MENU
klinika

"Trump-Erdogan miq, Turqi-SHBA jo"

Turqia nuk meriton të jetë anëtare në NATO

14.11.2019 - 11:57

Ankaraja gjithnjë ka qenë më e çuditshmja në NATO: e varfër, islamike, dhe në rastin më të mirë gati demokratike.

Sidoqoftë, gjatë Luftës së Ftohtë, Shtetet e Bashkuara ishin të gatshme të anashkalonin dështimet e Turqisë për të forcuar krahun juglindor të Evropës Perëndimore. Ai komb gjithashtu ofroi një post të përshtatshëm në Lindjen e Mesme.

Për një kohë, Kryeministri Erdogan ndoqi një axhendë në dukje liberale: synonte hyrjen në Bashkimin Evropian dhe i dha fund shumë politikave nacionaliste. Edhe liberalët dhe feministët lavdëruan përparimin nën udhëheqjen e tij.

Sidoqoftë, nga fundi i viteve 2000 u shfaq një Erdogan i ri. Pasi siguroi pushtetin dhe shkatërroi ushtrinë, ai u kthye në autoritar. Mediat kritike u shënjestruan dhe u kapën. Kundërshtarët, veçanërisht pasuesit e klerikut islam Fethullah Gulen, u identifikuan dhe u spastruan nga postet e qeverisë.

Me kalimin e kohës,  mizoritë e sulltanit modern, paranoja dhe madhështia u shtuan.

Dhjetëra mijëra janë arrestuar, burgosur, pushkatuar dhe/ose persekutuar.

Në fillim të këtij viti, për herë të parë, Erdogan nuk pranoi rezultatin të vlefshëm zgjedhor, humbjen e AKP-së të bashkisë në Stamboll, qyteti më i madh i Turqisë.

Nëse vetëm turqit vuanin nën keqtrajtimin e Erdoganit, atëherë Uashingtoni mund të duket ndryshe. Sidoqoftë, dragoi fantastik i Ankarasë kapi edhe amerikanët.

Më keq, të paktën nga një këndvështrim gjeopolitik, Turqia është duke ecur kundër disa objektivave të rëndësishme amerikane. Për shembull, në fazat e hershme të luftës civile Siriane, Ankaraja lejoi luftëtarët e ISIS të kalonin territorin turk. Edhe sot, regjimi është më i vendosur për të shtypur forcat kurde siriane sesa luftëtarët e Shtetit Islamik.

Turqia pushtoi veriun e Sirisë dy herë, duke pushtuar tokën e kontrolluar nga forcat kurde aleate me Uashingtonin. Rezultati ka qenë prishja e planeve të SHBA-ve, të cilat tashmë ishin katastrofike joreale. Turqia dhe aleatët e saj kryengritës sirianë janë të angazhuar në spastrimin etnik. Uashingtoni hoqi forcat e tij nën presion. Moska negocioi me Ankaranë. Sulmi turk bëri që presidenti amerikan të kërcënonte se do të shkatërronte ekonominë e Turqisë; anëtarët e Kongresit po kërkojnë sanksione kundër Ankarasë.

Tani shumë pak presin që Turqia të bëhet më bashkëpunuese.

Për më tepër, Turqia u zhvendos drejt Rusisë. Ankaraja bashkëpunoi me Moskën në Siri dhe bleu raketa S-400 ruse pavarësisht kundërshtimit nga Uashingtoni. Tani, Ankaraja ka mbetur me pak miq në Amerikë.

Trump nuk duhet ta ftonte Erdoganin në Amerikë. Uashingtoni duhet t’i përgjigjet armiqësisë turke. Vendosja e sanksioneve duket e tepërt; refuzimi për t’i besuar ushtrisë turke është ilaçi i duhur.

Uashingtoni duhet të përpiqet të bashkëpunojë me Ankaranë kur është e mundur.

Më e diskutueshme, Shtetet e Bashkuara dhe anëtarët e tjerë të NATO-s duhet të krijojnë procedura që lejojnë pezullimin dhe largimin e anëtarëve, dhe të zbatojnë masat e tilla në Turqi.

Trump duhet t’i bëjë një thirrje homologut të tij turk. Nuk ka nevojë që Erdogan të vijë në Amerikë. Dhe sigurisht nuk ka nevojë të sjellë me vete truprojat e tij brutale. Çfarëdo që duhet të komunikohet, mund të bëhet përmes telefonit.

Presidenti dhe Erdogan mund të jenë miq, por Uashingtoni dhe Ankaraja nuk janë.

Doug Bandow është një bashkëpunëtor në Institutin Cato dhe një Asistent Special i Presidentit Ronald Reagan.

VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN


Çfarë parashikojnë dispozitat?

A mund të largohet Turqia nga NATO?