Maqedonasit votuan më 30 shtator në një referendum që do të kishte çuar vendin e tyre drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian (BE) dhe Organizatën e Traktatit të Atlantikut të Veriut (NATO).
Si një goditje të befasishme për partinë qeverisëse të Maqedonisë dhe zyrtarët perëndimorë, vetëm 37 përqind e maqedonasve votuan.
Megjithëse 91 për qind votuan po ata nuk plotësuan pragun prej 50 për qind të pjesëmarrjes së votuesve që nevojitej për të legjitimuar marrëveshjen. Maqedonasit kanë folur, por do të dëgjojnë udhëheqësit amerikanë apo evropianë?
Si një nga vendet pasardhëse në Jugosllavi në vitin 1991, Maqedonia, si shumë vende, ka një të kaluar të komplikuar me të dyja Europën Perëndimore dhe Rusinë. Çështja nëse Shkupi duhet të hartojë një rrugë të pavarur, ose të zgjedhë midis një orientimi rus apo perëndimor është debatuar ashpër. Deri kohët e fundit, rruga drejt përfshirjes në rendin amerikan dhe në Europë u mbyll për Maqedoninë. Kjo ndodhi për shkak se provinca veriore e Greqisë quhet Maqedonia. Në Athinë, emri i Maqedonisë përbën një rrezik të madh për identitetin grek, kulturën dhe integritetin territorial. Për vite me radhë Greqia bllokoi hyrjen e Shkupit në BE dhe NATO.
Por një marrëveshje e quajtur Marrëveshja e Prespës u negociua në qershor, ku Greqia do të heqë dorë nga kundërshtimi i saj ndaj Maqedonisë në bashkimin me ato institucione perëndimore, nëse Maqedonia do të ndryshonte emrin e saj në Maqedonia e Veriut.
Fakti që kaq shumë maqedonas vendosën të mos votojne është një sinjal i qartë se shumica e vendit nuk është dakord që të shkojnë drejt Perëndimit. Pa marrë parasysh se si janë rezultatet, ato duhet të respektohen. Por për fat të keq, kjo nuk mund të ndodhë.
Tashmë, Zaev planifikon të shkojë përpara me një votim parlamentar mbi ndryshimin e emrit, edhe pse ai tha se sondazhi ishte një “sukses për demokracinë”. Zaev ka nevojë për një shumicë prej dy të tretash në parlament që të miratojë marrëveshjen dhe kjo duket disi e vështirë.
Departamenti i Shtetit i SHBA lëshoi një deklaratë ku thuhej: “Shtetet e Bashkuara përshëndesin rezultatet e referendumit të Republikës së Maqedonisë në 30 shtator, në të cilin qytetarët shprehën mbështetjen e tyre për NATO dhe Bashkimin Evropian.”
Edhe Presidenti i Këshillit Evropian, Donald Tusk dhe kreu i NATO-s, Sekretari i Përgjithshëm Jens Stoltenberg deklaruan, “shumica dërrmuese e votuesve mbështetën marrëveshjen. Tani është në duart e politikanëve në Shkup të vendosin për më tej”.
Synimet e politikanëve janë të pamjaftueshme. Mendimet dhe preferencat e popullit maqedonas kanë rëndësi.
Referendumi nuk kishte pjesëmarrje të mjaftueshme dhe prandaj ishte i pavlefshëm.
Nëse Perëndimi beson në demokraci dhe vetëvendosje, atëherë duhet të lejojë Shkupin të zgjedhë fatin e vet. Vendi i ligjshëm i Maqedonisë nuk është me Perëndimin apo Lindjen; është vendi ku popullata maqedonase dëshiron që ajo të jetë.
John Dale Grover
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Referendumi dhe identiteti shqiptar në Maqedoni’
‘Maqedonia mund të jetë anëtare e NATO-s brenda vitit 2019’
“Maqedonasit duhet ta pranojnë marrëveshjen e emrit”
