Në fillim të vitit 1981, disa ditë para se Jimmy Carter t’i dorëzonte presidencën amerikane Ronald Reagan, një histori e shkurtër në faqen 13 të New YorkTimes përmend një raport nga Këshilli për Cilësinë e Mjedisit. Ky organ, i ngarkuar me këshillimin e presidentit amerikan, dha alarmin për lidhjen midis rritjes së përqendrimit atmosferik të dioksidit të karbonit dhe ngrohjes globale. “Përpjekjet duhet të fillojnë menjëherë për të zhvilluar dhe shqyrtuar të ardhmen alternative të energjisë globale”, deklaroi raporti, duke theksuar gjithashtu se “bashkëpunimi ndërkombëtar në vlerësimin e problemit të CO2 është veçanërisht i rëndësishëm”.
Përkundër kësaj dhe shumë paralajmërimeve të tjera që datojnë që nga vitet 1960, Reagan u distancua nga agjenda mjedisore e administratës Carter. Në një gjest simbolik, presidenti i ri madje hoqi panelet diellore që paraardhësi i tij kishte instaluar në Shtëpinë e Bardhë.
Ndoshta nuk është për t’u habitur, prandaj, bashkëpunimi ndërqeveritar mbi ndryshimin e klimës bëri vetëm hapat e tij të parë konkretë në fund të viteve 1980.
Dhe deri në marrëveshjen e Parisit 2015, bota më në fund krijoi një kornizë detyruese që mobilizoi të gjitha vendet për të zbutur ngrohjen globale.
Arritja e një konsensusi të tillë nuk ishte e lehtë.
Si të shpërndahen përgjegjësitë në mënyrë adekuate ka qenë gjithmonë një pyetje me gjemba në negociatat shumëpalëshe për veprimin e klimës.
Por asnjë pengesë ose aspiratë – pavarësisht sa e ligjshme – justifikon përçarjen dhe neglizhencën shumëvjeçare ndërkombëtare në lidhje me këtë çështje.
Kërcënimi që shqetësoi tashmë shkencëtarët një gjysmë shekulli më parë është rritur në mënyrë të vazhdueshme që nga ajo kohë.
Vetëm midis 1991 dhe 2019, bota emetoi më shumë CO2 në atmosferë sesa midis 1751 dhe 1990. Përballë këtij realiteti, takimet globale të klimës siç është mbledhja e Kombeve të Bashkuara COP26 në Glasgow këtë nëntor janë shumë të rëndësishme.
Ne thjesht nuk mund të përballojmë më shumë humbje kohe dhe dështime.
Për fat të mirë, ka arsye për shpresë.
Shumë që më parë i konsideronin marrëdhëniet ndërkombëtare si një luftë për të ruajtur ose ndryshuar ekuilibrin e fuqive tani supozojnë se shteteve do t’u duhet të rregullojnë përparësitë e tyre në funksion të sfidave të shekullit të njëzet e një.
Megjithëse ndryshimi i klimës nuk do të prekë të gjithë njësoj, kërcënimi për ekosistemet tona dhe për njerëzimin në tërësi është aq i madh sa taktikat dritëshkurtër nuk mund të diskutohen.
E vetmja rrugëdalje është që qeveritë të ndërtojnë besim strategjik që synon gjenerimin e përfitimeve të përbashkëta.
Për më tepër, tendencat ekonomike janë gjithnjë e më të favorshme. Kostoja e energjisë diellore dhe të erës po bie, duke ndihmuar në nxitjen e tranzicionit të gjelbër.
Por vetëm forcat e tregut nuk do të mjaftojnë.
Nëse duam që tranzicioni i energjisë të materializohet në kohë, qeveritë ‘duhet të luajnë një rol thelbësor.
Bashkimi Evropian e ka ngulitur këtë filozofi në Marrëveshjen e Gjelbër Evropiane, e cila synon të zhvillojë teknologji të përparuar, të përmirësojë efikasitetin e energjisë dhe të kompensojë grupet më të prekura nga tranzicioni.
