Këto janë kohë vërtet të vështira.
Viti 2020 ishte menduar të ishte momenti që Gjermania të tregojë se ishte lidere, pasi merr përsipër, më 1 korrik, presidencën e radhës të Këshillit të Bashkimit Evropian.
Por tani koronavirusi ka bërë që gjithë bota dhe BE-ja të jetë në kaos.
Ndërsa vendet e tjera evropiane i kërkojnë asaj të marrë përsipër përgjegjësinë dhe të tregojë solidaritet, Gjermania duket se po na zhgënjen.
Pandemia e Covid-19 është kështu një rishfaqje tragjike e krizës së euros në dekadën e fundit. Në atë kohë, grekët ishin të zemëruar me gjermanët. Sot, kryesisht janë italianët dhe spanjollët.
Gjermanët, nga ana e tyre, sërish çuditen përse të tjerët janë kaq të mërzitur. Gjatë krizës së euros, Gjermania mori pjesë në programet e shpëtimit. Kjo i bëri gjermanët të ndjehen bujarë. Tani ata po ndihmojnë përsëri BE për të dërguar parash në vendet më të shkatërruara nga SARS-CoV-2.
Është gjithashtu e vërtetë që Gjermania sot i thotë jo “koronabondeve”, një formë e borxhit të ndërsjellë evropian, saktësisht pasi refuzoi “bonot e euros” në atë kohë. Por si paguesi më i madh i institucioneve të tjera të BE-së, paratë gjermane vazhdojnë të shkojnë atje ku duhet, dhe gjermanët mendojnë se duhet tu jepen meritat.
Ky komunikim aspak i mirë i ndërsjellë është një bombë e mundshme kohore që një ditë mund të hedhë në erë projektin Evropian. Kjo është për shkak se BE ka nevojë për një udhëheqës dashamirës, ose hegjemon.
Dhe vetëm një vend është ekonomikisht dhe politik (edhe pse jo ushtarak) mjaft i fuqishëm për të luajtur atë rol.
Në Gjermani vetë, ky “debat hegjemonie” filloi në vitin 2012 me një ese të një profesori gjerman, Christoph Schoenberger. Në marrëdhëniet ndërkombëtare, një hegjemon nuk është një fuqi që sundon të tjerët me forcë brutale. Përkundrazi, është një vend që përdor fuqinë e tij për të ruajtur një sistem më të madh, madje edhe me një kosto për interesat e tij kombëtare. Britania ishte hegjemon gjatë shekullit të 19-të. SHBA ishte hegjemon në sistemin Bretton Woods pas Luftës së Dytë Botërore.
Në të njëjtën mënyrë, Gjermania duhet të pranojë që është hegjemoni i zonës së euros dhe BE-së. Por ka një problem.
Integrimi evropian filloi në vitet ’50, menjëherë pas një lufte agresive barbare gjermane. Që nga fillimi, institucionet evropiane u ndërtuan në mënyrë që asnjë vend, veçanërisht jo Gjermania, të mund të dominonte të tjerët. Kështu, për shembull, Berlini kontribuon 21,44% të kapitalit të Bankës Qendrore Evropiane. Në Mekanizmin e Stabilitetit Evropian, fondi i shpëtimit i BE-së, Gjermania ka peshë të mjaftueshme për të bllokuar vendimet por jo për t’i marrë ato. Etj.
Përpjekja praktike gjatë pjesës më të madhe të gjashtë dekadave të fundit ka qenë një lloj hegjemoni i përbashkët nga Gjermania dhe Franca, që ndonjëherë quhet “motori” evropian.
Franca, në këtë partneritet, kishte për qëllim t’i mbante të lumtur anëtarët e jugut, Gjermaninë ato veriore dhe lindore, kështu që BE si një e tërë mund të ecte përpara. Kjo ndarje franko-gjermane e punës ka shkatërruar gjithçka. Kjo është pjesërisht sepse të dy vendet kanë interesa të ndryshme. Por Franca gjithashtu ka shumë pak fuqi financiare për të qenë bashkë-hegjemon.
Kështu që kërkimi për një udhëheqës evropian tregon sërish Gjermaninë.
Në të majtën politike, gjermanët citojnë historinë e tyre të errët dhe argumentojnë se Gjermania duhet t’i nënshtrohet komunitetit të saj të fqinjëve sesa të shihet për t’i drejtuar ata. Ata shpesh citojnë shkrimtarin Thomas Mann, i cili kishte frikë nga një “Evropë gjermane” dhe shpresonte për një “Gjermani Evropiane”.
Makthi i gjermanëve konservatorë është një “bashkim transferimi”, në të cilin eurot e tyre vazhdojnë të zhduken në gropën e jugut, duke shkatërruar fuqinë industriale të Gjermanisë.
Një zgjidhje për këtë dilemë do të ishte t’i jepej zonës së euros dhe BE-së një qeveri e duhur, me të ardhurat e veta tatimore dhe fuqitë buxhetore. Gjermania atëherë do të ishte thjesht kontigjenti më i madh në një entitet të ri, pak a shumë si Virxhinia në SHBA
Një hap i tillë i guximshëm mund të ishte i imagjinueshëm nën një kancelar eurofili si Helmut Kohl. Por kjo ishte një epokë tjetër. Askush sot, në Gjermani apo në 26 vendet e tjera të BE-së, nuk është i gatshëm për diçka të tillë.
Ashtu si në krizën e euros, Gjermania do të vazhdojë të bëjë sa duhet për të parandaluar shpërbërjen e plotë të monedhës së vetme, por kurrë sa duhet për të kuruar sëmundjet e saj.
Ajo që ka ndryshuar që nga viti 2012, më tha, është se sot tensionet janë më të mëdha dhe burimet më të pakta, kështu që dikush duhet të udhëheqë: “Ose gjermanët e bëjnë këtë, ose askush nuk e bën atë.
Përkthyer dhe përshtatur nga Bloomberg/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Mikrobi është kthyer në Evropë…’
“BE kërkon rrugë për kapërcimin e krizës”
