin Arthur Gordon Pym për t’iu referuar Poe-së në librin e tij A Void, i cili është shkruar tërësisht pa shkronjën e.

7- Krimbi që kthehet në bishë – Poemë: “Krimbi pushtues”

Një përshkrim i shkurtër, por i çuditshëm i një shfaqjeje të parë vetëm nga engjëjt që përfshijnë kukullat të cilat përfaqësojnë njerëzimin. Në pamundësi për të kontrolluar fatin e tyre, këto kukulla janë në fund të fundit ushqim për krimbin bishë. Dhe atëherë loja ka mbaruar. Më shumë se sa shqetësuese.

6 – Kali – Histori: “Metzengerstein” (Titruar: “Një histori në imitim të gjermanëve”)

Ky është një tregim Gotik hakmarrjeje në të cilën nocioni i metempsikozës (kalimi i shpirtit të vdekur në një trup tjetër) është përësor. Në këtë rast, kreu i një familje fisnike (von Berlifitzing) vritet nga një tjetër (Metzengerstein). Shpirti i të parëve kalon në trupin e një kali, të cilin Metzengersteini vrasës e përdor për vdekjen e tij.

5- Bubuzheli – Histori: “Bubuzheli i artë”

Ky është me të vërtetë një nga tregimet më të shquara që Poe ka prodhuar. Kujtoni se Poe kishte vdekur prej 10 vjetësh, kur lindi Arthur Conan Doyle, i cili na ofroi Sherlock Holmes-in e pamposhtur.

“Buburreci i artë” është një brumbull, ose bubuzhel, që bëhet i domosdoshëm për zbulimin e thesarit të Kapiten Kidd-it. Metodologjia e Poe në këtë histori është një mrekulli e përshëndetur edhe nga regjisori Alfred Hitchcock.

4 – Korbi – Poemë: Korbi

Kjo poemë, më e njohura, më e famshmja, rreth një zogu të zi të madh që zvarritet në mënyrë të pashpjegueshme në dhomat e tregimtarit të hidhëruar, ka prodhuar një numër të madh parodish gazmore.

Edhe në vendin tonë kjo poemë është shumë e njohur, e përdorur gjerësisht në tekstet shkollore.

Më poshtë po iu japim disa rreshta për nostalgji:

Një mes-nate të bezdisur,

Tek këndonja i zalisur,

Disa pralla dhe magjira,

Të një shkence të harruar.

Tek dermitnja i kapitur,

Befas vjen një e trokitur

Era frynte që përjashta,

Rrihte perdet e mëndafshta,

Dhe më ngjethte dhe më derthte.

3- Mola – Histori: “The sphinx”

“Sphinx-i” i Alan Poe ka të bëjë me një njeri që kontribuon në vendin e tij për të shmangur shpërthimin e papritur të kolerës në qytet. Por, ai është aq i frikësuar nga mendimet dhe se sheh në një fshat përreth, një krijesë të madhe dhe të tmerrshme që synon gjetjen dhe vrasjen e tij.

Pasi ai e sheh bishën jo një herë, por dy herë, ia thotë këtë gjë strehuesit të tij. Ajo që ai e ka parë në të vërtetë ishte një molë shumë e vogël, në një distancë shumë të afërt (e njohur edhe si mola me kokën e vdekjes).

2 – Orangutangu – Histori: Vrasjet në Rue Morgue

Bëhet fjalë për një orangutang, ose siç e shkruante Poe, ‘ourang-outang’, (i pari ynë) i cili kryen vrasjet në Rue Morgue.

Dhe nëse nuk e keni lexuar tashmë historinë e tmerrshme të Hop-Frog, ju duhet të shihni se si Poe punëson orangutangun atje.

1 – Macja – Histori: Macja e zezë

Kush mund të harrojë takimin e tij të parë me macen e zezë? 

Shqetësuese në kaq shumë mënyra, historia tregon një rast të asaj që mund të quhet sindromi fatal i alkoolit. Dashuria e dukshme e tregimtarëve për kafshët kthehet në një hidhërim dhe brutalitet irracional. 

Tmerrësisht e plagosur, pastaj e vrarë brutalisht, siç është gruaja e tregimtarit, macja hakmerret në fund. (Poe vetë, rastësisht, kishte një mace shumë të dashur me emrin Cattarina.)

VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN



Premiera “13” nën petkun e Sulejman Rushitit

“Kadare, Kuteli, Fishta…të ndërthurur në dramën bashkëkohore”

Erdhi si një mrekulli për publikun shqiptar

Marie Kraja, diva me zërin e pastërt dhe të kthjellët

80 vite nga vdekja e “mbretëreshës së maleve”

Udhëtimi në Shqipëri, ekspozitë me fotot e Edith Durham!

Nga koha e luftës në majën e skenës shqiptare!

Reshat Arbana në gjurmët e një “best seller”-i!