Sot Presidenti Ilir Meta dekoroi shkrimtarin Sterjo Spasse me titullin ““Kalorës i Urdhrit të Flamurit”.
Rreth dy orë më parë në një status në “facebook-un” e tij personal z.Ilir Meta është shprehur:
Shkrimtari i madh, Sterjo Spasse, me veprën e tij të jashtëzakonshme përbën një shembull ekstremisht të gjallë që i mëson sot politikës, politikanëve dhe shoqërisë se kufijtë nuk janë ndarje, por një mundësi për të ndërtuar një bashkëpunim shembullor nga pikëpamja njerëzore, intelektuale, kulturore dhe ekonomike.
Pata sot nderin që këtij intelektuali të shquar t’i akordoj, në simpoziumin e mbledhur për nder të tij dhe në qytetin e Korçës që ai aq shumë e deshi, titullin e lartë “Kalorës i Urdhrit të Flamurit”.
Sterjo Spasse ka lindur në vitin 1914 në Gollomboç, Komuna e Liqenasit, Qarku Korçë, Shqipëri, por me prejardhje maqedonase. Spasse ndoqi shkollën fillore në Korçë, dhe më vonë, Shkollën Normale e Elbasanit. Ai punoi si mësues në Derviçan, në rajonin Dropull dhe pastaj shkoi në Universitetin e Firences, Itali, për të studiuar Pedagogjinë.
Ai gjithashtu ndoqi një master në letërsi në Bashkimin Sovjetik. Pas Luftës së Dytë Botërore ai punoi si kritik dhe shkrimtar letrar në revistat pedagogjike Shkolla e re, Arsimi popullor (Albanian: Arsimi popullor), si dhe Letërsia jonë (Albanian: Literatura jonë) dhe nëntori (shqip: Nëntori).
Ai ishte anëtar i Lidhjes Shqiptare të Shkrimtarëve dhe Artistëve. Spasse vdiq në Tiranë në vitin 1989.
Krahas kontributeve të tij të ndryshme në fushën pedagogjike dhe përkthimeve, puna e tij kryesore në terren ishte shkrimi kreativ, i cili filloi në vitet 1930. Ai botoi katër koleksione të tregimeve të shkurtra dhe 10 novela.
Romani i Spasses, “Pse”? konsiderohet të jetë ndoshta një nga romanet më të mëdha shqiptare të shekullit të 20-të.
Në simpoziumin mbajtur për nder të shkrimtarit të madh Sterjo Spasse, Presidenti i vendit në fjalën e tij ka thënë:
Me shumë kënaqësi e pranova ftesën për të marrë pjesë në këtë simpozium, që vlerëson dhe nderon jetën e veprën e intelektualit dhe shkrimtarit të madh Sterjo Spasse dhe i përgëzoj sinqerisht dy institucionet organizatore, Universitetin ‘Fan S. Noli’ dhe shoqatën maqedonase ‘SONCE’.
Shqipëria ka gjithmonë nevojë të evidentojë përherë e më shumë dhe të vlerësojë personalitetet e artit, kulturës, shkencës, të cilët nëpërmjet veprimtarisë së tyre kanë kapërcyer të zakonshmen dhe të përditshmen. Sterjo Spasse është pikërisht një personalitet i tillë.
Ai mbetet shkrimtari, publicisti qytetar e intelektual, i cili ka krijuar vëllimin e vet historik dhe bën pjesë në ato figura që i ka dhënë historisë cilësime të veçanta dhe ka marrë prej saj figurën e paharrueshme të një personaliteti gjurmëlënës.
Sterjo Spasse, për nga vlera e krijimtarisë së tij letrare dhe shoqërore mbetet personaliteti me integritet dhe individualitet, me sqimë dhe cilësi mjaft të larta.
Romani i tij i famshëm ‘PSE’ paralajmëroi krijimin e një letërsie moderne në Shqipëri ndërsa kauza e madhe nëpërmjet kësaj vepre të jashtëzakonshme mbetet preludi i subjektit të çlirimit shoqëror me romanin ‘Ata nuk ishin vetëm’.
Vepra dhe veprimtaria e tij letrare e ka burimin në traditën, historinë dhe kulturën kombëtare dhe ku spikatin virtytet themelore të popullit tonë, që ai, mjeshtërisht i ngriti në vlera arti, nëpërmjet një gjuhë të thjeshtë dhe të pasur dhe nëpërmjet një mendimi të thellë dhe mesazheve të rëndësishme ideore.
