Një datë e rëndësishme historike për shqiptarët: 5 Maji përkujton Dëshmorët e Kombit.
Në Ditën e Dëshmorëve të Kombit janë të shumtë emrat e të gjitha kohërave që kujtohen me mirënjohje jo vetëm për vlerat e përjetshme dhe kontributin që dhanë për çlirimin e vendit për një të ardhme më të mirë, por edhe të gjithë ata që sakrifikuan jetën e tyre për liri, demokraci, të drejtat e njeriut dhe dinjitetin e çdo shqiptari.
Ndryshe nga vitet e tjera, për shkak të masave të marrë në luftën kundër koronavirusit sot në Varrezat e Dëshmorëve të Atdheut do të vendosen vetëm kurora me lule.
Dita e Dëshmorëve e ka origjinën në 5 maj 1942, kur u vra Qemal Stafa, i cili me veprimtarinë e tij u kthye në simbol të Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare.
Pas shpalljes së Pavarësisë më 1912 e deri me 1945, shteti shqiptar nuk krijoi një status ligjor për dëshmorët e Atdheut. Gjatë luftës Nacional-Çlirimtare, nisën përpjekjet e para, për të nderuar dëshmorët e rënë në fushat e betejave. Pas çlirimit, më 28 gusht 1945, kryesia e Këshillit Antifashist Nacionalçlirimtar, miratoi ligjin Nr. 109 “Mbi shpërblimin e familjeve të dëshmorëve dhe invalidëve të Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare”. Ky ligj sanksiononte trajtimin e familjeve të patriotëve që kishin luftuar e rënë për atdheun edhe para Luftës Antifashiste Nacional-Çlirimtare, në kohën e Rilindjes Kombëtare, në luftërat për pavarësi, duke shënuar kështu përpjekjen e parë për një ligj integral për dëshmorët e Atdheut.
Në vitet ´60-të statusi i dëshmorit përpunohet më tej dhe zgjerohet, duke specifikuar termin ”Dëshmor i Atdheut”. Në këtë ligj futen edhe Varrezat e Dëshmorëve të Atdheut, të cilat u ndërtuan në të gjitha qendrat e rretheve të vendit. U ndërtuan edhe Varrezat e Dëshmoreve të Atdheut në Tiranë me monumentin “Nënë Shqipëri”.
Me 1992-1993, me ndërrimin e sistemit politik, pësoi ndryshime edhe statusi i Dëshmorit të Atdheut.
Në vitin 2000, u miratua ligji Nr. 8607 datë 27.04, “Statusi i Dëshmorit të Atdheut”, në të cilin përfshihen dëshmorët e të gjitha periudhave historike, madje edhe të rënët në vitet 1997-1999, në Shqipëri dhe në Luftën Çlirimtare të Kosovës.
***
E gjithë Shqipëria do t’u përulet me nderim të thellë Heronjve dhe Dëshmorëve të të gjithë brezave e kohërave. Dëshmorët janë bijtë dhe bijat më të mirë të këtij populli hero, që gjatë Luftës II Botërore, diti t’i lidhë betejat e tij çlirimtare më ato të Popujve antifashistë me në krye aleatët anglo-sovjeto-amerikanë, kundër nazifashizmit që synonte të nënshtronte botën.
Ishin djemtë e vajzat që luftuan e ranë në Brigadat Internacionaliste Antifashiste për Lirinë e popullit spanjoll; qenë ata që ranë më 7 Prill 1939, me në krye Heroin Mujo Ulqinaku, në betejën kundër falangave pushtuese fashiste të Musolinit; janë Heronjtë e Kodrës së Kuqe, me Vojo Kushin në ballë, të frymëzuar nga heroizmi i Qemal Stafës, që nuk iu tremben as tankeve fashisye; janë trimat e Shkodrës Loce, që me Perlat Rexhepin në krye, mposhtën hordhi të tëra sulmesh fashisto-tradhëtare; janë djemtë e heroizmit të pashoq të Topanasë me Mumin Selamin në krye e të tjerë komunistë atdhetarë, antifashistë e patriotë. Që të gjithë u bënë shëmbull në mposhtjen me turp të operacionit fashist, me në krye jerakun e bandave të Milicisë Fashiste Shqiptare, Halil Alinë, që pinjollët e krerëve e tradhëtisë neofashiste i kanë ngritur atij sot eehe bust, në mes të Peshkopisë.
Janë të gjithë ata partizanë e partizane, trima, komandante e komisarë, gra e vajza martire heroina, e deri edhe pionierët dëshmorë të LANC-it që na ranë në Luftën Çlirimtare; për të arritur te Heroinat e Mirditës, e deri te ata që nga Shqipëria morën pjesë në Luftën Çlirimtare; për të arritur te Heroinat e Mirditës e deri te ata, që nga Shqipëria morën pjesë në Luftën Çlirimtare Atdhetare dhe bashkë me trimat dëshmorë që ranë gjatë Luftës Heroike të UÇK kosovare; për të ardhur pastaj edhe deri te ata që ranë në Masakrën e 4 Shkurtit ku neofashistët e sotëm guxuan t’ia rrëzojnë pllakën përkujtimore, e ata te Policët që dhanë jetën për mposhtjen krimit dhe për rend e qetësi. Janë pra, të gjithë ata, para të cilëve, përulet vetë Flamuri Kombëtar dhe me sakrificën e tyre supreme, mbajnë lart emrin e tyre në Altarin e Atdheut e të Lirisë.
Dëshmorët jetojnë, të përjetshëm në gjirin e memories së popullit, sepse janë Dëshmorët ata që kanë dhënë jeten në luftë për qëllimin e shenjtë të Lirisë së Atdheut e Kombit. Dëshmoreve u qëndron në krah lavdia. Këta heronj ishin djemtë dhe vajzat e virtytshëm, që mbeten burim frymëzimi për brezat, për ta dashur Atdheun si shqiponja folenë, sepse sikur na mëson Naimi: “Liria është thelbi i shpirtit dhe i mendjes, aty ku s’ka liri, mendja dhe shpirti thahen si bima pa ujë”.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Gjaku em të shkojë fli me pshtue at Shqypni…”
Dalin në dritë fakte nga kryeqendra e Epirit të Ri, shek IV
Faktet dhe të pathënat e 5 Heronjve të Vigut!
