Analistët thonë se paralajmërimet e ushtrisë amerikane për kërcënimin në rritje janë më shumë reflektim i përkeqësimit të marrëdhënies SHBA-Kinë sesa ndonjë ndryshim në terren. Për herë të parë në më shumë se gjysmë shekulli, Shtetet e Bashkuara dhe Japonia pritet të bëjnë këtë javë një deklaratë të përbashkët mbi sigurinë e ngushticës së Tajvanit pas një takimi midis Presidentit të SHBA Joe Biden dhe Kryeministrit Japonez Yoshihide Suga.
Ndërsa kryesisht simbolike, deklarata do të ishte një tregues i shqetësimit në rritje në lidhje me sigurinë e ishullit të drejtuar në mënyrë demokratike mes paralajmërimeve të tmerrshme publike nga zyrtarë të lartë ushtarakë amerikanë në lidhje me kërcënimin e një pushtimi nga Pekini, i cili pretendon se ishulli është i vetmi.
Admirali John Aquilino kohët e fundit i tha një komiteti të Shërbimeve të Armatosura të Senatit se marrja e Tajvanit është përparësia “numër një” për Partinë Komuniste të Kinës, ndërsa komandanti i Paqësorit të Azisë dhe Paqësorit të SHBA Philip Davidson ka thënë publikisht se Kina mund të pushtojë në gjashtë vitet e ardhshme.
Frika të tilla mund të duken të justifikuara nga toni kërcënues i medias shtetërore kineze dhe një numër i përshkallëzuar i misioneve nga avionët PLA në zonën e identifikimit të mbrojtjes ajrore të Tajvanit (ADIZ).
Por në tokë në Tajvan, njerëzit nuk po kandidojnë për një nga 117,000 strehimoret e bombave që punojnë në ishull dhe as të regjistrohen masivisht.
Duke jetuar nën kërcënimin e veprimit ushtarak kinez për 70 vitet e fundit, 23 milion njerëzit e ishullit kanë kuptuar atë që ata e konsiderojnë paradoksin e çuditshëm të ekzistencës së Tajvanit: edhe kur fuqia ushtarake e Kinës rritet, pushtimi nuk vjen domosdoshmërisht më afër.
Disa ekspertë besojnë se shumica e vlerësimit të kërcënimit nga ushtria amerikane mund të jetë në të vërtetë një reflektim i një ndryshimi në perceptimet e SH.B.A.-së për Kinën mes përkeqësimit të marrëdhënieve midis dy gjigandëve ekonomikë të botës.
“Shpresat e [Partisë Komuniste Kineze] për bashkim me Tajvanin kanë qenë të qarta për dekada dhe (Presidenti) Xi Jinping e ka bërë të qartë gjatë mandatit të tij se përdorimi i forcës është në tryezë,” tha Eric Lee, një bashkëpunëtor kërkimor në Projekt Instituti 2049 në Arlington, Virxhinia.
“Kjo sfidë nuk është asgjë e re. Përkundrazi, ajo pasqyron një perceptim të azhurnuar të kërcënimit të CCP dhe PLA në kontekstin e konkurrencës strategjike të SHBA me Kinën. ”
Bonnie Glaser, drejtori i Projektit të Energjisë Kineze në Qendrën për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare (CSIS), është dakord.
Vlerësimet, thotë ajo, nuk bazohen në inteligjencë, por në një analizë të ekuilibrit ushtarak midis SHBA dhe Kinës.
‘Më e vështirë se D-Dita’
Kina ka rritur aktivitetet e saj rreth Tajvanit që kur Tsai Ing-wen u zgjodh për herë të parë president përsëri në 2016.
Ndërsa politika e Tsai në vend shihet kryesisht si mbajtja e status quo-së në marrëdhëniet komplekse të Tajvanit me Kinën, jashtë vendit ajo shoqërohet me një nxitje për një identitet unik tajvanez që është i ndarë nga lidhjet e saj historike me Kinën.
Politika e saj dhe marrëdhëniet e ngushta të administratës së saj me SH.B.A. kanë zemëruar Pekinin, i cili pretendon se Tajvani është i vetmi pavarësisht se nuk ka qeverisur kurrë ishullin.
