Në Evropë gjatë këtij muaji, të gjithë sytë ishin nga kokat e shteteve të NATO-s që u mblodhën në Londër, pasuar nga takimi i Parisit midis Presidentit rus Vladimir Putin dhe Presidentit të Ukrainës Volodymy Zelenskyy dhe zgjedhjeve dramatike në Britani.
Këto ngjarje të mëdha, megjithatë, lanë nën hije një tjetër takim, më 7 dhjetor midis Putinit dhe udhëheqësit të Bjellorusisë.
Në takimin për më shumë se pesë orë në qytetin turistik rus të Soçit, Putin dhe Aleksandër Lukashenko diskutuan për integrimin e të dy vendeve. Një plan ambicioz për të harmonizuar regjimet e taksave, doganave, tregtisë dhe rregullave, dhe për të miratuar një monedhë të vetme, të përbashkët, është në tryezë.
Shumë e shohin këtë si planin e Kremlinit për “aneksimin e butë” të Bjellorusisë.
Në një intervistë në fund të muajit të kaluar, Ambasadori i Bjellorusisë në Moskë, Uladzimir Syamashka, deklaroi se Lukashenko dhe Putin madje kishin miratuar planet për të krijuar një qeveri dhe parlament të përbashkët.
Por përpara takimit të Soçit, Lukashenko deklaroi, “Ne kurrë nuk kemi për qëllim dhe kurrë nuk do të bëhemi pjesë e ndonjë shteti tjetër.”
Në Bjellorusinë e quajtur “diktatura e fundit në Evropë”, në pushtet për më shumë se 25 vjet është Lukashenko. Ai njoftoi muajin e kaluar se ai do të kandidojë për një mandat tjetër në të ashtuquajturat zgjedhjet presidenciale të vitit të ardhshëm. Policia sekrete quhet ende KGB, statuja e Leninit është e kudogjendur.
Në zgjedhjet parlamentare të muajit të kaluar, partitë e regjimit morën çdo vend në parlament dhe opozitës nuk iu dha as shansi për të garuar.
Bjellorusia po kalon tre transformime të njëkohshme. Së pari, një rigjallërim kombëtar po ngjall një ndjenjë më të fortë të identitetit bjellorus.
Së dyti, veçanërisht midis brezit të ri, po kanalizohet në një shoqëri civile gjithnjë e më të gjallë.
Së treti, bjellorusët gjithnjë e më shumë shikojnë shtetësinë e tyre të pavarur si një vlerë për tu promovuar dhe mbrojtur.
Presidenti Putin është duke u përpjekur t’i ndryshojë ato. Kremlini ka përdorur të njëjtat teknika të fshehta që përdor në vende si Ukraina ose Gjeorgjia për të formuar peizazhin politik në avantazh të Rusisë.
Një raport i ri nga Rrjeti Ndërkombëtar i Veprimit Strategjik për Sigurinë (iSANS) parashikon ndikimin rus në Bjellorusi. “Në dy vitet e fundit Bjellorusia u bë një objektiv më vete për aktorët politikë, financiarë dhe media të Rusisë,” argumenton raporti. “Shumë media të përfshira në sulmin e informacionit mbi Bjellorusinë, sponsorizohen dhe promovohen nga afaristë atdhetarë të afërt me Vladimir Putin ose të lidhur, drejtpërdrejt ose përmes përfaqësuesve të Administratës Presidenciale të Rusisë.”
Shumë bjellorusë janë të shqetësuar se aneksimi i butë është vetëm fillimi.
Një shtet i përbashkët i drejtuar nga Putin do të ishte një goditje e madhe për sovranitetin dhe pavarësinë e Bjellorusisë.
Ka pak që Perëndimi mund të bëjë për të parandaluar bashkimin e dy vendeve ose, më keq, krijimin e një shteti të plotë bashkimi. Sidoqoftë, ka hapa të vegjël që mund të merren për të inkurajuar shoqërinë civile, mbështetur ringjalljen kombëtare të vendit dhe për ti rezistuar shkeljes së fuqisë së butë ruse.
Jo vetëm që është e rëndësishme për ruajtjen dhe mbrojtjen e pavarësisë së Bjellorusisë, por gjithashtu ndihmon kundër përpjekjeve të Kremlinit për të zgjeruar ndikimin në Bjellorusi dhe më gjerë.
Vendet e BE-së gjithashtu duhet ta bëjnë më të lehtë për bjellorusët të udhëtojnë në Perëndim duke eleminuar tarifat e vizave dhe duke investuar më shumë në shkëmbime të të rinjve dhe studentëve.
Për më shumë se një duzinë vjet, regjimi i Lukashenkos u godit me sanksione nga Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara për të drejtat e njeriut.
Kohët e fundit, këto sanksione janë hequr kryesisht pasi Perëndimi kërkon një afrim për të kompensuar ndikimin rus.
Si Perëndimi ashtu dhe Bjellorusia kanë një interes të qartë për të ruajtur pavarësinë dhe sovranitetin e vendit kundër kërcënimeve të Putinit, dhe presioni në rritje i Rusisë po provon të jetë një katalizator mobilizues për shoqërinë civile në Bjellorusi.
Megjithatë, Lukashenko mbetet një partner problematik në këtë përpjekje.
Për hir të pavarësisë dhe sovranitetit të Bjellorusisë, marrëdhëniet Bjellorusi-Rusi nuk duhet të lihen më në hije.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Bjellorusia, Krimeja e ardhshme?
Ambiciet e qarta të Putinit…
Rreziqet që i kanosen botës në 2019…