Figura e Sterjo Spases mishëron jo vetëm intelektualin dhe shkrimtarin e spikatur të vendit tonë, por edhe një figurë të pakrahasueshme në nivel ballkanik dhe evropian.
Si bir i shquar i komuniteti maqedonas, Sterjo Spsase u bë frymëzimi dhe ura lidhëse shpirtërore e bashkëpunimit të shqiptarëve dhe maqedonasve .
Jeta, aktiviteti dhe vera e këtij personaliteti të veçantë dhe të shquar është simbioza e përsosur dhe harmonike brenda një njeriu të të dy shoqërive apo popujve në dobi të harmonisë dhe dashurisë.
Ky element spikati veçanërisht në romanet e tij të famshëm ‘Zgjimi’ dhe ‘Pishtarët’, që konsiderohen me të drejtë burimi i thellësive ende të paeksplorueshme të ndërkomunikimit ballkanik.
Sterjo Spasse përbën një shembull ekstremisht të gjallë, që u mëson sot politikës, politikanëve dhe shoqërisë se kufijtë nuk duhen shfrytëzuar për ndarje, por si një mundësi për të ndërtuar një bashkëpunim të qëndrueshme nga pikëpamja njerëzore, intelektuale, kulturore dhe ekonomike.
Sterjo Spasse ishte edhe humanist i madh.
Respekti dhe dashuria e tij për origjinën, e gërshetuar me mjedisin e kultivimit të tij intelektual e bënë atë jo vetëm një njeri të respektuar, por edhe shembull për brezat pasardhës të krijuesve.
Ai studioi në Elbasan e në Korçë, dy qytetet më të shquara në fushën e arsimit. Punoi dhe dashuroi arsimin në këto qytete, jetoi dhe bashkëpunoi me njerëzit më të ndritur të kulturës sonë kombëtare të kohës dhe u bë protagonist i ajkës së kësaj kulture duke u bërë njëkohësisht proverbial më shumë tituj librash dhe përkufizimesh në romanet e tij epope.
Ndaj unë kam vendosur që këtij intelektuali të shquar t’i akordoj sot, në këtë simpozium që mblidhet për nder të tij dhe në qytetin e Korçës, që ai aq shumë e deshi dhe e gdhendi në romanet e tij, titullin e lartë ‘Kalorës i Urdhrit të Flamurit’.
E përjetshme vepra e tij! Sterjo Spasse do të mbetet gjithmonë një dhe i pandarë!”
Në këtë simpozium shkencor Presidenti i Republikës dekoroi shkrimtarin e shquar Sterjo Spasse (pas vdekjes) me Titullin “Kalorës i Urdhrit të Flamurit”: “Në vlerësim të veprës së shquar në letërsinë shqipe, duke frymëzuar me punën e tij vlerat e larta të dinjitetit njerëzor, qytetar, shoqëror e kombëtar. Për veprimtarinë e tij të spikatur edukative dhe intelektuale, rolin e vyer dhe kontributin e tij etno-kulturor në vendin tonë”.
Pasi mori në dorëzim dekoratën e lartë, i biri i shkrimtarit, Ilinden Spasse theksoi mes të tjerash se: ‘Titulli ‘Kalorës i Urdhrit të Flamurit’ që i jepet Sterjo Spasses nga Presidenti Meta në Korçë, për mua, është një gjetje mjaft e bukur dhe domethënëse, sepse Korça, ka qenë dritarja e parë ku Sterjoja u ndesh me kulturën qytetare, ku ndjeu dorën e ngrohtë të mësuesve të tij të parë, që jo vetëm e mësuan dhe e edukuan, por edhe e orientuan dhe e ndihmuan për të vazhduar më tej në Normalen e Elbasanit.
Por Korça, ashtu siç diti ta frymëzonte e ta nderonte në të gjallë, diti edhe ta ligjërojë, qoftë me lajmet në mediat elektronike, qoftë me shkrimet që botoi në shtypin e saj, ashtu edhe me telegramet e vizitat e shumta ngushëlluese që iu bënë familjes së tij.
Nga ana simbolike, Sterjoja që tërë jetën punoi me një përkushtim për edukimin dhe emancipimin e brezave të rinj, janë pikërisht këta breza që tani e vlerësojnë dhe e nderojnë herë pas here sipas rastit nëpër mbledhje të ndryshme jubilare.
Ndaj nga zemra gjithnjë më buron dy fjalëshi: Faleminderit Korça!”.
