Pandemia e koronavirusit, duke përhapur “tentakulet e oktapodit” në çdo rrjedhë të shoqërisë, është në rrugë për tu bërë një prej pandemive të shekullit.
Fatkeqësitë dhe shkatërrimi masiv i popullatave dhe i jetës shtrihen në kohërat biblike dhe në ditët e murtajës në Evropën mesjetare. Luftërat gjithashtu kanë sjellë një “krasitje” të të gjitha shoqërive.
Por, siç tregojnë këto fotografi – Toka dhe njerëzit e saj kanë qenë prej kohësh pre e patogjenëve të padukshëm që kanë sjellë miliona viktima, shkruan New York Times.
Në analet e historisë, që datojnë nga Murtaja e Athinës nga vitet 430 në 426 para Krishtit gjatë Luftës Peloponeziane, sëmundjet formuan fatet kombëtare po aq sa – nganjëherë më shumë se ushtritë konkurruese, transmeton Telegrafi.
Në mijëvjeçarin e fundit, kolera, tifoja dhe sëmundje të tjera kanë ndryshuar rrjedhën e historisë dhe përforcuar perceptimet njerëzore të dobësisë.
Gripi Spanjoll
Fjala pandemi rrjedh nga greqishtja e lashtë, që do të thotë fjalë për fjalë “të gjithë njerëzit”, por nuk zbatohet në mënyrë universale.
Ndoshta tregimi më i rëndësishëm për rrethanën aktuale është Gripi Spanjoll, i cili përshkoi globin midis viteve 1918 dhe 1919.
Ai vrau më shumë njerëz sesa ata që vdiqën në llogore dhe fushat e betejës së Luftës së Parë Botërore. Vlerësimet shkojnë më shumë se 50 milionë viktima.
Gripi i Hong-Kongut
Kjo pandemi arriti të përhapet jashtëzakonisht shumë nga njeriu tek njeriu.
Gripi i Hong Kongut ishte një sëmundje e gripit të kategorisë 2, shpërthimi i të cilit në vitin 1968 dhe 1969 vrau një milion njerëz – në të gjithë botën.
Kur presidenti Donald Trump iu referua coronavirusit si “Virusi Kinez”, disa njerëz kujtuan një imazh nga viti 1968 gjatë të ashtuquajturit Gripi i Hong Kongut që shkaktoi mbi 100,000 vdekje vetëm në Shtetet e Bashkuara, jashtë me një total global mbi një milion.
Fotografia tregonte një tabelë me fjalët: “Gripi i Hong Kongut është jo-amerikan. Kapni diçka të bërë në SHBA”.
Kjo reklamë në billboard u shfaq në Des Moines në vitin 1968.
SIDA
Në fund të vitit 2018, sipas Organizatës Botërore të Shëndetit, 32 milionë njerëz kishin vdekur nga HIV që nga fillimi kur ajo u regjistrua si sëmundje në fund të viteve 1960, dhe 37.9 milionë njerëz po jetonin me sëmundjen si rezultat i përparimeve në trajtim dhe kujdes.
“Infeksioni është bërë një gjendje shëndetësore e menaxhueshme kronike, duke i bërë të mundur njerëzve që jetojnë me HIV të kenë jetë të gjatë dhe të shëndetshme”, tha OBSH.
SARS
SARS i përket “një familje të madhe të viruseve që mund të shkaktojnë sëmundje te kafshët ose njerëzit”, të quajtura coronaviruse, sipas Organizatës Botërore të Shëndetit.
Ato shkojnë nga ftohja e zakonshme deri te sëmundjet më të rënda si Sindroma e frymëmarrjes në Lindjen e Mesme (MERS) dhe Sindromi i Rendit Akut i Rëndshëm (SARS).
Por ato epidemi ishin shumë më të kufizuara në shtrirje sesa sëmundja Covid-19 e shkaktuar nga coronavirusi i fundit.
SARS në vitin 2003 mori pothuajse 800 jetë nga 8,000 raste të raportuara kryesisht në territorin e Kinës, Hong Kongut, Tajvanit dhe Singaporit.
