Administrata e Presidentit të SHBA Joe Biden po rivlerëson strategjinë e Amerikës për Kinën. Modusi i punës së Donald Trump ishte të ngacmonte Kinën në tregtinë, investimet e huaja, hapësirën kibernetike, tregtinë elektronike, pronësinë intelektuale, Detin e Kinës Jugore, Tajvanin dhe çështje të tjera. Duke i bërë gjërat edhe më keq, administrata e Trump zgjodhi të merrej me Kinën dypalëshe, duke lënë pas dore aleatët evropianë, australianë dhe amerikano-latinë të cilët ndanin shumë shqetësime të Amerikës dhe do të kishin forcuar pozicionin e negociatave të Shteteve të Bashkuara.
Qasja bombastike, e vetmuar e Trump ishte thelbësisht e gabuar. Ai duket se ka supozuar se politikat e tij do të dëmtonin Kinën deri në atë pikë sa ajo nuk mund të konkurronte në mënyrë efektive me SHBA ekonomikisht, politikisht ose ushtarakisht. Por asnjë veprim amerikan nuk mund të ndalojë rritjen kineze. Për më tepër, në të njëjtën kohë që administrata e tij po përpiqej të zvogëlonte Kinën, ajo po negocionte me të dypalëshe, duke dërguar kështu një sinjal shumë konfuz ndaj kinezëve dhe pjesës tjetër të botës. Politikat Trumpian padyshim që dëmtuan Kinën, por ato dëmtojnë edhe SHBA.
Edhe pse rivaliteti kino-amerikan është i pashmangshëm, të dy qeveritë e dinë që lufta është e paimagjinueshme. Duke pasur parasysh dëshirën e Kinës për të qenë një anëtar i respektuar i bashkësisë ndërkombëtare, një qasje më e kënaqshme e SHBA do të përfshinte kërkimin e bashkëpunimit dhe përfitimit të ndërsjellë kur është e mundur dhe kufizimin e ballafaqimit me çështje jetike.
Kur ballafaqimi është i nevojshëm, shpesh do të preferohet që SHBA të punojë përmes forumeve shumëpalëshe. Për më tepër, forcimi i aftësive të SHBA në kërkimin dhe zhvillimin, investimet në kapitalin njerëzor dhe rritja e produktivitetit do të arrinin rezultate shumë më të kënaqshme sesa përpjekja për të kufizuar zhvillimin kinez.
Çështjet e ngutshme që kërkojnë bashkëpunim përfshijnë ndryshimin e klimës dhe shqetësime të tjera mjedisore, borxhin e vendeve në zhvillim dhe stabilitetin financiar ndërkombëtar. Ndoshta më e rëndësishmja, një sistem i hapur tregtar multilateral, mbështetur nga rregullat e Organizatës Botërore të Tregtisë, përfiton të gjithë ekonominë globale, dhe sigurisht Kinën dhe SHBA.
Deri në fillimin e viteve 1980, Kina ishte shumë e dobët dhe rritja ekonomike ishte anemike, sepse qeveria shkurajoi tregtinë e jashtme dhe kërkoi të prodhonte të gjitha mallrat brenda vendit, kryesisht në ndërmarrjet shtetërore. Por vendi atëherë ktheu politikat e tij tregtare dhe lejoi ndërmarrjen private. Hapja e saj ndaj botës shkaktoi një transformim të jashtëzakonshëm ekonomik. Eksportet dhe importet u rritën shpejt dhe u bënë motorë kryesorë të rritjes, duke çuar në rritje të shpejtë të standardeve të jetesës. Tregtia ndërkombëtare e Kinës u rrit shumë më shpejt sesa PBB-ja e saj reale.
