Patriarku shqiptar që sundoi 50 vjet Italinë

Por unë do të çoj ty te një nga njerëzit më të ndershëm që njoh në jetën time. Është drejtor në Ministrinë e Kërkimeve Shkencore, profesor dhe shkencëtar i vjetër. E, veç të tjerash, – vazhdoi Senatori, – është përfaqësuesi i racës tënde të vjetër. Ishte hera e dytë brenda asaj dite që do ndeshesha me njerëzit e racës sime të vjetër. Duke pritur në një nga hotelet e vogla rrotull Terminit në Romë, për të vajtur në takim me Andreotin, fillova të lexoj gazetat. Dy të përditshmet më të mëdha të Italisë i kishin kushtuar gati 15 faqet e para të tyre vdekjes së Perandorit të Madh të financave italiane, siç quhej Enriko Kuça.

Nuk e dija që ai ishte përfaqësues i racës së vjetër.

Dy vjet më vonë, në një emision televiziv në Shqipëri, Andreoti e theksoi vetë se shqiptarët duhet të krenoheshin me këtë përfaqësues të racës së tyre të vjetër siç ishte Enriko Kuça.

Pastaj, pashë vetë te libri i Tamburinit origjinën e Kuçës. Italiani, që ishte gazetar i profilit ekonomik, theksonte se Kuça ishte me origjinë greko-shqiptare. Nga Piana degli Albanesi. Në të vërtetë të gjithë shqiptarët ortodoksë atje i ngatërrojnë ndonjëherë me emrin grek. Sepse dhe kisha është e tipit ortodoks. Siç ndodh rëndom me të gjithë që ngatërrojnë qenien ortodoks me atë grek.

Duke lexuar gazetat e kuptova menjëherë se Kuça ishte nga përfaqësuesit e mëdhenj të asaj race që Balzaku e ka mishëruar në mënyrë gjeniale te libri i tij “Gobseku”. Një nga ata mbretërit e heshtur që drejtojnë vendin dhe botën sipas stilit të tyre të vjetër dhe të pakopjueshëm, të qetë, pa thënë asnjë fjalë ndaj botës që e rrethon.

Kamarieri i restorantit ku Kuça hante herë pas here thoshte: “Ai vinte gjithnjë në 12 pa pesë. Rrinte jashtë edhe nëse ishte dimër ose verë. Për të hyrë fiks në orën 12:00 në restorant. Pinte ujë çezme dhe s’fliste kurrë. Vetëm urdhëronte me sy.

Plaku Kuça kish urdhëruar në testament që të mos e bezdiste njeri as në vdekje. I varrosur në Zvicër brenda varrit të së shoqes, pa vënë asnjë mbishkrim në të. Thuajse njëlloj si personazhi legjendar i Balzakut. Në ditën e vdekjes së tij, vetëm njëri nga personazhet e mëdha të Italisë nuk mori pjesë në varrim. Ishte Xhani Anjeli. Në 1973, i mbetur në vështirësi financiare, ai iu drejtua Kuçës. Pengu ishte i rëndë. Vëllai i Anjelit duhej të linte vendin komandues në FIAT.

Dhjetë vjet më vonë përsëri ai në vështirësi. Dhe përsëri duhej shkuar te Kuça. Pengu ishte akoma më i rëndë. Xhani Anjeli duhej të dilte në pension dhe të linte presidencën e FIAT-it. Ky ishte urdhëri i patriakut të madh. Dhe u bë. Se ç’është Kuça për ata që duan ta kuptojnë shkurt këtë histori, mjafton të kujtosh fjalët e Andreotit: “Sa herë që punët tona shkonin keq, mendonim: E fshiu Kuça edhe këtë qeveri”.

Po Kuça është vazhdimi i drejtpërdrejtë i jetës së personazhit legjendar, Balzakut. Gobseku thoshte: “Ne jemi gjithsej dhjetë mbretër të heshtur në Paris”. Për Kuçan mund të thuash, ai ishte mbreti i vetëm i Italisë që sundoi atë për 50 vjet me radhë. Po në ndryshim nga bashkëkombësi i vet, Enver Hoxha, në krahun tjetër të Adriatikut që shkatërronte pa pushim vendin e vet, Kuça lulëzoi atdheun e dytë që i kishin zgjedhur gjyshërit e tij.