Si pjesë e shtytjes së Tajvanit për më shumë hapësirë politike, Tsai ka kërkuar të forcojë mbrojtjen e Tajvanit duke rritur buxhetin e mbrojtjes, duke reformuar rezervat , duke përmirësuar imazhin e tij nga shoqatat historike me epokën e ligjit ushtarak dhe duke blerë miliarda dollarë armë nga SH.B.A. marrja e detyrës. Administrata e saj gjithashtu ka parë një shtytje për të ringjallur prodhimin e armëve në Tajvan, duke përfshirë nëndetëse të prodhuara në vend , automjete të blinduara dhe aeroplanë ushtarakë, sipas Ministrisë së Mbrojtjes.
“CCP nuk ka hequr dorë nga përdorimi i forcës për të pushtuar Tajvanin dhe ushtria kineze ka vazhduar të forcojë gatishmërinë e saj luftarake dhe gatishmërinë për të rritur përdorimin e forcës së CCP”, tha ministria në një deklaratë për Al Jazeera.
“Gjithmonë ekziston rreziku i kapjes së Tajvanit. Pavarësisht nëse është një sulm i papritur… apo një pushtim në shkallë të plotë, ai do të ndikojë seriozisht në mbijetesën dhe zhvillimin e vendit. Prandaj, mbështetja e operacioneve mbrojtëse të ndërtesave të ndryshme ushtarake dhe puna përgatitore është detyra thelbësore e ushtrisë kombëtare”.
Në fund të Marsit, Ministria e Mbrojtjes tha se inkursionet në ADIZ të Tajvanit ishin bërë aq të shpeshta sa që nuk do të përleshej më për t’u takuar me avionët çdo herë dhe në vend të kësaj do t’i gjurmonte ato me raketa. Ministria tha se vendimi u mor për vlerësimin se fluturimet po konsumonin burime dhe rritnin rrezikun e një llogaritje të gabuar ose aksidenti.
Dhe ndërsa disa, veçanërisht në SH.B.A., kanë filluar të spekulojnë se një pushtim amfib nga PLA është diku në horizont, shumica e ekspertëve marrin një qasje më të matur, duke theksuar se një pushtim i Tajvanit mbart rreziqe të konsiderueshme për Kinën.
Së pari, forcat e saj do të duhej të kalonin ngushticën e Tajvanit 180 km (100 milje) me më shumë se 100,000 ushtarë dhe furnizime, sipas Michael Tsai, i cili shërbeu si zv / ministër i Mbrojtjes i Tajvanit dhe më pas ministër i mbrojtjes midis 2004 dhe 2008.
Gjatë rrugës, ata do të përballeshin me bombardime ajrore dhe detare dhe, nëse do të arrinin të zbarkonin, një rezistencë të fortë lokale.
“Nëse Tajvani do të sulmohej nga PLA, më shumë se dy të tretat e të rinjve do të ndërmerrnin veprime pohuese për t’i rezistuar veprimit kinez”, tha ish-ministri i mbrojtjes. “Tajvani është një vend i lirë dhe demokratik. Ne na pëlqen të jetojmë në një bashkëjetesë paqësore me Kinën, por nëse na sulmojnë ne duhet të reagojmë për disa mbrojtje. Sigurisht, do të vuajnë shumë. Shumë të rinj do të humbin jetën, por edhe PLA do të humbasë jetën. ”
Do të kishte çështje të tjera për të luftuar gjithashtu, duke përfshirë terrenin sfidues, modelet e paparashikueshme të motit dhe madje edhe tajfunët.
Për ekspertin dhe historianin nga Tajvani Bill Sharp, një ish-studiues vizitues në Universitetin Kombëtar të Tajvanit, një manovër e tillë do të ishte “më e vështirë se një Ulje e Ditës D” për shkak të gjeografisë së Tajvanit, ujërave të ashpra dhe modeleve jo të besueshme të motit. Vija bregdetare e saj gjithashtu ofron pak plazhe të përshtatshme, tha ai, për zbarkimin e “transportuesve të blinduar të personelit, tankeve, artilerisë ose një numri të madh të trupave pushtuese”.