Gripi i Derrit
Gripi i Derrit, i një dekade më parë, një virus H1N1 ishte gati i njëjtë me kategorinë e Gripit Spanjoll që infektoi qindra miliona në të gjithë botën, të rinjtë dhe të moshuarit, askush nuk u kursye nga ky grip, por ndryshe nga Gripi Spanjoll, Gripi i Derrit pati një ndikim shumë më pak sesa pandemitë e tjera të rëndë sesa ai i pandemitë e mëparshme.
Në qershor të vitit 2009, Organizata Botërore e Shëndetit (OBSH) shpalli llojin e ri me origjinë të derrit H1N1 si një pandemi. Ky virus i ri u përhap në të gjithë botën dhe kishte shkaktuar 18.500 vdekje.
Ebola
Shpërthimi vrastar i virusit Ebola që përfshiu pjesë të Afrikës Perëndimore midis viteve 2014 dhe 2016 vrau 11.300 njerëz, sipas Organizatës Botërore të Shëndetit.
Një virus që shkakton gjakderdhje të rëndë, dështim të organeve dhe që mund të çojë në vdekje.
Njerëzit mund të përhapin virusin te njerëzit e tjerë përmes kontaktit me lëngje trupore siç është gjaku.
Simptomat fillestare përfshijnë ethe, dhimbje koke, dhimbje të muskujve dhe të dridhura. Më vonë, një person mund të pësojë gjakderdhje të brendshme që rezulton në të vjella ose kollitje të gjakut.
Ebola nuk zgjati shumë në Perëndim. Ajo nuk mbylli teatro, bare, aeroporte, siç ka bërë tashmë COVID-19, por ishte një virus mjaft vdekjeprurës.
Punëtorët e mjekësisë e morën James Dorbor, djaloshin 8-vjeçar, në një qendër trajtimi në Monrovia, Liberi, në vitin 2014, pasi ai kishte kaluar orë të tëra duke pritur jashtë. Ai më vonë vdiq.
MERS
Deri më tani, asnjë rajon nuk e ka provuar veten imun ndaj depërtimit nga sëmundja.
Për shembull, MERS mori jetën e rreth 858 jetë nga 2,494 infeksione të raportuara, kryesisht në vitin 2012, dhe kryesisht në Gadishullin Arabik, sipas Organizatës Botërore të Shëndetit.
Ky shpërthim u ripërtëri në Korenë e Jugut tre vjet më vonë.
Këtë herë një coronavirus ka shkuar globalisht, pothuajse kudo menjëherë.
“Asnjëherë nuk kemi parë një pandemi si kjo”, tha Tedros Adhanom Ghebreyesus, drejtori i përgjithshëm i Organizatës Botërore të Shëndetit, për Covid-19 në 11 mars. “Kjo është pandemia e parë e shkaktuar nga një coronavirus”.
“Dhe ne kurrë nuk kemi parë një pandemi që mund të kontrollohet, në të njëjtën kohë”, shtoi ai.
Spërkatja e një salle koncertesh në Seul, Koreja e Jugut, pas përhapjes së MERS në vitin 2015
Coronavirus
Covid-19, pra, paraqet një kërcënim të ri për globalizimin, duke e sfiduar njerëzimin të bashkohet ose të ndahet.
Alarme dhe bllokime mbi coronavirusin kanë kthyer mbrapsht perceptimin e perëndimit për vendin e vet në histori.
Duke pretenduar një mantel të një lideri që dikur mund të ishte i Amerikës, Kina tani po ofron ndihmë për tokat evropiane, përfshirë Poloninë dhe Italinë.
Pas dekadave të çmontimit të barrierave midis tyre, kombet evropiane po i rindërtojnë ato, duke u tërhequr përsëri drejt sovranitetit kombëtar.
Në të gjithë Evropën, e cila dikur çmonte lëvizjen e lirë, postet kufitare dhe kontrollet po rivendosen.
Megjithatë, siç vërejti Ian Goldin, një profesor në Universitetin e Oksfordit, në një artikull të Op-Ed në New York Times, këto përpjekje mund të jenë thjesht kotësia jonë e fundit.
“Asnjë mur nuk është aq i lartë sa të mbajë larg kërcënimet për të ardhmen tonë”, shkroi ai, “edhe për vendet më të fuqishme”
