Drama afgane është afër fundit, të paktën për sa u përket ushtrive perëndimore.
Pikërisht dy dekada pas sulmit të al-Kaidës në Qendrën Botërore të Tregtisë në New York City, trupat e fundit perëndimore janë të planifikuar të largohen nga Afganistani në 11 Shtator 2021.
Lufta duhej të mbaronte në disa pika. Por pas kaq shumë gjaku dhe thesari të shpenzuar, shumë do të pyesin se çfarë është arritur.
Megjithëse rrjeti terrorist i al-Kaidës ishte dobësuar nga lufta, ai nuk u shkatërrua.
Shtetet e Bashkuara gjurmuan dhe vranë udhëheqësin e grupit, Osama bin Laden, dhe dëbuan Talibanët nga Kabuli. Por jashtë kryeqytetit dhe disa zonave të tjera, Talibanët janë më të fortë se kurrë – dhe janë të gatshëm të rimarrin pushtetin sapo trupat perëndimore të largohen.
Terrorizmi radikal islamik nuk është mundur, qoftë ushtarakisht apo ideologjikisht, dhe mbetet një kërcënim i vazhdueshëm për Perëndimin.
Pas gjithë këtyre viteve, Afganistanit ende i mungojnë strukturat e qëndrueshme qeverisëse të afta për të kontrolluar terrorizmin e brendshëm, korrupsionin dhe tregtinë e drogës, e lëre më t’i ofrojnë shoqërisë afgane perspektivën e një të ardhmeje më paqësore, të prosperuar.
Stabiliteti rajonal ndoshta do të jetë më i brishtë pas tërheqjes perëndimore sesa sot.
Ne nuk duhet të kemi iluzione. Tërheqja e trupave të Perëndimit përbën një humbje, pasojat humanitare të së cilës do të jenë dramatike. Për popullin afgan, lufta do të vazhdojë. Kthimi i mundshëm i Talibanëve dhe islamizmi i tyre përsëri do të detyrojë gratë dhe vajzat nën burka dhe t’i privojë ato nga të drejtat e tyre njerëzore. Legjionet e afganëve të arsimuar mirë, urbanë do të përpiqen të ikin në Perëndim. Ata që do të mbeten do të përballen me një fat të keq, së bashku me shumicën e pakicave etnike dhe fetare.
Dikush pyet veten nëse Bashkimi Evropian dhe NATO janë vërtet të përgatitur për atë që vjen më pas.
Ushtarakisht, tërheqja ka kuptim: Perëndimi nuk ka asgjë për të fituar në Afganistan.
Megjithatë, në aspektin humanitar dhe moral, po “luan” me një katastrofë të parashikueshme.
BE, në veçanti, duhet të presë një numër të madh refugjatësh, që të kujton “varkat” vietnameze që kërkuan strehim në Perëndim pas tërheqjes së SHBA nga Vietnami.
Çmimi gjeopolitik do të jetë gjithashtu i lartë.
Si do ta interpretojnë grupet ekstremiste islamike pranimin e humbjes nga Perëndimi? A nuk do të bëhet Afganistani me të vërtetë përsëri një strehë e sigurt terroriste, siç u bë pas përfundimit të Luftës së Ftohtë dhe tërheqjes së Ushtrisë së Kuqe të dikurshme? Dhe, përtej Azisë Qendrore, a nuk mund t’i përgjigjen Rusia dhe Kina dobësisë së perceptuar të Perëndimit me rritjen e agresionit ndaj Ukrainës dhe Tajvanit, përkatësisht?
Mesazhi inaugurues i Biden ishte se “Amerika është kthyer”. Por humbja e besueshmërisë së SHBA pas presidencës së Donald Trump nuk mund të kthehet kaq lehtë.
Procesi i rivendosjes së vendit të Amerikës në botë do të marrë kohë dhe mund të çojë në llogaritje të gabuar të rrezikshme nga armiqtë dhe rivalët e saj.