Një sulm me raketa, ndërkohë, do të çonte në një humbje të madhe të jetës njerëzore dhe shkatërrimin e infrastrukturës dhe do të nxisë kundërshtimin ndaj çdo force pushtuese.
“Kina do të preferonte të sundonte Tajvanin ashtu siç është fizikisht”, tha ai. “Me shoqërinë e tyre të sulmuar me dhunë, vullneti Tajvanez për të luftuar do të nxitet.”
‘Të panjohura’ të panjohura
Një pushtim mund të tërheqë edhe aleatët më të afërt të Tajvanit, të tilla si Shtetet e Bashkuara dhe Japonia, duke paraqitur shumë të panjohura për udhëheqjen e Kinës.
Ndërsa SH.B.A. nuk është e garantuar të vijë në mbrojtje të ishullit, ajo ka premtuar të ndihmojë ishullin të ruajë “aftësi të mjaftueshme vetëmbrojtëse” si pjesë e Aktit të Marrëdhënieve me Tajvanin në 1979.
Glaser e CSIS thotë se ajo nuk beson se Kina është akoma e gatshme të ndërmarrë një veprim kaq drastik.
“Çdo udhëheqës kinez ka thënë se ribashkimi është i pashmangshëm,” tha ajo. “Deklaratat e Xi Jinping mbi Tajvanin nuk janë shumë të ndryshme nga paraardhësit e tij,” tha ajo, duke shtuar se Plani i fundit pesë-vjeçar i Kinës bëri thirrje për “zhvillimin paqësor të marrëdhënieve ndër-ngushticë” me Tajvanin.
Disa ekspertë besojnë se shumica e vlerësimit të kërcënimit nga ushtria amerikane mund të pasqyrojë një zhvendosje të brendshme brenda SH.B.A.-së në perceptimet e Kinës. Ndërsa marrëdhëniet e Kinës me SHBA janë përkeqësuar, perceptimi i kërcënimit për PLA është rritur gjithashtu, tha Lee i Projektit 2049.
Të tjerët gjithashtu paralajmërojnë se shqetësimi i SHBA është më pak për të ardhmen e popullit të Tajvanit sesa reflektues i ankthit për Strategjinë e Zinxhirit Island, një strategji mbrojtëse që përfshin Tajvanin, Japoninë, Filipinet dhe ishujt e tjerë për të përmbajtur zgjerimin e Kinës në Paqësor dhe afër kontinentin amerikan.
“Shtetet e Bashkuara e dinë që nëse Kina do të merrte pozicionin dominues në Azi-Paqësor, kjo do të kishte një efekt të dëmshëm kundër interesave kombëtare të SH.B.A., kështu që SH.B.A. do të përpiqen të mbrojnë” zinxhirin e parë ishullor “. Tajvani është në një pozicion strategjik si pjesë e zinxhirit të parë ishullor. Nëse Tajvani do të humbiste ndaj Kinës, ai mund të bëhej një bazë detare PLA që do të kërcënonte jo vetëm Japoninë por edhe interesat e sigurisë kombëtare të SHBA “, tha ish-ministri i mbrojtjes Tsai.
Sidoqoftë, ekspertët thonë se ishujt periferikë të Tajvanit mund të jenë ende në shënjestër.
“Për të kapur ishujt e jashtëm të Tajvanit ka qenë gjithmonë në axhendën e praktikës së PLA. Nëse hidhni një vështrim në gjeografi, ishujt e jashtëm të Tajvanit janë përhapur, aftësia për të mbështetur njëri-tjetrin është e kufizuar, ”tha James Huang, një nënkolonel Tajvanez i pensionuar, kolonist ushtarak.
Kina mund të bllokojë lehtësisht portin e Tajvanit në Kaohsiung duke marrë ishullin Pratas prej 240 hektarësh (593 hektarë) në brigjet e Hong Kongut ose të forcojë pozicionin e saj në Detin e Kinës Jugore duke pushtuar ishullin Taiping – i njohur gjithashtu si Ita Abu – në Spratly Arkipelag.
