Pas shtatë ditësh, anija Ever Green është zhvendosur nga Kanali Suezit.
Por kostoja ishte tronditëse: Bllokimi i anijes ndërpreu tregtinë e 9.6 miliardë dollarëve çdo ditë. Kjo kapi shifrën e rreth 67 miliardë dollarëve, pak më pak se Prodhimi i Brendshëm Bruto i Luksemburgut, Bullgarisë ose Ganës.
Perëndimi mbështetet në mjetet financiare dhe industritë e shërbimeve për të mbështetur rritjen ekonomike. Prandaj ka një rëndësi të madhe ekstreme – politikisht, jo thjesht ekonomikisht – të kuptohet se si mallrat kalojnë midis kombeve.
Kanali i Suezit është një dëshmi e zgjuarsisë njerëzore, domethënë e dëshirës së njeriut për të formuar mjedisin e tij dhe për të rritur prodhimin e tij.
Ndërtimi i tij filloi në vitet 1850. Pas 400 vite eksplorimi, kolonizimi dhe imperializmi europian, Perandoria Britanike më në fund ndërtoi portën e saj për në Azi. Kushtet ekonomike globale, natyrisht, ndryshuan. Shtetet e Bashkuara dhe Japonia u bënë fuqi të mëdha ekonomike dhe më pas ushtarake, duke pohuar interesa të pavarura dhe duke zhvendosur qendrën globale të gravitetit prodhues larg Europës.
Kanali i Suezit megjithatë e ruajti rëndësinë e tij, veçanërisht pas zbulimit të naftës në Lindjen e Afërt në fillim të shekullit të 20-të. Asnjë fuqi moderne nuk është autarkike. Prandaj është një interes thelbësor – një interes unifikues midis fuqive të mëdha për të siguruar lirinë e tyre.
Incidenti ishte një aksident fanatik, më shumë gjasa të shkaktuara nga gabimi njerëzor dhe mosfunksionim i teknologjisë, raporton abcnews.al
Por kjo demonstron dëmin shkatërrues që mund të shkaktojë çdo përçarje në tregtinë ndërkombëtare. Dhe për ato kombe që dëshirojnë të jenë fuqi botërore – kjo tregon domosdoshmërinë e kontrollit të korsive kritike detare.
Duke mbajtur një pikë qendrore si Suez dhe duke mohuar tranzitin në anijet e tjera, një komb mund të drejtojë një thikë në zemër të ekonomive të kundërshtarëve të tij.
Suez nuk është i vetmi kanal me rëndësi në botë.
Në lindje janë ngushticat e Malacca dhe Lombok, me të njëjtën rëndësi ekonomike për Suez-in. Kina, në veçanti, mbështetet në importet e naftës, rreth 8.4 milion fuçi çdo ditë, pasuar nga SHBA (7.9 milion), India (5.1 milion) dhe Japonia (3.15 milion).
Një fuqi armiqësore mund t’i mohojë Kinës hyrjen në këto importe të energjisë, duke e lënë atë të përpiqet dhe të kompensojë mungesën duke rritur tashmë prodhimin e qymyrit dhe përdorimin e termocentralit bërthamor.
Sidoqoftë, thika është me dy presa: Duke kontrolluar ngushticën e Malacca dhe Lombok dhe duke mbikëqyrur detet e Kinës Jugore dhe Lindore, Kina mund të përfitojë nga kundërshtarët e saj rajonalë – Tajvani.
Suez është po aq joshës për Rusinë dhe Iranin; të dy kanë zgjeruar aftësitë e tyre, duke shpresuar të fitojnë një avantazh margjinal në “luftërat e tyre në hije” – e para kundër NATO-s, e dyta kundër Izraelit, Arabisë Saudite dhe Emirateve të Bashkuara Arabe.
Egjipti është një aleat i SHBA, regjimi i të cilit mbijeton për shkak të mbështetjes politike diplomatike amerikane dhe saudite. Por kjo marrëdhënie mund të ndryshojë për shkak të një marrëveshje detare në politikën e Lindjes së Afërt, nxitur nga politika amerikane, një luftë e madhe rajonale.
Rusia ka vendosur një prani ushtarake në Basenin Levantine, duke mbështetur Sirinë dhe duke bashkëpunuar me Iranin për qëllime taktike dhe duke zgjeruar ndikimin e saj për të përfshirë Libinë.
Në një krizë më të gjerë – për shembull, në Baltik – Suez mund të jetë një pikë ideale presioni për Rusinë.
Në mënyrë të ngjashme, një kataklizëm i Lindjes së Afërt do t’i jepte Rusisë, në partneritet me Iranin dhe ndoshta edhe Turqinë, pretekst për të ndërprerë trafikun detar të Suezit.
Sigurisht, të shkaktosh një dëm të tillë të qëllimshëm, shkatërrues në ekonominë e një kombi tjetër ka të ngjarë të jetë një pretekst për luftë. Rusia dhe elita politike-ushtarake e Kinës janë ende të pasigurta për sa i përket aftësive të tyre ushtarake.
Amerikanët duhet të pranojnë që prosperiteti dhe siguria e tyre kanë buruar jo thjesht nga një zonë e sigurt globale, por, më shumë, nga një ushtri amerikane që mund të mohojë një kundërshtar të një zonë detare dhe të mbrojë tregtinë në të gjitha situatat përveç luftës.
Kjo përçarje ishte e përkohshme dhe pa gjak. Përçarja tjetër në tregtinë globale mund të jetë shumë më ndryshe.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
5 kanalet e ngushtica, nga të cilat varet tregtia botërore
Hapja e Suezit shënon fillimin e stresit të ri në tregtinë globale
Ever Given duhet të paguajë 1 miliard dollarë dëmshpërblim
