Një vit pasi një taksë e propozuar e karburantit shkaktoi protestat e Jelekverdhëve, Franca përballet me një krizë tjetër, kësaj here për reformën e pensioneve.
Demonstratat kanë vazhduar për më shumë se 50 ditë, madje duke mos ndaluar as për Krishtlindje dhe natën e Vitit të Ri. Greva në sistemin e transportit tashmë ka mbaruar, por “qetësia” e plotë është shumë larg.
Reformat e presidentit francez Emmanuel Macron, janë ende të nevojshme. Sipas sistemit aktual të pensioneve të detyrueshme, skemat e kontabilitetit për përcaktimin e përfitimeve ndryshojnë ndjeshëm nga sektori dhe profesioni. Sistemi është rezultati i një procesi historik të gjatë, të bazuar në parimet mbizotëruese të epokës së menjëhershme të pas Luftës së Dytë Botërore.
Propozimet e qeverisë Macron janë të guximshme. Pagesat totale të pensioneve për një vit të caktuar do të financohen akoma nga kontributet e sigurimeve shoqërore nga të ardhurat aktive të punëtorëve në të njëjtin vit.
Mosha minimale e pensionit 62 vjeç, e vendosur kohët e fundit në 2010, do të mbetet e njëjtë tani për tani. Dhe sistemi i ri do të marrë rreth 14% të PBB-së (që është shumë më e lartë se në shumicën e vendeve të tjera evropiane).
Por propozimet e Macron janë krejtësisht të ndryshme nga reformat e mëparshme. Programi i ri do të krijonte një sistem universal, në të cilin, siç e ka shprehur Macron, “një kontribut prej një eurosh do t’i japë të njëjtat të drejta të gjithëve”. Të njëjtat rregulla do të zbatohen për të gjithë individët që punojnë, pavarësisht nga profesioni i tyre ose statusi i punësimit.
Është e qartë, reforma do të kërkonte eliminimin gradual të planeve të posaçme të pensioneve, të cilat aktualisht lejojnë që disa punonjës hekurudhor të dalin në pension dhjetë vjet më parë se shumica e punëtorëve të tjerë. Qeveria ka qëndruar e vendosur në heqjen e skemave të privilegjuara në emër të barazisë; por ka rënë dakord për një tranzicion shumë gradual, në mënyrë që 60% e punonjësve të tanishëm të mos preken.
Por, reformimi i mënyrës së llogaritjes së përfitimeve do të ndryshojë të drejtat që marrin disa përfitues.
Sfida tani është e qartë. Pa u mbështetur në parimet e universalitetit dhe barazisë, qeveria do të kundërshtohet nga të gjithë për sa i përket reformave.
Asnjë nga këto ndryshime nuk do ta bëjë programin e reformave më të thjeshtë; por ato janë të domosdoshme.
Kriza më e madhe për reformën e pensioneve reflekton përçarjet në shoqërinë franceze. Ajo gjithashtu ka ekspozuar dallimet midis sindikatave që hedhin poshtë propozimet e reformës dhe sindikatat që janë të hapura për negociata. Sindikatat më radikale e shohin luftën si pjesë të një beteje më të gjerë ideologjike kundër neoliberalizmit ekonomik.
Opinioni publik nuk pasqyron këto përçarje. Publiku mbështet parimin e barazisë, por është dyshues për ndryshimet e propozuara. Grevat nuk mund të vazhdojnë përgjithmonë.
Në fund të ditës, qeveria ka një shumicë parlamentare me të cilën të miratojë një paketë reformash. Duke bërë fushatë, duke premtuar përfundimin e reformës, Macron nuk mund ta lërë në gjysmë projektin e vet. As Franca nuk mundet.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Jelekverdhët’, katastrofë ekonomike për Francën
‘Jelekverdhët’ ja dolën!
5 javë protesta në Francë/ Çfarë kërkojnë ende “jelekverdhët”?