Nga vitet 1990, ishte e qartë se si Kina dhe ekonomia globale do të përfitonin nga pranimi kinez në OBT. Anëtarësia, argumentuan shumë, do të siguronte vendet e tjera që Kina do të ndiqte rregullat e tregtisë globale që kishin kontribuar shumë në rritjen e fortë ekonomike globale që nga Lufta e Dytë Botërore, ndërsa OBT do të siguronte një forum për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve. Në përputhje me rrethanat, Kina uli normën e saj mesatare të tarifave nga 40% në 1992 në 15% deri në 2000 (dhe akoma më tej më pas) dhe hoqi pengesat e tjera tregtare në mënyrë që të pajtohej me rregullat e OBT-së, përpara se të bashkohej me organizatën në 2001.
Kina festoi pranimin e saj dhe më pas iu bind vendimeve kundër saj nga mekanizmi i zgjidhjes së mosmarrëveshjeve të OBT-së më mirë sesa shumë vende të tjera. SHBA morën shumë nga ankesat e tyre tregtare me Kinën në OBT dhe fituan shumicën e çështjeve të saj.
Ndërkohë, eksportet kineze dhe PBB-ja vazhduan të rriteshin me shpejtësi. Deri në vitin 2009, Kina u bë eksportuesi më i madh në botë dhe kishte bilancin më të madh tregtar deri në vitin 2013. Por deficitet tregtare të Amerikës me botën dhe me Kinën vazhduan të zgjerohen. Pasi Trump mori detyrën, administrata e tij sulmoi Kinën dhe politikat e saj tregtare pa përdorur proceset e OBT-së.
Në 2018, Trump filloi një luftë tregtare. Ai bëri kërkesa të panegociueshme, duke përfshirë që Kina të mbyllë deficitin dypalësh tregtar duke importuar shumë më tepër mallra amerikane dhe rriti në mënyrë dramatike tarifat amerikane për importet nga Kina në një përpjekje për të marrë rrugën e tij.
Ekonomistët theksuan se deficiti tregtar i SHBA me Kinën ishte një fenomen makroekonomik dhe jo diçka që mund të ulej me tarifa. Për më tepër, detyrimi i Kinës të angazhohet për të importuar më shumë mallra amerikane si soja do të kërkonte “tregti të menaxhuar”, veçanërisht nga ndërmarrjet shtetërore kineze për sjelljen e të cilave ankohej administrata Trump. Dhe vendet e tjera zhvilluan teprica të mëdha dypalëshe tregtare me SHBA: pas rritjes së tarifave të Trump, importet e SHBA nga vende të tilla si Vietnami zëvendësuan disa nga ato nga Kina.
SHBA dhe Kina nënshkruan një marrëveshje tregtare “faza e parë” në Janar 2020, por nuk arriti të përmbushte kërkesat e Trump. Edhe dispozitat e rëna dakord nuk ishin përmbushur. Lufta e tij tregtare ishte përfundimisht një dështim që dëmtoi si Kinën ashtu edhe SHBA.
Sot, marrëdhëniet tregtare SHBA-Kinë janë haptas armiqësore dhe Amerika nuk është aspak pala e pafajshme. Por të dy vendet mund të fillojnë të rivendosin marrëdhëniet me një marrëveshje për të rivendosur rolin e zgjidhjes së mosmarrëveshjeve të OBT-së përmes miratimit nga SHBA të gjykatësve të rinj të Organit të Apelimit.
Administrata e Biden mund të bëjë një gjest të mëtejshëm të vullnetit të mirë duke ofruar të anulojë tarifat e Trump me kusht që Kina t’i kthejë reciprokisht. Dhe për shkak se mosmarrëveshjet për çështje të tilla si të drejtat e pronës intelektuale dhe tregtia elektronike mund dhe duhet të zgjidhen në mënyrë multilaterale, SHBA duhet t’i ngrejë ato në OBT në vend që të bëjë kërkesa bilaterale. Me fat, rritja e shëndetshme e produktivitetit të SHBA mund të lejojë që rivaliteti kinezo-amerikan të vazhdojë përgjatë vijave më pak konfrontuese.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Project Syndicate
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
