Mënyra më e mirë për të ditur nëse një trajtim i ri mjekësor funksionon vërtet është me një provë të kontrolluar rastësisht –që quhet “standardi i artë” i studimeve kërkimore. Vullnetarët caktohen rastësisht për të marrë ose trajtimin e ri ose një ilac tjetër, i cili mund të jetë një qetësues (një terapi joaktive) ose një trajtim që është tashmë i disponueshëm.
Si shkaku kryesor i vdekjeve sëmundjet kardiovaskulare kanë qenë në pragun kryesor të krijimit të provave. Ndoshta kemi më shumë prova për trajtimet kardiovaskulare sesa për çdo fushë tjetër të mjekësisë. Ndër studimet me ndikimin më të madh ishin provat klinike që paralajmëruan terapi të reja për të trajtuar sulmet në zemër. Këto përfshijnë ilaçe të tretjes dhe mpiksjes në vitet 1980, të ndjekura në vitet 1990 nga procedurat e angioplastikës për hapjen e arterieve, të cilat mbeten standardi i kujdesit sot. Stentet, tubat e vegjël, të përdorura në këto procedura, janë studiuar gjerësisht në provat klinike.
Përdorimi i ilaçeve pas një sulmi në zemër bazohet gjithashtu në gjetjet nga provat klinike. Këto përfshijnë dozë të ulët të aspirinës, statina që ulin kolesterolin dhe ilaçe të presionit të gjakut. Për shkak të fuqisë së provave, mjekët ndihen shumë të sigurt për përfitimet e këtyre ilaçeve. Në fakt, këto trajtime kanë ulur në gjysmë rrezikun e një sulmi të përsëritur të zemrës. Sidoqoftë, provat e ardhshme të terapive të reja për ta ulur edhe më shumë atë rrezik duhet të përfshijnë mijëra pjesëmarrës për të treguar edhe një përmirësim modest mbi trajtimet më të mira në dispozicion. Këto prova të mëdha janë shumë të kushtueshme, që do të thotë që edhe kompanitë e mëdha të ilaçeve po largohen nga zhvillimi dhe testimi i ilaçeve të reja kardiovaskulare.
Në të kundërt, kur bëhet fjalë për këshillat e jetesës që mjekët ofrojnë në lidhje me parandalimin e sëmundjes së zemrës ose ngadalësimin e përparimit të saj, provat nuk janë aq përfundimtare. Pjesa më e madhe vjen nga studimet e vëzhgimit, të cilat ndjekin një grup të madh njerëzish për një periudhë të gjatë kohore. Përmes pyetësorëve ose intervistave, studiuesit mbledhin informacion mbi një gamë të gjerë ndikimesh të mundshme – dieta, ushtrimet fizike dhe historia mjekësore dhe familjar.
Megjithëse gjetjet nga këto studime japin të dhëna për zakone – të mira dhe të këqija – që ndikojnë në zemër, ato nuk mund të provojnë shkakun dhe pasojën. Studiuesit përpiqen të kontrollojnë variablat ngatërrues që mund të ndikojnë në rezultatet (mosha, raca, gjinia dhe statusi socio-ekonomik, për të përmendur disa). Për shembull, studimet e vëzhgimit sugjeruan që marrja e terapisë hormonale (estrogjen dhe progestinë) duket se ul rrezikun e sëmundjes së zemrës në gratë në perimenopauzë dhe pas menopauzës. Por në fund të viteve 1990, provat klinike treguan një përmbysje të plotë të këtij supozimi: terapia hormonale në fakt rriti rrezikun e sëmundjes së zemrës .Akoma, provat klinike nuk janë gjithmonë praktike – apo edhe etike. Për shembull, një provë e pirjes së duhanit është e paimagjinueshme. Dieta dhe kërkimi i ushqimit është veçanërisht i ndërlikuar. Në studimet e vëzhgimit, njerëzit mund të mos kujtojnë se çfarë ose sa kanë ngrënë në të vërtetë. Dhe dieta ndikohet jo vetëm nga faktorë socio-ekonomikë, por edhe nga edukimi dhe kultura, të cilat vetë mund të ndikojnë në rrezikun e sëmundjes së zemrës.
Bërja e njerëzve që t’i përmbahen një diete specifike për vite me rradhë është e vështirë. Akoma, disa prova klinike afatgjata sugjerojnë që një dietë mesdhetare është më efektive sesa një dietë me yndyrë të reduktuar për parandalimin e sulmeve në zemër dhe problemeve të lidhura me to.
Pavarësisht nga kufizimet e tyre, studimet e vëzhgimit janë zakonisht më të lehta për tu kryer sesa provat klinike. Shkencëtarët mund të prekin sasi në rritje të të dhënave në lidhje me shëndetin, nga regjistrat elektronikë mjekësorë, si dhe pajisjet që vishen që regjistrojnë rrahjet dhe ritmin e zemrës. Disponueshmëria e të gjitha këtyre të dhënave – e shoqëruar me fuqinë e sotme informatike të rritur – do të thotë që bërja e kërkimit vëzhgues mund të jetë më e thjeshtë dhe më efikase se në të kaluarën.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Anashkalova simptomat e zemrës derisa ishte vonë”
“Po m’plas zemra! Si të shpëtoj nga infarkti”
“Ajo që dëgjova në një emision televiziv më shpëtoi jetën”
