Kur zyrtarët kinezë dhe rusë të takohen në Pekin këtë javë, një temë bisede mund të jetë urrejtja që kanë të dy vendet për përdorimin e sanksioneve nga bashkësia ndërkombëtare për të ndërhyrë në ato që ata i konsiderojnë si “punët e brendshme”.
Kina, të paktën, do të jetë në gjendje të reagojë: pas sanksioneve të reja të njoftuara nga Bashkimi Evropian të hënën, Pekini ndërmori masa kundër ligjvënësve dhe akademikëve të shumtë evropianë.
Nga perspektiva e Kinës, sanksione të tilla janë vetëm të drejta, një përgjigje e mirë për t’i dhënë një mesazh audiencës vendase se Pekini nuk do të pranojë sfida të tilla. Por është gjithashtu edhe një bast që politikëbërësit evropianë do të shohin masat ndëshkuese si një pjesë e teatrit, jo agresion, dhe do të jenë të gatshëm të shohin caktimin e disa prej kolegëve të tyre, në vazhdimin e ndërtimit të lidhjeve ekonomike me Pekinin.
Kostoja për Kinën në mbivlerësimin e dorës së tyre këtu është relativisht e lartë: jo vetëm që një hap i gabuar mund të rrezikojë një marrëveshje të ardhshme investimi me BE, aktualisht në fazat e saj të fundit, por mund të shtyjë bllokun më afër Uashingtonit, pas tjetërsimit prej Epokës së Donald Trump që përfitoi aq shumë nga Pekini.
Menjëherë pasi u njoftuan sanksionet kineze, Socialistët dhe Demokratët, grupi i dytë më i madh i ligjvënësve në Parlamentin Evropian thanë se ata nuk do të angazhoheshin në asnjë bisedim mbi marrëveshjen derisa të hiqen masat.
Shtatë vjet në proces, marrëveshja e gjerë, e njohur zyrtarisht si Marrëveshja Gjithëpërfshirëse për Investime me Kinën, është krijuar për të riekuilibruar tregtinë me ekonominë e dytë më të madhe në botë dhe për të përmirësuar aksesin në treg për bizneset e BE.
“Evropa duhet të tregtojë me Kinën, por vlerat dhe standardet tona shkojnë së pari,” tha Inmaculada Rodríguez-Piñero, një ligjvënës Spanjoll dhe anëtar i S&D. “Ne u qëndrojmë parimeve tona dhe do t’i mbrojmë ato.”
Disa në Kinë (dhe gjetkë) pa dyshim do të shohin hipokrizi në reagime të tilla, një shenjë se si Evropianët mund ta gatuajnë atë por nuk mund ta marrin atë. Por shumë në Evropë ka të ngjarë të shohin një ndryshim midis sanksioneve që synojnë zyrtarët rajonalë kinezë dhe njësive të akuzuara për “abuzime serioze të të drejtave të njeriut”, dhe masave që ndjekin ligjvënësit individualë evropianë, e lëre më akademikët dhe grupet e mendimit.
Ata që janë në shënjestër të sanksioneve evropiane përfshijnë zyrtarë kinezë përgjegjës për Xinjiang. Departamenti i Shtetit i SHBA akuzon Pekinin për ndalimin e deri në 2 milion ujgurëve dhe pakicave të tjera myslimane në kampe në rajonin e largët perëndimor dhe vënien e tyre ndaj punës së detyruar dhe abuzimeve të tjera. Gjithashtu u sanksionua Korpusi i Prodhimit dhe Ndërtimit shtetëror Xinjiang, i cili është akuzuar si një marrës kryesor i punës së detyruar.
Kina vazhdimisht ka mohuar akuzat për abuzime të të drejtave të njeriut, duke argumentuar se kampet janë të nevojshme për të parandaluar ekstremizmin fetar dhe terrorizmin.
BE u bashkua me Mbretërinë e Bashkuar, SHBA dhe Kanada, dhe vendet thanë në një deklaratë të përbashkët se “veprimi i koordinuar” kishte për qëllim t’i dërgonte një mesazh të qartë Kinës “për t’i dhënë fund praktikave të saj shtypëse”. Ata ndaluan së shënjestruari ndonjë zyrtar të lartë, megjithatë, pa dyshim që nuk shkuan aq larg sa sanksionet e mëparshme të SHBA mbi Hong Kong dhe Xinjiang.
Nga ana e saj, Kina vendosi sanksione kundër 10 politikanëve evropianë dhe katër organeve që akuzoi për “përhapje me qëllim të keq të gënjeshtrave dhe dezinformimit” dhe “ndërhyrje të rëndë në punët e brendshme të Kinës” duke vepruar kështu.
Ata do të ndalohen – së bashku me familjet e tyre – të hyjnë në Kinë, Hong Kong dhe Makao, dhe çdo kompani apo institucion i lidhur me to do të jetë i kufizuar për të bërë biznes në Kinë.
“Pala kineze kërkon që pala e BE të reflektojë në vetvete, të përballet me ashpërsinë e gabimit të saj dhe ta ndreqë atë. Ajo duhet të ndalojë së ligjëruari të tjerët mbi të drejtat e njeriut dhe të ndërhyjë në punët e tyre të brendshme”, tha Pekini në një deklaratë.
