Për dekada të tëra, Europa ka shërbyer si kujdestare e rendit liberal të pasluftës, duke siguruar që rregullat ekonomike të zbatohen dhe që ambiciet kombëtare janë në varësi të qëllimeve të përbashkëta brenda organeve multilaterale. Por me Shtetet e Bashkuara dhe Kinën, si dhe me agjendat nacionaliste të politikës së jashtme, Evropa do të duhet të përshtatet.
Imperializmi, shkroi Lenini një shekull më parë, është përcaktuar nga pesë karakteristika kryesore: përqendrimi i prodhimit; bashkimi i kapitalit financiar dhe industrial; eksportet e kapitalit; kartelet transnacionale; dhe ndarja territoriale e botës midis fuqive kapitaliste. Deri kohët e fundit, vetëm për bolshevikët ky përkufizim ishte i rëndësishëm. Tani jo më…
Pak vite më parë, globalizimi supozohej të zbuste fuqinë e tregut dhe të nxiste konkurrencën. Dhe shpresohej që ndërvarësia më e madhe ekonomike të parandalonte konfliktet ndërkombëtare.
Tani përqendrimi ekonomik dhe rivaliteti gjeopolitik janë në fakt të pandashëm.
Ndërsa interneti dikur shihej si një fushë e hapur, universale dhe konkurruese, ajo po copëtohet në një arkipelag të nën-sistemeve të ndara, disa prej të cilave administrohen nga qeveritë.
Ka frikë në rritje se dominimi i teknologjisë kineze Huawei në harduer 5G mund të përdoret për përfitime gjeopolitike.
Dhe shoqata e industrisë gjermane BDI tani po paralajmëron se Kina ka hyrë në “konkurrencë sistemore me ekonomitë e tregut liberal” dhe është “bashkimi i kapaciteteve për qëllime politike dhe ekonomike me efikasitet të lartë”.
Por edhe Shtetet e Bashkuara po ripozicionohen, veçanërisht në sferën e tregtisë dhe investimeve.
Kina akuzohet gjerësisht për përzierjen e ekonomisë me politikën. Megjithatë, kjo është po aq e vërtetë edhe për SHBA.
Për Europën, këto zhvillime përbëjnë një goditje të madhe. Ekonomikisht, Bashkimi Europian është një bartës i rendit liberal të pasluftës: si një kampion i tregjeve konkurruese, ajo vazhdimisht ka detyruar kompanitë e huaja të fuqishme që të respektojnë ligjet e saj.
Por, në aspektin gjeopolitik, BE-ja gjithmonë është përpjekur që ekonomitë dhe marrëdhëniet ndërkombëtare të ndahen, dhe kështu ndjehen të sigurt në një sistem multilateral, të bazuar në rregulla, ku ushtrimi absolut i pushtetit shtetëror është domosdoshmërisht i përmbajtur. Nacionalizmi dhe imperializmi janë këqijat e saj.
Sfida e Evropës tani është të pozicionohet në një peizazh të ri ku fuqia ka më shumë rëndësi sesa rregullat dhe mirëqenia e konsumatorit.
BE ballafaqohet me tri pyetje të mëdha: nëse do të riorientojë politikën e saj të konkurrencës; si të kombinohen objektivat ekonomike dhe të sigurisë; dhe si të shmanget duke u bërë peng i ekonomisë së përparësive të politikës së jashtme amerikane. Përgjigja ndaj tyre do të kërkojë ridefinimin e sovranitetit ekonomik.
Vërtetë, Evropa ka nevojë për më shumë iniciativa të politikave industriale në fusha si inteligjenca artificiale dhe bateritë elektrike. Por asnjë nga këto nuk ndryshon faktin se në një botë të gjigantëve të korporatave, do të kemi nevojë për politika konkurruese më të forta për të mbrojtur konsumatorët.
BE-ja duhet të bëjë më shumë për të zhvilluar paketën e saj financiare dhe për të promovuar përdorimin ndërkombëtar të euros, Evropa nuk mund të jetë më pasive…
Jean Pisani-Ferry, një profesor në Shkollën e Qeverisjes Hertie (Berlin) dhe Sciences Po (Paris), është kryetar në Institutin e Universitetit Evropian dhe është një bashkëpunëtor i lartë në Bruegel në Bruksel.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Ballkanizimi” i rrezikshëm i BE-së
“Evropa do të zhduket nën dallgët e populizmit”
2019, vit vendimtar për Evropën…