Huang tha se shënjestra të tjera relativisht të lehta do të përfshinin ishuj afër bregdetit kinez duke përfshirë ishullin Liang dhe ishullin Gaodeng, të cilët kanë pak personel ushtarak dhe është e vështirë të furnizohen nga ishulli kryesor i Tajvanit.
Lufta psikologjike
Edhe nëse Tajvani nuk mund të përballet me skenarin e tij të ditës së fundvitit në të ardhmen e afërt, ai përsëri përballet me një sërë sfidash të tjera.
“Tajvani nuk është më objektivi kryesor i Kinës, por SHBA është”, tha Huang. “Për sa i përket kërcënimit më të madh për Tajvanin nga Kina, ai padyshim nuk është pushtimi ushtarak tradicional.”
Ai beson se fokusi i Pekinit po dëmton Tajvanin përmes ekonomisë dhe tregtisë.
Përballë një ekonomie të dobët dhe një fqinj të fortë në vendin fqinj, gjatë kohërave jo COVID, Tajvani përballet me një rrjedhje të konsiderueshme të trurit në Kinë me qindra mijëra që vendosin për mundësi më konkurruese atje.
“Duke rritur varësinë ekonomike të Tajvanit nga Kina, është si sindroma e bretkosës që zien, njerëzit tajvanezë do të lënë rojet e tyre”, tha ai.
Si dhe ndërhyrjet e rregullta të hapësirës ajrore, Tajvani gjithashtu ka qenë subjekt i një lufte psikologjike nga operacionet e ndikimit kinez në botën e biznesit dhe politikës, dhe shtytjes së vazhdueshme për të shtrydhur Tajvanin nga çdo hapësirë ndërkombëtare, nga Kombet e Bashkuara në Organizatën Ndërkombëtare të Aviacionit Civil .
Megjithëse kap më pak titull sesa një flotilje e transportuesve të avionëve PLA, ai ende mund të ketë një ndikim të fuqishëm, paralajmëron Tsai.
“Për mua dhe shumë strategë, ne e dimë se Kina e di se ndërmarrja e veprimeve ushtarake aktuale do të ishte skenari më i keq edhe për ta,” tha ai. “Prandaj, ata po ndërmarrin veprime më të buta për pushtet, përfshirë luftën kibernetike, luftën psikologjike, luftën mediatike duke depërtuar në Tajvan dhe duke marrë dezinformimin në gazetë për t’u përpjekur të ndikojnë dhe mashtrojnë popullsinë dhe gjithashtu të përpiqen t’i ndajnë ato.”
Glaser thotë se në vend që të vendoset në potencialin për një pushtim kinez, SH.B.A. do të bënin më mirë për të mbështetur Tajvanin kundër shumë prej këtyre kërcënimeve të tjera.
“Përgjigja e saktë e politikës nga SH.B.A. nuk është vetëm për të forcuar parandalimin ushtarak – ne duhet ta bëjmë të besueshme aftësinë tonë për të ndërhyrë dhe për të imponuar kosto të larta në një forcë pushtuese të PLA – por ne gjithashtu duhet të forcojmë marrëdhëniet ekonomike SHBA-Tajvan, të ndihmojmë Tajvanin të diversifikojë lidhjet tregtare dhe të lidhin së bashku një koalicion të vendeve që do të promovojnë pjesëmarrjen e Tajvanit në bashkësinë ndërkombëtare dhe do të flasin në mbështetje të demokracisë së tij, “tha ajo.
Tashmë ka shenja që mund të ndodhin.
Të Mërkurën, ndërsa Kina zhvilloi ato që tha se ishin “stërvitje luftarake” pranë Tajvanit, Biden dërgoi një delegacion të ish zyrtarëve të lartë të besuar në Tajvan. Ata do të takohen me Presidentin Tsai të Enjten.
Një deklaratë me Japoninë do të jetë një pjesë tjetër e këtij procesi.
Përkthyer dhe përshtatur nga Al Jazeera/ F.H Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