Politikat industriale të qeverisë kineze kanë çuar në një rritje spektakolare të burimeve të ripërtëritshme, megjithëse ekonomia e vendit mbetet shumë e varur nga qymyri.
Nga ana e saj, administrata e Presidentit të SHBA Joe Biden synon të nisë një plan të madh stimulues post-pandemik të përqendruar në ndërtimin e një infrastrukture të qëndrueshme.
Ndërsa Trump i përçmoi burimet e rinovueshme – sikur asgjë të mos kishte ndryshuar që nga ditët e Reaganit – Biden nuk dëshiron të humbasë terren në garën për të dominuar teknologjitë e gjelbra të së ardhmes.
Megjithatë, ne nuk do të kemi sukses nëse nuk i dyfishojmë përpjekjet tona.
Për shembull, bota duhet të bjerë dakord për treguesit e përbashkët që lejojnë që objektivat e klimës së secilit vend të maten dhe krahasohen lehtësisht, siç bëri thirrje kohët e fundit Kancelarja gjermane Angela Merkel.
Bashkëpunimi më i ngushtë ndërkombëtar mbi sfidat mjedisore duhet të përhapet në sfera të tjera.
Mbi të gjitha, nuk ka mungesë të problemeve globale që kërkojnë veprim të koordinuar.
Shembulli më i qartë është COVID-19 – një rrezik tjetër që na kapi të papërgatitur pavarësisht paralajmërimeve të përsëritura.
Më parë këtë muaj, dy panele ekspertësh të lidhur me Organizatën Botërore të Shëndetësisë vlerësuan një iniciativë – të sponsorizuar nga rreth 30 udhëheqës botërorë – për të krijuar një traktat ndërkombëtar mbi parandalimin dhe gatishmërinë e pandemisë.
As nuk duhet të anashkalojmë mangësitë e bashkëpunimit pandemik në sferën ekonomike.
G20 nuk ka qenë në nivelin e duhur në krizën aktuale, duke bërë shumë pak për të lehtësuar borxhin e vendeve në zhvillim.
Ashtu si OBSH dhe Organizata Botërore e Tregtisë, dy shtylla të tjera themelore të qeverisjes globale, G20 ka nevojë urgjente për reformë për të mbështetur legjitimitetin dhe reagimin e saj.
Rregullimi i hapësirës kibernetike gjithashtu duhet të jetë një përparësi.
Fuqitë kryesore të botës kanë aftësi të jashtëzakonshme sulmuese në këtë fushë, por shkalla e tyre e lartë e lidhjes dixhitale i bën ata të prekshëm, siç ka treguar sulmi kibernetik i kohëve të fundit në tubacionin më të madh të naftës amerikane.
Në lidhje me ndryshimin e klimës dhe çështje të tjera që kërkojnë përgjigje shumëpalëshe, një masë kritike e vendeve mund të ndryshojë rrjedhën e ngjarjeve, për mirë ose për keq.
Megjithëse jetojmë në një epokë të rritjes së tensionit gjeopolitik, nuk duhet të harrojmë kurrë nga sfidat kryesore që na kërcënojnë të gjithë dhe na detyrojnë të gjejmë gjuhë të përbashkët.
Parashikimi i krizave,, konkurrimi paqësor dhe bashkëpunimi në fusha me interes të përbashkët është receta për një shekull të njëzetë e një më të sigurt, më të prosperuar dhe të qëndrueshëm.
Javier Solana, një ish-përfaqësues i lartë i BE për punët e jashtme dhe politikën e sigurisë, sekretar i përgjithshëm i NATO-s dhe ministër i jashtëm i Spanjës, është President i EsadeGeo – Qendra për Ekonominë Globale dhe Gjeopolitikën dhe bashkëpunëtor i dalluar në Institucionin Brookings.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Është koha që BE të tregohet e përgjegjshme!
Kriza e Gjermanisë është edhe e BE-së!
Ja përse Evropa duhet të lëvizë shpejt…
