Dyzet vjet më parë, Presidenti Ronald Reagan dhe Kryetari i Rezervës Federale Paul Volcker mbikëqyrën një ristrukturim rrënjësor të ekonomisë së SHBA.
Sot, Joe Biden dhe Jerome Powell po përpiqen të bëjnë të njëjtën gjë, vetëm anasjelltas
Në ndryshimin e regjimit Reagan-Volcker, pushteti në ekonomi u zhvendos nga qeveria në treg dhe nga fuqia punëtore tek pronarët e kapitalit. Theksi ishte në efikasitetin, jo barazinë, dhe në promovimin e furnizimit, jo kërkesës.
Politika monetare u vu në krye të administrimit të ekonomisë dhe frenimit të inflacionit, ndërsa shpenzimet fiskale zunë vendin e dytë. Dhe përparësitë e reja u ngulitën, të paktën deri më tani.
Problemi i djeshëm dhe i sotmi
“Parametrat e sistemit ekonomik dhe të politikës publike kaluan ndryshime të thella në atë kohë,” tha Paul McCulley, ish-ekzekutiv i Pacific Investment Management Co. i cili tani jep mësim në Universitetin Georgetown. “Ne në fund të fundit po kalojmë pikërisht të njëjtën gjë.”
Ndërsa SHBA del nga pandemia, Biden po rikonfirmon rolin e shpenzimeve qeveritare dhe taksave në ekonomi, së pari me faturën e ndihmës prej 1.9 trilionë dollarë të aprovuar në mars, dhe tani me propozimet për të shpenzuar më shumë se 4 trilionë dollarë në investime publike dhe programe të synuara në familje me të ardhura të ulëta dhe të mesme, si kujdesi për fëmijët dhe lejet me pagesë. Ai përshkroi planin e fundit në një fjalim në Kongres të Mërkurën vonë.
Për të ndihmuar në pagimin e tyre, presidenti u ka vënë sytë pronarëve të kapitalit. Ai po bën thirrje për taksa më të larta për fitimet e kapitalit, korporatat dhe të pasurit. Biden gjithashtu ka përkrahur sindikatat e punës, duke mbështetur haptas përpjekjen e dështuar për të organizuar punëtorë në magazinën e Amazon në Bessemer, Alabama.
“Biden është më pro sindikatës, më shumë pro rishpërndarjes, më shumë shtet social mirëqenies sociale, më shumë shpenzime pro-qeveritare në një mënyrë të papërmbajtur se sa dikush që kemi pasur që nga LBJ,” tha Presidenti i Institutit Peterson për Ekonomi Ndërkombëtare Adam Posen. Ai po i referohej ish Presidentit Lyndon Baines Johnson, programet e Shoqërisë së Madhe të të cilit në vitet 1960 zgjeruan kujdesin shëndetësor dhe ulën varfërinë.
‘Shumë dashamirës’
Fed edhe nën Powell ka pësuar një ndryshim të regjimit gjithashtu. Është zhdukur fokusi në inflacionin kapak, gur themeli i Volcker Fed. Tani theksi është në shmangien e deflacionit që ka shkatërruar Japoninë për dekada.
Në vend që të përpiqet të kompensojë shtytjen ultra-ekspansioniste të politikave të Biden, Fed po i amplifikon ato, siç ua bëri të qartë Powell gazetarëve të Mërkurën. Po i mban normat e interesit afër zeros dhe ndërsa deficiti buxhetor i qeverisë u zgjerua, Fed bleu triliona dollarë të borxhit që rezultoi.
Financimi Monetar?
Powell, mandati i të cilit si kryetar i Fed është për rinovim vitin e ardhshëm, është gjithashtu i përfshirë në ofertën e Biden për të hequr pjesën e punës në byrek ekonomik dhe përhapjen e përfitimeve të një tregu të nxehtë të punëve te Amerikanët e Zinj dhe grupet e tjera që kanë mbetur historikisht mbrapa.
Ka rreziqe në ndryshimin e paradigmës që Biden dhe Powell janë duke inxhinieruar. Ekonomia mund të mbinxehet dhe të sjellë një ringjallje të padëshiruar të inflacionit.
