Nën kujdesin dhe ndihmën e drejtpërdrejtë të Papës Klementi XII, më 5 tetor 1732, në Kozencë të Kalabrisë u themelua Kolegji i Shën Benediktit Ulanos, që më vonë u transferua në Shën Mitër Korone dhe u quajt Kolegji i Shën Adrianit.
Kjo datë është me rëndësi të veçantë në historinë e shqiptarëve e në mënyrë të veçantë, të arbëreshëve.
Kolegji i Shën Benediktit u çel në një manastir të vjetër brazilian, nën drejtimin e Shën Nilit të Rosanos. Kishte për qëllim të përgatiste klerin shqiptar të ritit lindor bizantin, që do të shërbente në kishat arbëreshe e mundësisht edhe në Shqipëri, por jo më pak edhe laikët.
Dimë, se priftërinjtë dhe rregulltarët e përgatitur në këtë kolegj, do të kapërcenin Adriatikun, për të themeluar manastiret dhe shkollat e tyre në bregun tjetër e pikërisht në Himarë dhe rrethina, siç kujton, në këndvështrimin e vet, Petro Marko në librin e tij postum “Intervistë me vetveten”.
Ndërkaq, më 1734, në Palermo të Siçilisë, atë Guzetta do të hapte një tjetër kolegj me të njëjtin qëllim, që gjithashtu i dhuroi personalitete të ndritura kulturës shqiptare.
Në prag të Rilindjes Kombëtare, kolegji do të bëhej vatra më e nxehtë e ndjenjave të flakta të atdhedashurisë dhe të dëshirës për t’u çliruar nga pushtuesi.
Këtu, De Rada më 1899-ën, do të rifillonte të jepte mësimin e gjuhës shqipe, këtu do të edukoheshin disa nga yjet më të ndritura të plejadës që do të dukej në horizontin e Rilindjes Kombëtare Shqiptare e jo më pak, të asaj italiane. Mes tyre, kujtojmë De Radën, Anton Santorin, Mikel Markianoin, Luigj Gurakuqin, Kolë Kamsin dhe Kostaq Cipon etj.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Kolegji që formësoi mendimtarët shqiptarë
Kush ishte skulptori i madh i Monumentit të Skënderbeut?
Një jetë për folklorin dhe traditën
