MENU
klinika

Durrësi i 1914-ës

Mbrojtësit e Princ Vidit dhe rebelët e Haxhi Qamilit

11.01.2020 - 18:41

Kryengritja e Shqipërisë së Mesme ose Lëvizja dumbabiste, ose Kryengritja islamike, ose Kryengritja fshatare ishte kryengritje antikombëtare e fshatarëve të Shqipërisë qendrore, kundër Princ Vidit dhe shtetit shqiptar gjatë vitit 1914, dhe ishte një nga arsyjet që princi të tërhiqet nga vendi, duke shënuar rrënien e Principatës së Shqipërisë. Kryengritja u drejtua nga Haxhi Qamili, Arif Hiqmeti, Musa Qazimi dhe Mustafa Ndroqi. Përveç amnistisë totale, rebelët kërkuan kthimin e Shqipërisë në sundimin e sulltanit të Perandorisë Osmane.

Kundështarë të rebelëve ishin princ Vidi, komandanti i xhandarmërisë Lodewijk Thomson i cili ra në detyrë, vullnetarë mirditorë me ne krye Prênk Bibë Dodën, vullnetarë kosovarë me në krye Isa Boletinin, vullnetarë rumune e austro-hungarezë.

Në 5 shtator 1914, kryengritësit arrijnë të marrin Durrësin dhe të ngrenë flamurin osman ndërsa lëvizja përfundoi në qershor 1915, kur trupat serbe arrestuan kryetarët e kryengritjes Haxhi Qamilin dhe Musa Qazimin, duke i nxjerre përballë gjyqtarit Xhelal Bej Zogu i cili urdhëroi ekzekutimin e tyre.

Princi Vidi morri fronin e Principatës së Shqipërisë më 7 mars 1914 dhe u desh të përballte situatës kaotike politike, brenda vendit dhe fqinjëve të saj. Në bazë të Traktatin e Londrës nënshkruar më 30 maj 1913, fuqitë e mëdha zgjidhën më 29 korrik 1913 se ata duhet të themelojnë xhandarmëri ndërkombëtare për t’u kujdesur për rendin dhe sigurinë publike në territorin e Principatës së Re të Shqipërisë.

Në të njëjtën bazë ata krijuan Komisionin Ndërkombëtar të Kontrollit më 15 tetor 1913, për t’u kujdesur për administrimin e Shqipërisë së sapoformuar derisa institucionet e saj politike të ishin në rregull.

Esad pashë Toptani, si ministër i luftës dhe i brendshëm, ishte kundër zgjidhjes paqësore të problemit me Deklaratën e Pavarësisë së Epirit të Veriut të 28 shkurtit 1914. Ai u kundërvu Komisionit Ndërkombëtar të Kontrollit i cili besonte se ky problem mund të zgjidhet me mjete diplomatike. Princi dhe kabineti i tij pranuan propozimet e Essad Pashës për të vendosur për zgjidhje ushtarake.

Për të rritur forcën ushtarake të Principatës së Shqipërisë, mijëra pushkë italiane dhe armë austriake të makinave dhe maleve u blenë dhe u shpërndanë popullatës (kryesisht muslimane) të Shqipërisë qendrore

U shfaq në Teatrin e Operas dhe Baletit

“La Boheme” e Puccinit, një opera për rritjen

Dita e lindjes dhe e vdekjes së William Shakespeare

Shkrimtari që ngriti artin poetik në majat më të larta

Vdekja e dy kolosëve të letërsisë botërore

Sot shënohet Dita Ndërkombëtare e Librit