Duke mos qenë i kënaqur me historinë e Turqisë, Presidenti Rexhep Tajip Erdogan është gati të ndryshojë edhe gjeografinë e saj, duke ndërtuar një kanal të ri, duke marrë kritika në shtëpi dhe duke ngritur alarm në Rusi.
Kritikët akuzojnë Erdogan për një projekti të kotë që do ta çojë Stambollin drejt ndërtimeve të shfrenuara dhe do ta vendosë qeverinë në një borxh të thellë dhe kryesisht të panevojshëm.
Ambientalistët e urrejnë atë, ashtu si Kremlini, i cili ka frikë se Kanali i Erdoganit në Stamboll do t’i japë Turqisë anëtare të NATO-s një kontroll më të gjerë mbi kalimin midis Detit të Zi dhe Mesdheut.
Por udhëheqësi mercurial turk thotë se kanali i tij “do t’i japë jetë të re rajonit”.
“Nëse ju pëlqen apo jo, ne po fillojmë dhe do ta ndërtojmë atë,” tha Erdogan në fillim të këtij muaji.
Anthony Skinner, tha se kanali ishte “xhevahiri në kurorë” i asaj që Erdogan me gëzim i quan “projektet e tij të çmendura”.
“Realizimi i projektit do të përfaqësonte një moment kurorëzimi në historinë e Erdoganit,” tha Skinner për AFP.
Para, para, para
Një studim i ndikimit mjedisor 2019 vlerësoi koston e rrugës ujore 45 kilometra (28 milje) në 75 miliardë lira (13 miliardë dollarë në atë kohë).
Ai do të përshkojë tokën në perëndim të Stambollit që dikur ishte parashikuar si një zonë evakuimi në rast se një tërmet i madh godet megapolisin e 15.5 milion njerëzve.
Financimi për projektin që do të nisë në qershor është i paqartë.
Planet për një model nën të cilin investitorët e pasur – ndoshta nga Kina – marrin të drejtat e përkohshme të pronësisë janë të komplikuara nga konsideratat gjeopolitike dhe mjedisore.
Kritiku më i madh i të gjithë është Kryebashkiaku i Stambollit Ekrem Imamoglu, i cili fitoi qytetin më të madh dhe më historik të Turqisë për partinë kryesore të opozitës CHP në një zgjedhje të ngarkuar me polemika në 2019.
“Më lejoni ta them troç: arsyeja kryesore prapa motivimit të Erdogan janë paratë, paratë, paratë”, tha Imamoglu.
‘Rehati dhe paqe’
Kritiku më i madh i huaj i kanalit është Rusia, e cila ka frikë se Erdogan po ndërton një mënyrë të re për anijet luftarake të NATO-s për të hyrë në Detin e Zi, ku Kremlini aneksoi gadishullin e Krimesë të Ukrainës në 2014.
“Kanali i Stambollit, i cili nuk ka asnjë lidhje me Konventën e Montreux, do t’i sjellë Turqisë rehati dhe paqe më të madhe,” tha Erdogan në fillim të këtij muaji.
Atilla Yesilada, një specialist i Turqisë në firmën kërkimore Global Source Partners në Nju Jork, tha se Erdogan mund ta shohë kanalin e ri si një mjet për të negociuar marrëdhënie më të mira me Uashingtonin.
“Është e mundur që Erdogan po mendon të tregtojë kalimin falas për anijet e NATO-s në Detin e Zi për (lehtësim nga) sanksionet”tha Yesilada për AFP.
‘Më shumë telashe rajonale’
Mos vendosja e kanalit të ri nën traktatin e vjetër mund të lejojë Turqinë të ngarkojë tarifa të anijeve tregtare për kalim më të shpejtë sesa mund të kalonin nëpër Bosfor, ku pritja për hyrje falas mund të zgjasë javë.
“Është sigurisht e vërtetë që Bosfori është shumë i ngushtë dhe një aksident që pret të ndodhë për shkak të trafikut të madh detar,” tha Yesilada.
“Nëse Erdogan mund të deklarojë Canal Istanbul të përjashtuar nga Montreux, Turqia mund të përdorë taktika vonese, si inspektime(në Bosfor).”
Por, të dy Skinner dhe Yesilada thanë se kjo rrezikonte krijimin e problemeve serioze me Rusinë.
Kremlini tha se Presidenti Vladimir Putin “theksoi rëndësinë” e ruajtjes së paktit të 1936 në një telefonatë me Erdogan këtë muaj.
Përkthyer dhe përshtatur nga France 24/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A po heq dorë Erdogani nga Putini?
“Problemi” turk në Mesdhe (që çon veçse në luftë)
