Pagjumësia është një çrregullim i gjumit që i referohet çdo vështirësie të këtij procesi, duke përfshirë problemet që lidhen me zënien e gjumit ose pamundësia për t’u kthyer në gjumë pasi të zgjoheni edhe kur keni mundësi ta bëni këtë.
Fjala pagjumësi vjen nga latinishtja “ne somus” (pa gjumë), dhe vlerësohet se ky çrregullim i zakonshëm ndikon tek rreth 30% e të të rriturve.
Simptomat kryesore të pagjumësisë përfshijnë vështirësinë për të zënë gjumi dhe për të fjetur mjaftueshëm ose zgjimi shumë herët në mëngjes.
Si rezultat, njerëzit me pagjumësi shpesh nuk flenë shumë, gjë që mund të rezultojë në simptomat e mëposhtme:
– Gjumi është jo-çlodhës;
– Dobësi;
– Lodhje gjatë ditës;
– Mungesa e energjisë për të kryer aktivitetin ditor;
– Vështirësi për t’u përqendruar ose për të menduar;
– Ndryshimet e humorit;
– Ndjeshmëri;
– Veprime jashtë normales” me impulsivitet ose agresion;
– Aksidentet ose gabimet;
– Probleme në punë ose në shkollë;
– Vështirësi me marrëdhëniet;
– Pamundësi për të fjetur ne darke serish.
Gratë kanë më shumë gjasa të vuajnë nga pagjumësia sesa burrat. Hormonet duket se janë fajtori. Ndryshimet hormonale që përjetojnë gratë gjatë ciklit menstrual dhe menopauzës mund të ndikojnë në gjumin e tyre.
Gjatë perimenopauzës (vitet para menopauzës), gratë shpesh kanë afshe të nxehta dhe djersitje natën që shqetësojnë gjumin.
Shtatzënia është një tjetër shqetësim gjumi për gratë. Ndryshimet janë hormonale, emocionale dhe fizike. Më vonë gjatë shtatëzanisë gratë mund të zgjohen gjatë natës për të urinuar, ose për shkak të shqetësimit fizik.
Gratë gjithashtu kanë më shumë gjasa të zhvillojnë sëmundje mjekësore që shkaktojnë pagjumësi sekondare, siç janë depresioni, ankthi, fibromialgjia (është një çrregullim, i cili karakterizohet nga dhimbja muskuloskeletike) dhe çrregullimet e gjumit si sindroma e këmbëve të shqetësuara.
Pagjumësia është edhe si rezultat i një problemi tjetër, si një gjendje mjekësore ose nga ilaçet. Kjo është forma më e zakonshme e pagjumësisë, që prek rreth 80% të të sëmurëve.
Problemet që mund të shkaktojnë pagjumësi sekondare përfshijnë:
– Depresioni, ankthi, çrregullimi i stresit post-traumatik;
– Dhimbje;
– Sëmundje, siç janë sëmundjet e zemrës dhe të mushkërive;
– Medikamente;
– Kafeinë, duhanin, alkoolin;
– Një çrregullim tjetër i gjumit, siç është apnoja e gjumit ose sindromi i këmbëve të shqetësuara;
– Ndryshimet në rutinën e gjumit ose në punët me turne;
– Ambienti i varfër i gjumit.
Pagjumësia mund të jetë vetëm për një kohë të shkurtër, por kemi dhe pagjumësinë që zgjat dhe quhet pagjumësia kronike. Pagjumësia kronike përkufizohet si pagjumësi që ndodh së paku tre net në javë për tre muaj ose më gjatë.
Një shkak i mundshëm për pagjumësinë kronike është një mosrespektimi sjelljes ndaj gjumit, rutinën e gjumit, sjellje që nuk e ndihmojnë trupin tuaj për t’u përgatitur për gjumë, ose orari juaj i gjumit nuk sinkronizohet me orën tuaj biologjike.
Një tjetër shkak i mundshëm për pagjumësinë kronike është kur ajo është pagjumësi sekondare, e shkaktuar nga një tjetër çështje kronike mjekësore ose psikologjike që nuk është mirë i menaxhuar.
Pagjumësia që është afatshkurtër quhet pagjumësi akute dhe zakonisht zgjat vetëm disa ditë ose disa javë. Kjo lloj pagjumësie në përgjithësi është rezultat i rrethanave të jetës, zakonisht situatave stresuese, si; divorci, vdekja e një njeriu të dashur, humbja e vendeve të punës ose një provim i ardhshëm i madh.
Gjithashtu mund të jetë për shkak të dhimbjes fizike ose sikleti, një periudhë me të ftohtë, disa ilaçe etj. Pagjumësia akute mund të shkaktohet edhe nga mjedisi i fjetjes që është shumë i nxehtë ose i ftohtë, tepër i zhurmshëm ose jo i errët.
Higjiena e gjumit është praktika e promovimit të shprehive të rregullta të gjumit. Nga zakonet e mira të higjienës së gjumit përfitojnë të gjithë, duke nxitur gjumin e qetë dhe vigjilencën gjatë ditës, dhe parandalimin e çrregullimeve të gjumit.
Fondacioni Kombëtar i Gjumit rekomandon këshillat e mëposhtme për të përmirësuar gjumin:
– Shkoni në shtrat në të njëjtën kohë çdo natë dhe zgjohuni në të njëjtën kohë çdo mëngjes;
– Mbani dhomën tuaj të gjumit të qetë, të errët dhe në një temperaturë të rehatshme që nuk është shumë e nxehtë ose shumë e ftohtë;
– Përdorni shtratin tuaj vetëm për të fjetur dhe jo për të parë televizor, duke lexuar ose duke dëgjuar muzikë;
– Mbani dhomën e gjumit zonë të rregullt dhe hiqni televizorin, kompjuterin, tabletin, telefonin celular dhe tastierën e lojërave;
– Mos hani ushqime të rënda afër gjumit.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Cilat aftësi mendore preken nga gjumi?
