Gjurmët më të vjetra dhe më të ndërlikuara të letrës në botë do të shkatërrohen
Çdo ditë të javës mijëra vizitorë dynden nëpër Pazarin aromatik të erëzave në Stamboll. Turistë, me kamera në dorë duke u përzierë me blerësit lokal, krijojnë larmishmëri.
Kësaj atmosfere i bashkohen dhe produktet në ofertë. Edhe pse shumë nga produktet e shijshme janë kultivuar në Turqi, lehtësisht mund të gjesh një tregtar që merr manaferrat e tij nga Irani, arrat e tij nga Kili dhe bajamet nga Kalifornia. Kur një prej tregtareve u pyet nëse shkoi gjatë gjithë rrugës për në Kinë për të blerë çajin jasemin, thotë me mjerim: “Sigurisht që jo. Importuesit e transportojnë këtu”.
Shumica e mallrave të tregtuar në të gjithë botën ende qarkullojnë në anije tregtare. Nga kodrat e Stambollit ju mund t’i shihni teksa takojnë bregun e Ambarlit, porti më i madh i Turqisë. Më pak i dukshëm është likuiditeti që bën ato udhëtime të mundshme. Katër të pestat e transaksioneve të tregtisë globale, me vlerë 15 trilion në vit, mbështeten në kredi ose garanci të specializuara. Bota e fshehur e financave të tregtisë është e madhe, por kuptohet dobët. Ka kohë që ka nevojë për një tronditje dhe një revolucion i ri premton të zhbllokojë triliona në kryeqytetin e freskët të Turqisë.
Por, luftërat tregtare po e rrezikojnë këtë mundësi zhvillimi. Financimi i tregtisë është një nga punët më të vjetra bankare.
Miliona vjet më parë tregtarët në Turqinë e sotme shkëmbyen leckë ose bakër për tableta të gdhendura duke premtuar një pagesë të mëvonshme në argjend. Kredia e tregtisë sot mund të jetë më e sofistikuar, por prapë se prapë, trajton të njëjtin problem: që eksportuesit preferojnë të paguhen në kohën e shitjes (në mënyrë që ata të financojnë më shumë prodhim), ndërsa importuesit do të vendosnin më shumë pasi të pranonin mallrat (kështu që ata së pari mund të mbledhin paratë e gatshme duke i rishitur ato).
Secila palë, rrallë i beson palës tjetër për të mbajtur fundin e pazareve. Financat e tregtisë i vendosin bankat në mes. Tipikisht, banka e importuesit, e paraqitur një herë me një faturë transporti ose provë tjetër, lëshon një “letër krediti” për eksportuesin që garanton pagesa. Kjo lejon eksportuesin të marrë kredi nga një bankë, dhe pastaj të shlyejë huadhënësin kur klienti përfundimtar paguan.
Kreditë janë afatshkurtra, zakonisht më pak se katër muaj dhe janë të sigurta.
Normat vjetore të parazgjedhura të letrave të kredisë mesatarisht 0.08% të transaksioneve në vitet 2008-2017, krahasuar me 1.6% për kreditë e korporatave. Kur kreditë bëhen të tharta rimëkëmbja është e shpejtë. Puna është po aq e lodhshme – pa mijëra marrëveshje të vogla, të ngjashme – pasi është e qëndrueshme. Të ardhurat vjetore nga instrumentet e financimit të tregtisë kanë një paqëndrueshmëri mesatare më të vogël se 0.30%, krahasuar me 4.44% për obligacione të shkallës së investimeve.
Katër të pestat e transaksioneve globale përpunohen nga vetëm dhjetë banka, kryesisht në Londër, New York ose Singapor. Huamarrësit rrallë ndërrojnë ofruesit. Të diplomuarit do të punojnë më shumë në ofertat fillestare publike ose bashkimet shumë miliardëshe.
Kartat e biznesit ndryshojnë, por jo kasta.
E gjithë kjo shpjegon pse një industri që është globalisht nga përkufizimi është provinciale dhe e vjetëruar.