Midis të sanksionuarve janë dy grupe studimore, Fondacioni konservator, pro tregut të lirë Aleanca e Demokracive dhe Instituti Mercator për Studime të Kinës (MERICS), një nga institucionet kryesore të kontinentit të përqendruar në Kinë.
Në një deklaratë, MERICS tha se “pendohet shumë për këtë vendim dhe hedh poshtë pretendimet”.
“Si një institut i pavarur kërkimi, ne jemi të përkushtuar për të nxitur një kuptim më të mirë dhe më të diferencuar të Kinës,” shtoi deklarata. “Ne do të vazhdojmë të ndjekim këtë mision duke paraqitur analiza të bazuara në fakte, gjithashtu me synimin për të krijuar mundësi për shkëmbime dhe dialog edhe në kohë të vështira.”
Gjithashtu u sanksionua akademiku gjerman Adrian Zenz, një nga studiuesit më të hershëm për të ngritur alarmin mbi situatën në Xinjiang, i cili më parë është goditur nga proceset gjyqësore në Kinë dhe i është nënshtruar një breshëri shtypi negativ mbi punën e tij.
Duke folur të hënën, zëdhënësi i ministrisë së jashtme kineze Hua Chunying tha “për një periudhë të gjatë, SH.B.A. dhe Perëndimi ndërhynë pa dëshirë në punët e brendshme të vendeve të tjera duke përdorur demokracinë dhe të drejtat e njeriut si një justifikim”.
Hua përshëndeti marrëdhëniet Kinë-Rusi si një “shtyllë për paqen dhe stabilitetin në botë” për mënyrën se si të dy vendet kanë qëndruar “së bashku në bashkëpunim të ngushtë, duke refuzuar hegjemoninë dhe praktikën e ngacmimit”.
Kjo marrëdhënie u ndërtua pjesërisht në prapavijë të sanksioneve të vendosura pas aneksimit të Krimesë nga Moska, një veprim i cili zemëroi komunitetin ndërkombëtar dhe e shtyu Rusinë më afër Kinës.
Por tjetërsimi i Rusisë nga pjesa më e madhe e Evropës mund të jetë gjithashtu një mësim për Kinën, që rregullimi i marrëdhënieve në kontinent mund të jetë punë e vështirë. Ky ishte një mësim që Presidenti i SHBA Joe Biden e mësoi pasi përpjekjet e Uashingtonit në Bruksel pas fitores së tij ndaj Donald Trump nuk u mirëpritën aq me kënaqësi sa disa në SH.B.A. kishin pritur.
Kina ishte përfituesi kryesor i të ashtuquajturës politikë e parë e jashtme e Trump, me BE-në gjithnjë e më shumë duke komplotuar një goditje të veçantë ndaj asaj të ndjekur nga Uashingtoni. Ndërsa sanksionet këtë javë mund të duken sikur Brukseli po ndjek udhëheqjen e SH.B.A.-së, se ato nuk ishin aq të forta sa sugjerojnë masat Amerikane se ekziston ende një dëshirë e madhe midis shumë politikëbërësve të BE-së për të vazhduar të angazhohen me Kinën.
Sanksionet janë një akt i agresionit dhe Pekini natyrisht ka të drejtë t’u përgjigjet masave të BE-së si e gjykon të arsyeshme – madje mund të ndihet i detyruar të kundërshtojë për një audiencë vendase. Por duke synuar think tank-et e respektuar gjerësisht dhe ligjvënësit individualë, Kina mund të ketë rrezikuar të forcojë vendosmërinë e Evropës.
“Sanksionet e Kinës ndaj Eurodeputetëve [Anëtarët e Parlamentit Evropian], Nënkomiteti i të Drejtave të Njeriut dhe organet e BE janë të papranueshme dhe do të sjellin pasoja,” tha David Sassoli, Presidenti i Parlamentit Evropian, pas njoftimit të Pekinit. Ndërkohë, Manfred Ueber, udhëheqësi i Partisë Popullore Evropiane, grupi më i madh në legjislaturë, tha se lëvizjet “na tregojnë përçmimin që Pekini ka për demokracinë”.
Dhe ndërsa vetë abuzimet e të drejtave të njeriut që BE po synon me sanksione nuk ishin të mjaftueshme për ta larguar atë nga kërkimi i rritjes së tregtisë me Kinën, shënjestrimi i ligjvënësve të saj mund të heqë ekuilibrin.
“Kina sapo vrau Marrëveshjen e Investimeve BE-Kinë duke sanksionuar njerëzit që kritikojnë punën e detyruar me gjenocidin e skllavërinë në Xinjang,” tha Guy Verhofstadt eurodeputet, kryetari i konferencës për të ardhmen e Evropës.
Por ndërsa të gjithë sytë do të drejtohen tani në marrëveshje, ka edhe mënyra të tjera që ligjvënësit në kontinent mund të përgjigjen që do ta zemëronin Kinën. Duke reaguar ndaj lajmit se ai nuk do të lejohet të vizitojë Kinën, Makaon ose Hong Kong-un, eurodeputeti i sanksionuar Reinhard Bütikofer shkroi në Twitter “Por më tej është Tajvani.
Përkthyer dhe përshtatur nga cnn/ F.H, Konica.al