Në Afganistan, fundi i pranisë së gjatë të Perëndimit do të krijojë një boshllëk pushteti që fuqitë rajonale konkurruese do të kërkojnë ta plotësojnë.
20 vitet e fundit nuk kishin të bënin vetëm me Amerikën dhe luftën e saj kundër al-Kaidës dhe talibanëve. Për Pakistanin, lufta ka qenë gjithmonë në lidhje me ruajtjen e territorit të saj kundër armikut të saj të armatosur, Indisë.
Terrorizmi islamik është një mjet kryesor në përpjekjet e Pakistanit, prandaj politika e saj ndaj SHBA ka qenë kaq e paqartë. Nga njëra anë, Pakistani lejoi SHBA të përdornin portet dhe territorin e saj për të siguruar forcat e SHBA në Afganistan. Nga ana tjetër, ai siguroi një strehë të sigurt për terroristët islamikë, përfshirë bin Laden dhe shumë nga udhëheqja e Talibanëve.
Ndërkohë, regjimi iranian ka kohë që ka kërkuar të mbrojë popullatën shiite afgane dhe kufirin e vet lindor duke ruajtur një prani në Afganistanin perëndimor. Dhe fuqia më e madhe, më e shtrirë e rajonit, Kina, ka burime të konsiderueshme të burimeve natyrore dhe interesa gjeopolitikë në vend. Marrëdhënia e ngushtë e Afganistanit me Pakistanin mund të bëhet më e dukshme tani që Kina ka rindezur konfliktin e saj kufitar Himalaje me Indinë.
Ashtu si prania e Perëndimit në Afganistan ka ndihmuar në kontrollimin e këtyre konflikteve, ashtu edhe tërheqja e tij ka të ngjarë të ketë efektin e kundërt.
Kina gjithnjë e më shumë do të përpiqet të pretendojë veten si pasardhëse të Amerikës si hegjemon rajonal.
Nëse mund ta trajtojë këtë fuçi pluhuri më mirë sesa sovjetikët dhe amerikanët, është një çështje tjetër.
Ka arsye të mira për të dyshuar se mundet.
Tragjedia e Afganistanit, të paktën që nga shekulli i nëntëmbëdhjetë, ka qenë vazhdimisht në qendër të interesave të fuqive të mëdha.
Në fillim, ishte arsyeja e konnfliktevemidis Perandorive Britanike dhe Ruse në përleshjet e tyre për Azinë Qendrore dhe Jugore.
Pastaj në shekullin e njëzetë, u gjend në “zjarrin” e Luftës së Ftohtë, kur Sovjetikët pushtuan në 1979.
Pasi Sovjetikët u tërhoqën në 1989, vendi ra në luftë civile, duke u bërë një bazë për grupe si al-Kaeda kur Talibanët konsoliduan kontrollin. Dhe, pas 11 shtatorit 2001, SHBA dhe aleatët e saj perëndimorë u futën.
Vendi ka qenë në luftë për një gjysmë shekulli dhe nuk ka asnjë arsye të mendojmë se mjerimi i tij do të marrë fund së shpejti.
Nuk ka asnjë alternativë të qëndrueshme për praninë ushtarake perëndimore në Afganistan.
12 shtatori 2021 nuk do të sjellë një botë më të sigurt dhe më të mirë.
Përkundrazi, tërheqja perëndimore do të rezultojë në mënyrë të pashmangshme në katastrofë humanitare.
Populli afgan do të jetë i pari që do të vuajë, por pothuajse me siguri nuk do të jetë i fundit.
Joschka Fischer, ministri i jashtëm dhe nënkancelar i Gjermanisë nga 1998 në 2005, ishte një udhëheqës i Partisë së Gjelbër Gjermane për gati 20 vjet.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Europa më e rrëmujshme se kurrë…
A e ka zgjidhur Evropa çështjen e emigracionit?
Evropa e ka ‘shfrytëzuar’ NATO-n?