“Rreziqet e inflacionit po rriten me të vërtetë dhe Fed po vepron në një mënyrë shumë të mirë”, tha historiani i ekonomisë Michael Bordo, një profesor në Universitetin Rutgers.
‘Pamja e Re’
Ndoshta nuk është për t’u habitur që Biden dhe Powell po përpilojnë politika rrënjësisht të ndryshme sesa Reagan dhe Volcker. Forcat që drejtojnë ekonominë kanë ndryshuar ndjeshëm.
Në atë kohë, inflacioni dyshifror ishte armiku numër një. Volcker drejtoi përpjekjen për ta ulur atë, duke ngritur normat e interesit dhe duke zhytur ekonominë në një recesion të thellë.
Reagan luajti gjithashtu një rol, duke marrë përsipër sindikatat, rritjet automatike të pagës së kostos së jetesës së të cilëve kontribuan në spiralen e çmimit të pagave, duke pushuar kontrollorët grevë të trafikut ajror në 1981 pasi ata ilegalisht largoheshin nga puna.
Presidenti gjithashtu mbështeti atë që njihet si ekonomi e furnizimit. Ai shkurtoi taksat mbi kapitalin dhe të ardhurat e familjeve, veçanërisht për të pasurit dhe rregulloi rregullimet në një përpjekje për të rritur efikasitetin ekonomik.
“Ekonomia e Reagan u bazua në këtë ide se ekziston një mungesë e furnizimit të kapitalit, mallrave dhe punës,” tha Megan Greene, një koleg i vjetër në Shkollën e Harvard Kennedy. “Pikëpamja e re është se ka një furnizim të tepërt të të gjitha atyre gjërave.”
Kjo furnizim i tepërt ka shtypur inflacionin dhe normat e interesit, ka penguar rritjen ekonomike dhe ka kontribuar në zgjerimin e pabarazisë. Dhe i është dhënë një premium veprimit të qeverisë për të siguruar që ekonomia të mos vuajë nga një mungesë kronike e kërkesës.
Meqenëse Fed ka ulur normat e interesit afër zeros, përgjegjësia bie mbi politikën fiskale. Për fat të mirë, të njëjtat norma të ulëta do të thotë që qeveria nuk duhet të paguajë gati aq shumë për të marrë borxhe të mëdha, një pikë e bërë në mënyrë të përsëritur nga Sekretarja e Thesarit e Biden, Janet Yellen.
‘Kapja e pushtetit’
Të dy ndërrimet e paradigmës janë njësoj në një kuptim: Ata të dy janë një reagim i ashpër ndaj asaj që erdhi më parë. Në rastin e Reagan, ishte ndikimi i shtuar i qeverisë në ekonomi, e cila u pa si mbytëse e ndërmarrjeve dhe dinamizmit të biznesit.
Presidenca e Biden vjen pas një epoke të kapitalizmit gjithnjë e më të palodhur që nuk arriti të japë përfitime për shumë amerikanë – një perceptim i përforcuar nga ndikimi i tepërt i Covid-19 tek ata më pak të mirë.
Ndryshimet e bëra nga Reagan dhe Volcker zgjatën për dekada, një jetëgjatësi që mund të jetë e vështirë për tu përputhur. Me Demokratët e Biden që mbajnë vetëm shumicat e vogla në Kongres, analistët politikë thonë se është pothuajse e pashmangshme që presidenti do të duhet të shpjegojë disa nga planet e tij më ambicioze.
Akoma, McCulley sheh forca politike dhe ekonomike në tren që do ta shtyjnë vendin në një rrugë të ngjashme çfarëdo që të ndodhë me pjesë individuale të agjendës së Biden.
“Pabarazia në të ardhura dhe pasuri ishte shumë në radar përpara pandemisë dhe po tregonte për një kapje të pushtetit nga demokracia nga kapitalizmi i shfrenuar,” tha ai.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Bloomberg
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Për ekonominë e SHBA duhet të veprojmë tani!”
Çfarë do të përfundojë në faturën e re të ndihmës?
BBC: Sa mund të bëjë Presidenti i ri për Amerikën?