Nga bankat, siguruesit tek depot dhe doganat, përpunimi i kredisë tregtare kërkojn shkëmbimin e 36 dokumenteve origjinale dhe 240 kopjeve, mesatarisht; secila prej 27 palëve të përfshira harxhon orë, nëse jo ditë, për gjetjen e fakteve dhe plotësimin e formularit.
Më pak se një e katërta e bankave përdorin dokumentacionin elektronik. Nuk është siç thotë Andrew Colgan nga Mizuho, një bankë, “një treg me ekran”.
Standardet dhe terminologjitë ndryshojnë në të gjithë industrinë, dhe madje edhe brenda bankave.
Që nga kriza financiare, rregullatorët kanë bërë që bankat të lënë mënjanë më shumë kapital kundër huazimit të rrezikshëm ose ekzotik. Si rezultat, financimi i tregtisë ndëshkohet, sepse shpesh u shërben firmave të vogla në vendet e varfëra. Mbikqyrësit gjithashtu duan që huadhënësit të ndalojnë fluksin e parregullt të parave të gatshme, dhe kostoja e shqyrtimit të klientëve i bën marrëveshjet e vogla të financave të tregtisë si humbje. Kështu që shumica e huadhënësve konkurrojnë për klientë të mëdhenj, thotë Joon Kim nga Mellon (një bankë).
Normat e ulëta të interesit kanë grumbulluar edhe diferencat, të cilat janë zvogëluar për një të tretën që nga viti 2014. Si përgjigje, bankat janë tërhequr. Dhjetë të parët fituan 19% të të ardhurave të tyre nga transaksionet bankare nga financat e tregtisë vitin e kaluar, nga 27% në vitin 2010, sipas Koalicionit, një ofrues i të dhënave.
Banka Aziatike e Zhvillimit (adb) llogarit 1.5trn $ të propozimeve të financimit që u refuzuan në vitin 2018. “Rreziku i vendit” u përmend si arsye nga 52% e bankave. Pothuajse gjysma e aplikimeve nga firmat e vogla nuk përfunduan gjëkundi. Ndërsa zinxhirët e furnizimit lëvizin nga Kina në vendet më të varfra, refuzimet mund të rriten në $ 2.5trn deri në vitin 2025, thotë Forumi Ekonomik Botëror.
Kjo dëmton madje edhe shumëkombësh të mëdhenj: shumë mbështeten te furnitorët e ngrohtë të shmangur nga bankat.
Për fat të mirë, transformimi po vjen — në tre fronte.
-Së pari, falë internetit dhe udhëtimit më të lehtë ndërkombëtar, blerësit dhe furnitorët dinë më shumë për njëri-tjetrin, gjë që rrit besimin. Shumë importues janë gjithashtu të prirur të zgjasin kushtet e pagesës përtej asaj që eksportuesit mund të mbajnë. Kjo ka ushqyer rritjen e “financimit të zinxhirit të furnizimit” (skf). Zakonisht përfshin prerjen e disa hapave në zinxhir, me eksportuesit që regjistrojnë faturat e tyre direkt në bankën e importuesit, e cila i paguan ato menjëherë minus një tarifë. Furnizuesit nuk kanë nevojë për të humbur kohë dhe para dokumente grumbullues. Ata përfitojnë nga vlerësimi më i fortë i kreditorëve të tyre (pasi është blerësi që paguan përfundimisht bankën).
Vitin e kaluar bankat fituan 21 miliardë dollarë nga scf, një rritje prej 12% gjatë vitit 2017. Tani përfaqëson 18% të marrëveshjeve të financave të tregtisë.
-Së dyti, bankat kanë filluar të shesin këste të kredive që ata u krijojnë palëve të treta, ndërkohë që gjithashtu marrin një pjesë të borxhit nga të tjerët. Kjo ndihmon për të diversifikuar portofolet dhe për të rritur aftësinë e huadhënies. Surath Sengupta i hsbc, një bankë, thotë se do të shesë më shumë $ 30bn $ të pasurive të tregtisë në vitin 2019, nga 2bn $ tre vjet më parë.
