Zgjedhjet e ardhshme presidenciale në SHBA do të kenë një ndikim të jashtëzakonshëm ë marrëdhëniet midis Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Ballkanit Perëndimor. Samiti i organizuar një muaj më parë mes Kosovës dhe Serbisë në Shtëpinë e Bardhë ishte mesazhi i parë në dekada që tregoi se sa me seriozitet po e trajtonte një administratë amerikane rajonin tonë. Ish-presidenti Barak Obama, i përqendruar tek Lindja e Mesme dhe përplasjet e vazhdueshme me Rusinë, e la për vite të tëra rajonin në fund të agjendës së tij.
Trump, përkundrazi e ka kthyer Ballkanin në një nga shtyllat e politikës së jashtme amerikane, duke caktuar dy të dërguar special në rajon dhe duke nxitur edhe BE-në të angazhohet më shumë. Por jo të gjithë kanë qënë dakort me qasjen e fortë të presidentit ndaj Ballkanit, i cili është akuzuar se ka kërkuar arritjen me çdo kusht të një marrëveshje mes Kosovës dhe Serbisë para zgjedhjeve presidenciale.
Investimi diplomatik në dialogun Kosovë-Serbi Kosovës ka bërë disa analistë ta rendisin Ballkanin së bashku me Korenë e Veriut dhe Iranin në agjendën e Administratës Amerikane. Vetë Trump ka demonstruar një interes personal për këtë çështje, duke i shkruar vazhdimisht liderëve të Kosovës dhe Serbisë.
Opinionistët amerikanë kanë logjikuar kohët e fundit se Administrata Trump ka bërë tanimë ndarjen diplomatike mes Europës dhe Ballkanit Perëndimor, duke i kushtuar përparësi këtij të fundit.
Por çdo të sillte një ndryshim pushteti në Shtëpinë e Bardhë për Ballkanin?
Ekspertët janë të ndarë, me disa që thonë se Biden do të vazhdonte të punonte intesivisht me vendet e rajonit, por me një qasje më të mirëmenduar dhe më disa të tjerë që thonë, se ashtu si gjatë administratës Obama, Ballkani do të lihej prapë në harresë.
Për ish-ambasadorin e Malit të Zi në Bruksel, Vesko Gardevic, Biden, ndryshe nga Trump, e njeh më mirë rajonin dhe e njeh shumë mirë politikën e jashtme. Ai ka vizituar Ballkanin Perëndimor disa herë, herën e fundit në vitin 2016, në cilësinë e tij si zëvendëspresident i SHBA. Si zëvendëspresident, roli më i madh që Biden ka luajtur në Ballkan është përfshirja amerikane për anëtarësimin e Malit të Zi në NATO. Sidoqoftë, kjo nuk e ndryshon një fakt të dukshëm që interesat strategjike amerikane në kohën që ai ishte në detyrë, nuk e përfshinin pjesën tonë të botës.
Sidoqoftë, nëse zgjedhjet e nëntorit sjellin ndryshimin në administratë, ne mund të shohim një rikthim të politikës tradicionale të Amerikës ndaj aleatëve europianë. Në atë rast, shpresojmë se mund të shohim një qasje më të sinkronizuar dhe të akorduar mirë të Shteteve të Bashkuara dhe BE-së ndaj Ballkanit Perëndimor, diçka që na ka munguar në katër vitet e fundit.
“Kjo qasje mund të lehtësojë një zgjidhje reciprokisht të pranueshme për Kosovën dhe Serbinë një zgjidhje që nuk do të nënkuptojë një shkëmbim territorial”, thotë Gardevic. “Në të njëjtën kohë, ajo duhet të përqendrohet më shumë në Bosnjë dhe Hercegovinë për të frenuar aspiratat separatiste të Republikës Srpska”.
Megjithatë, sipas tij, me Biden si President, demokratizimi i Ballkanit Perëndimor do t’i lihej sërish si detyrë BE-së dhe SHBA dalëngadalë do të luante një rol më të “frenuar”.
Cameron Munter ish-ambasador i SHBA-së në Serbi (2007-2009) thotë se ish-zëvendës presidenti ka shanse më të mëdha në zgjedhjet e ardhshme dhe ky është një lajm i mirë për Ballkanin.
“Përparësia e madhe e Biden është se ekipi i tij përfshin një numër të konsiderueshëm ekspertësh të politikës së jashtme, ndryshe nga administrata e Presidentit Trump. “
“Nëse Biden bëhet presidenti i ri i Amerikës, të gjithë duhet të presim përmirësimin e marrëdhënieve euro-atlantike. Nëse, nga ana tjetër, Donald Trump fiton përsëri zgjedhjet, presim që qëndrimi i tij anti-evropian të intensifikohet edhe më shumë, gjë që e bën të pamundur qasjen e përbashkët euroatlantike në Ballkan”, thotë Munter. “Shfaqja e Richard Grenell muajt e fundit ka tërhequr vëmendjen e të gjithëve, gjë që ka vendosur edhe një herë Ballkanin Perëndimor në qendër të vëmendjes së publikut ndërkombëtar. Por puna e tij nuk ka të bëjë me Departamentin e Shtetit, puna e tij është të promovojë Trump si i Dërguari Special i Presidentit për negociatat e paqes mes Serbisë dhe Kosovës. Në thelb, kjo i leverdis luftës së tij për popullaritet dhe pushtet. “
Ndërsa, për James O’Brien, ekspert amërika që është marrë drejtpërdrejt me Ballkanin Perëndimor për një kohë të gjatë në Departamentin e Shtetit, nëse Biden bëhet president i Shteteve të Bashkuara, ai do të duhet të riparojë shumë dëmtime të shkaktuara nga administrata e mëparshme, e cila sigurisht përfshin politikën ndaj Ballkanit Perëndimor, me përfshirjen e jo vetëm personaliteteve të reja, por edhe krijimin e institucioneve të reja.
“Nëse punojmë më shumë në Ballkan, kjo do të ndihmojë gjithashtu në përmirësimin e marrëdhënieve me Evropën, domethënë marrëdhëniet Euro-Atlantike. Pra, ne do të përqendrohemi në përmirësimin e marrëdhënieve me Europën dhe Ballkani Perëndimor do të jetë një pjesë integrale e kësaj”, thotë ai. Përveç integrimit politik midis Ballkanit Perëndimor dhe Europës, integrimi ekonomik i vetë rajonit është i domosdoshëm. Unë mendoj se me rizgjedhjen e Trump do të ketë një prani më të madhe amerikane në rajon. Por nëse zgjidhjet Biden nga ana tjetër, pres që ai do të punojë për ta bërë të gjithë politikën për Ballkanin Perëndimor më të koordinuar dhe më të mirë menduar, ndryshe nga Administrata aktuale./ SI
