Parit “Penguin” Chiwarak është një student 22-vjeçar i Universitetit të Tailandës i cili ka qenë në burg për gati dy muaj dhe aktualisht është në grevë urie. Nëse dënohet për të gjitha akuzat, ai përballet me një dënim maksimal deri në 300 vjet.
“Krimet” e tij burojnë nga një lëvizje paqësore pro-demokracisë protestuese që synon krijimin e demokracisë së mirëfilltë në Tajlandë – një vend aktualisht i drejtuar nga një ish gjeneral dhe një mbret. Një gjykim masiv i dhjetra aktivistëve të tjerë studentorë është gjithashtu duke u zhvilluar.
Disa nga disidentët janë zhdukur .
Kjo po ndodh në një vend që është një nga aleatët më të vjetër dhe më të afërt të Shteteve të Bashkuara në Azi.
Dhe është vetëm një shembull i shumë prej tyre që tregojnë sfidat që qëndrojnë në themel të përpjekjes së Presidentit Biden për të rivendosur qëndrimin e Shteteve të Bashkuara si një fener për demokracinë globale.
Për katër vitet e fundit, Presidenti Donald Trump shkeli në këmbë pretendimin e Presidentit Ronald Reagan se Shtetet e Bashkuara duhet të shiheshin si një “qytet i ndritshëm mbi një kodër”.
Reformatorët demokratikë në vende si Tajlanda panë vetëm errësirë ndërsa vështronin Shtetet e Bashkuara dhe panë Trump duke lavdëruar diktatorët.
Kryengritja e 6 janarit gjithashtu nënvizoi urgjencën e rivendosjes së demokracisë funksionuese në vetë Shtetet e Bashkuara.
Që nga Lufta e Dytë Botërore, Shtetet e Bashkuara kanë përdorur fuqinë e tyre për të çuar përpara kauzën e demokracisë në vende të panumërta.
Por ka pasur edhe raste kur Shtëpia e Bardhë ka ndihmuar sponsorizimin e puçeve që çrrënjosën liderët e zgjedhur në mënyrë demokratike dhe i zëvendësoi ata me despotë militaristë.
Arsyet për një pranim të tillë autoritar ndryshojnë. Ndonjëherë, Shtëpia e Bardhë u dërgon miliarda ndihma dhe armë regjimeve mizore, dhe në këmbim ata supozohet se ndihmojnë operacionet amerikane të antiterrorizmit (si në Uganda dhe Pakistan).
Në raste të tjera është për të siguruar një ekuilibër rajonal të favorshëm të fuqisë, ose për të ruajtur paqen me një aleat tjetër të SHBA (si me njohjen e Egjiptit për Izraelin).
Për të kërkuar vërtet demokracinë, Biden nuk duhet të mbështesë diktatorët.
Por qëndrimi vetëm me liderët e zgjedhur në mënyrë demokratike i hap një pjesë të madhe të bordit gjeopolitik të shahut në Kinë, e cila po kërkon me padurim pengje të freskëta.
Ka një zgjidhje.
Është e mundur të luhet topi i fortë gjeopolitik duke e bërë botën më demokratike.
Që Uashingtoni të ndryshojë rregullat e kësaj loje brenda natës do t’i mundësonte Pekinit të zgjidhte lehtësisht aleatët e SHBA. Rrëshqitja 15-vjeçare e botës drejt autoritarizmit do të vazhdonte edhe më shpejt.
Zgjidhja është që Biden dhe Kongresi të vendosin standarde të qarta demokratike që vendet duhet të plotësojnë në të ardhmen për të ruajtur marrëdhëniet e tyre komode me Shtetet e Bashkuara.
Standardet duhet të jenë specifike, realiste dhe lehtësisht të matshme. Dhe duhet të ketë një mekanizëm për të siguruar që Shtëpia e Bardhë të ndjekë angazhimet e veta.
Disa masa mund të jenë të menjëhershme.
Për shembull, Biden mund të krijojë një politikë të re që nxjerr jashtë ligjit shitjet e armëve për çdo regjim që gjykohet nga një organ i pavarur, joqeveritar i ekspertëve që kryen ose lehtëson krime lufte.
Shtetet e Bashkuara mund t’u japin kohë regjimeve të tmerrshme për t’u përshtatur pa i çuar ato në orbitën e Kinës.
Që nga Lufta e Dytë Botërore, Shtetet e Bashkuara kanë mbështetur demokracinë por nuk kanë krijuar një sistem rregullash të zbatueshme për të parandaluar ose ndëshkuar ata që e minojnë atë.
Biden ka një mundësi unike për të harmonizuar plotësisht retorikën rozë të Uashingtonit me politikën e tij të jashtme.
Ai duhet ta shfrytëzojë atë!
Përkthyer dhe përshtatur nga The Washington Post/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Gjenocidi i Kinës”/ Amerika po luan me zjarrin!
“Arma politike” që Biden nuk e përdori
“Mendimi i mirë” për Kinën nuk do t’i shërbejë SHBA-së