Bankat akoma përbëjnë mbi 95% të blerësve në këtë treg sekondar. Por investitorët institucionalë kanë filluar të joshen – falë teknologjisë, prova e tretë e revolucionit.
Me shumë transaksione të saj, financimi i tregtisë është një terren ideal trajnimi për të mësuar makinerinë. Platformat si Tradeteq (një startup), lejojnë bankat të ripaketojnë faturat me datë të shkurtër në produktet e borxhit në qarkullim. Algoritmet grumbullojnë të dhënat për të parashikuar rreziqet e kredisë, kështu që investitorët e dinë se çfarë blejnë.
Më shumë transparencë dhe likuiditet mund të bëjnë që ofruesit e të dhënave si Bloomberg të njohin financat e tregtisë si një klasë të pasurive, duke e sjellë atë në radarin e menaxherëve të parave të mëdha.
Fasanara Capital, një fond mbrojtës me 750 milion € (835 milion $) të pasurive nën menaxhim, ka investuar tashmë në mbi 16,000 marrëveshje tregtare. Stenn International, një firmë tjetër, synon të katërfishojë asetet e saj të financimit të tregtisë në 2bn dollarë brenda 18 muajve.
Megjithatë rreziku afrohet. Ndikuar nga ngadalësimi ekonomik, IMF parashikon se tregtia globale do të rritet me vetëm 1.1% në 2019, duke zbritur nga 3.6% në 2018. Deri më tani ka vendosur vetëm një veprim të vogël në të ardhurat e financuesve, pjesërisht sepse zinxhirët e furnizimit janë duke u bërë riorganizohet, duke sjellë banka globale biznes të ri. Por huadhënësit më të vegjël janë më të ekspozuar. Dhe konkurrenca për një vëllim të vogël të marrëveshjeve mund t’i shtyjë të gjithë huadhënësit të ulin normat e interesit.
Ky pellg mund të tkurret më tej pasi gjendja e kredisë e huamarrësve përkeqësohet. Këtë vit paracaktimet e korporatave pritet të rriten. Ndërkohë, kërkesat e sigurimit të kredisë tregtare po rriten, thotë Alexis Garatti nga Euler Hermes, një firmë që siguron pagesa për eksportuesit. Kjo me siguri do të thotë rritje e primeve dhe më shumë huadhënës që ikin tek huamarrësit më të sigurt, duke dëmtuar kufijtë e mëtejshëm.
“Ne duhet të presim një version të butë të një krize kredie,” thotë Francesco Filia nga Fasanara.
Lufta tregtare midis Amerikës dhe Kinës kërcënon të fshijë përfitimet e tjera. Rritja e pasigurisë në vitin 2019, për shembull, ka bërë që të dy tregtarët dhe huadhënësit të kërkojnë më shumë dokumente. Kjo ushqen një rigjallërim në letra krediti, në kurriz të financimit të zinxhirit të furnizimit.
Ndryshimi mund të përshpejtohet pasi lufta tregtare bën që importuesit të burojnë produktet e tyre nga tregjet më të rrezikshme, thotë Sukand Ramachandran, nga një konsulencë.
Progresi teknologjik, të paktën, nuk mund të zhbëhet, por mund të forcojë përçarjet në zhvillim. Lindja e një standardi të vetëm global transportoi revolucionin. Por pjesërisht për shkak të tarifave, pjesërisht sepse shijet e “kota” të konsumatorëve kërkojnë zinxhirë më të shkurtër të furnizimit, tregtia po shkrihet në blloqe rajonalë.
Nëse standardet digjitale zhvillohen gjithashtu në kapanone sesa si pjesë e një përpjekjeje globale, kjo mund të jetë e pamundur të kthehet. Financat e tregtisë ende mund ta shohin momentin e kontejnerit të saj.
/ Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga The Economist
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Frenimi i rritjes ekonomike globale nga lufta tregtare
