Banka Botërore është optimiste për rimëkëmbjen e ekonomisë duke marrë parasysh që në shumë vende të botës ka nisur të bëhet vaksina anti-COVID-19. Në parashikimin “Banka Botërore në Prospektet Ekonomike Globale të Janarit 2021”, ajo thotë se ekonomia globale pritet të zgjerohet 4% gjatë këtij viti, “duke supozuar se një përhapje fillestare e vaksinave COVID-19 do të vijojë gjithë vitin. Megjithatë, ka të ngjarë që rimëkëmbja të jetë e moderuar, derisa politikbërësit të mos lëvizin me vendosmëri për të zbutur pandeminë dhe për të zbatuar reformat për rritjen e investimeve”.
BB parashikon se rritja në Ballkanin Perëndimor, ku bën pjesë edhe Shqipëria pritet të rikthehet në 3.5 përqind në 2021, duke supozuar që besimi i konsumatorit dhe biznesit të rikthehen, ndërsa COVID-19 vihet nën kontroll dhe paqëndrueshmëria politike lehtësohet.
“Ekonomitë e varura nga turizmi, veçanërisht Shqipëria dhe Mali i Zi, parashikohet të përjetojnë një rikthim më të fuqishëm në aktivitet sesa vendet e tjera të rajonit. Rritja e detyrimeve fiskale në rajon ka zvogëluar hapësirën për mbështetje fiskale, ndërsa në të njëjtën kohë, buxhetet qeveritare do të shtrihen më tej nga shpenzimet shtesë të nevojshme për të luftuar efektet e dëmshme ekonomike të shpërthimit të COVID-19”- citon BB.
Banka sugjeron se, pavarësisht kësaj tabloje, rritja dhe produktiviteti afatmesëm në Shqipëri dhe Maqedoninë e Veriut duhet të rriten duke përshpejtuar reformat strukturore në përgatitjen e anëtarësimit në BE, duke supozuar se negociatat për procesin e pranimit nuk do të vonohen më tej. Rajoni gjithashtu pritet të përfitojë nga Plani Ekonomik dhe i Investimeve i miratuar së fundmi i BE-së, i cili do të mobilizojë fonde për të mbështetur lidhjen e qëndrueshme, kapitalin njerëzor, konkurrencën dhe rritjen gjithpërfshirëse dhe tranzicionin e gjelbër dhe dixhital.
Por rastet në rritje me COVID brenda Europës Juglinodre mund të çojnë gjithashtu në kufizime dhe përgjigje më të rrepta për familjet dhe bizneset, të cilat do të peshonin konsumin privat dhe investimet. Nëse kufizimet e udhëtimeve zgjasin, rezultatet e rritjes mund të jenë shumë më të dobëta, veçanërisht në ekonomitë e varura nga turizmi (Europa Qendrore, Turqia, Ballkani Perëndimor). Vonesat në prodhimin, prokurimin ose shpërndarjen e vaksinave COVID-19, efektiviteti i vaksinës më i ulët sesa pritej, ose vazhdimi i kufizimeve të lidhura me pandeminë gjithashtu mund të vonojnë rimëkëmbjen ekonomike.
Sfidat e shpërndarjes dhe bërjes së vaksinave janë veçanërisht të larta në Azinë Qendrore, ku kapaciteti i kujdesit shëndetësor është më i dobët se në pjesët e tjera të rajonit. Në kontekstin e daljeve të kapitalit, rezervat valutore janë tërhequr ndjeshëm në disa ekonomi të Europës Jugllindore, duke kufizuar kapacitetin e bankave qendrore për të mbrojtur ndikimin e goditjeve të jashtme negative të mëtejshme. Një rivlerësim i papritur i ndjenjës së investitorëve mund të çojë në mospagime kaskadë dhe rritje të kredive me probleme, veçanërisht duke pasur parasysh rritjen e mprehtë të borxhit qeveritar. Pavarësisht nga mbështetja e jashtëzakonshme e likuiditetit, presionet e bilancit të korporatave kanë vazhduar të rriten në vazhdën e COVID-19 për shkak të fitimeve më të ulëta dhe zhvlerësimit të konsiderueshëm të kursit të këmbimit, duke e ngarkuar sektorin bankar. Për bankat që janë të nën kapitalizuara ose operojnë në vendet me hapësirë të ngushtë fiskale, ndihma e huamarrësit ka intensifikuar stresin. Pandemia gjithashtu ka amplifikuar rrezikun që detyrimet e kushtëzuara do të realizohen, të cilat mund të tensionojnë më tej financat publike.
Pandemia gjithashtu paraqet rreziqe afatmesme nëse periudhat e zgjatura të papunësisë dhe mbylljet e shkollave kanë një ndikim të rëndësishëm në zhvillimin e kapitalit njerëzor përmes mundësive të humbura për të fituar aftësi dhe për të fituar njohuri. Mbylljet sërish të shkollave në përgjigje të një përkeqësimi të pandemisë do të përkeqësojnë këto rreziqe. Perspektivat e investimeve kanë gërryer më tej në përgjigje të ngadalësimit të shpenzimeve kapitale, me përjashtim të Europës Qendrore. Paketa e konsiderueshme e fondeve strukturore të BE-së në Europën Qendrore si pjesë e përgjigjes së saj COVID-19 mund të ndihmojë në zbutjen e dobësisë në investime, por rritja mund të zbutet nga thithja e ulët e fondeve për shkak të sfidave që lidhen me kapacitetin administrativ dhe qeverisjen.
Banka Botërore thotë se megjithëse ekonomia globale po rritet përsëri pas një tkurrjeje prej 4.3% në vitin 2020, pandemia ka shkaktuar një numër të madh vdekjesh dhe infektimesh, ka zhytur miliona në varfëri dhe mund të zvogëlojë aktivitetin ekonomik dhe të ardhurat për një periudhë të zgjatur. Prioritetet kryesore të politikave afatshkurtra janë kontrolli i përhapjes së COVID-19 dhe sigurimi e bërja në masë e vaksinave. Për të mbështetur rimëkëmbjen ekonomike, autoritetet gjithashtu duhet të lehtësojnë një cikël riinvestimesh që synon një rritje të qëndrueshme që varet më pak nga borxhi i qeverisë.
“Për të kapërcyer ndikimet e pandemisë, duhet të ketë një nxitje të madhe për të përmirësuar mjediset e biznesit, për të rritur fleksibilitetin e tregut të punës dhe produktit dhe për të forcuar transparencën dhe qeverisjen”- tha Presidenti i Grupit të Bankës Botërore David Malpass.
Rënia e aktivitetit ekonomik global në vitin 2020 vlerësohet të ketë qenë pak më pak e ashpër sesa ishte parashikuar më parë, kryesisht për shkak të tkurrjeve të cekëta në ekonomitë e përparuara dhe një rigjenerimi më të fuqishëm në Kinë. Nga ana tjetër, ndërprerjet e aktivitetit në shumicën e ekonomive të tjera në zhvillim dhe ekonomitë e zhvilluara ishin më të mprehta se sa pritej.(SI)
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Ekonomia post-coronavirus/ Çfarë pritet të ndodhë?
BERZH dhe OBT, fonde për ringritjen e turizmit në Shqipëri
