Një qetësi e paqartë u vendos mbi Gaza të Premten, pothuajse një ditë të plotë në një armëpushim që i dha fund 11 ditëve të dhunës. Raketat dhe sulmet ajrore kanë përfunduar tani për tani, por jo ankesat që nxitën një kryengritje midis palestinezëve nga Ramallah në Jeruzalem, përmes Haifa, Izrael dhe në Bejrut dhe Aman. Armëpushimi nuk do t’i afrojë palestinezët dhe izraelitët më afër pajtimit mes tyre.
Edhe kur shumë brohorisnin fundin e armiqësive, forcat izraelite të sigurisë sulmuan kompleksin al-Aqsa në Jeruzalem, duke u përplasur me palestinezët, vetë veprimi që provokoi Hamasin për të dërguar raketa në Izrael 11 ditë më parë. Dëbimi i disa familjeve palestineze në lagjen Sheikh Jarrah të Jeruzalemit Lindor, lëvizja izraelite që shkaktoi trazira është akoma në pritje, me vendimin e gjykatës të shtyrë për muajin tjetër.
Vetëm disa orë para se armëpushimi të hynte në fuqi midis Izraelit dhe Hamasit, mijëra njerëz marshuan nëpër rrugët e Umm al-Fahm, Izrael, për varrimin e 17-vjeçarit Mohammed Kiuan. Kiuan vdiq pasi u qëllua në kokë ndërsa ishte ulur në një makinë me miqtë gjatë një proteste javën e kaluar, gjoja nga policia e fshehtë izraelite.
Mijëra vajtues ngritën flamujt palestinezë. Para varrimit, forcat izraelite të sigurisë u vendosën rreth Umm al-Fahm, duke e bërë qytetin jo shumë larg nga Haifa të dukej më shumë si një zonë e okupuar e Bregut Perëndimor.
Për gati 2 milion qytetarë arabë të Izraelit, si ata në Umm al-Fahm, ankesat e shtetësisë së klasit të dytë mbeten dhe janë më të ashpra se kurrë. Në 11 ditët e kaluara, qytetet e përziera të Izraelit panë përplasje të papara midis izraelitëve hebrenj dhe palestinezë, trazira; turma; djegia e bizneseve; dhe vdekjet e Kiëan, palestinezëve të tjerë dhe izraelitëve hebrenj. Xhamitë dhe sinagogat u dogjën dhe nxitja u përhap në internet.
“Të njëjtat çështje që çuan në protesta dhe përplasje në Jeruzalemin Lindor, brenda Izraelit dhe Gaza do të vazhdojnë të acarohen,” tha Nimer Sultany, një profesor në Shkollën e Studimeve Orientale dhe Afrikane në Universitetin e Londrës.
“Raundi tjetër do të jetë çështje kohe sepse nuk mund të presësh që të shtypurit të heshtin.” Ai tha se ajo që nevojitet tani është presioni ndërkombëtar për ta bërë Izraelin në përputhje me ligjet ndërkombëtare dhe për t’u dhënë barazinë palestinezëve.
Por palestinezët e tjerë kanë hequr dorë nga dekadat e përpjekjeve të dështuara dhe institucionet ndërkombëtare që qëndrojnë pas tyre.
“Kur isha fëmijë, besoja në bashkësinë ndërkombëtare”, tha refugjati 30-vjeçar palestinez Mohy Shehadeh në një protestë në Bejrut. “Unë kam hequr dorë mga këto organizata ndërkombëtare dhe Kombet e Bashkuara. Për 73 vjet, ata nuk na dhanë asgjë.”
Dëshpërimi dhe zhgënjimi i tij nuk është i ri, por po shprehet më fort nga të rinjtë nga kampet palestineze të refugjatëve, në rrugët e qyteteve të përziera brenda Izraelit dhe në Bregun Perëndimor, ku Presidenti i Autoritetit Kombëtar Palestinez Mahmoud Abbas, i zgjedhur fillimisht në 2005 në një mandat katër vjeçar, është ende në detyrë. Ai anuloi zgjedhjet e planifikuara për këtë vit, gjoja për shkak të refuzimit të Izraelit për të lejuar sondazhet në Jeruzalemin Lindor. Kjo do të thotë që palestinezët në të 20-at e tyre nuk kanë pasur kurrë shansin të votojnë për udhëheqjen e tyre.
Për të thyer ciklin e dhunës, Shtetet e Bashkuara mund të përpiqen t’i bëjnë Izraelin dhe Palestinën demokraci më të përgjegjshme.
Shehadeh ishte vetëm një vogëlush në 1993 kur lideri i atëhershëm palestinez Yasser Arafat nënshkroi Marrëveshjet e Oslos, duke hyrë në premtimin e paqes. “Oslo nuk na dha asgjë si palestinezë,” tha Shehadeh. “Tridhjetë vjet negociata për paqe dhe çfarë na solli? Na solli më shumë se 250 njerëz të vdekur në Gaza javën e fundit.”
Në themelimin e Izraelit, kryeministri i parë i vendit, David Ben-Gurion, paralajmëroi për refugjatët palestinezë. “Ne duhet të bëjmë gjithçka për t’u siguruar që ata nuk do të kthehen kurrë”, tha ai. “Të vjetrit do të vdesin dhe të rinjtë do të harrojnë”.
Ai ishte gabim për të rinjtë. Pothuajse çdo ditë që nga fillimi i konfliktit, turma kryesisht të rinj palestinezë u mblodhën në kufirin e Izraelit me Libanin. Disa madje u ngjitën në një mur kufitar të gjatë 30 metra, duke ngritur flamurin palestinez dhe duke sharë ushtarët izraelitë në anën tjetër për të “qëlluar “. Ata thonë se duan të shkojnë “në shtëpi”.
Nuk është hera e parë. Në vitin 2011, në Ditën e Nakba, e cila përkujton dëbimin e qindra mijëra palestinezëve me krijimin e Izraelit, mijëra palestinezë sulmuan kufirin e Izraelit nga Libani dhe Siria, madje disa arritën ta kalonin atë. Hassan Hijazi, një refugjat i ri palestinez nga Siria, e bëri atë 100 milje në jug të Jaffa, Izrael, shtëpia e gjyshit të tij.
Gjatë protestave kufitare këtë javë të kaluar, Ali Saleh, një refugjat palestinez në të 40-at e tij, vëzhgoi. “Imagjinoni se toka ime është këtu, dhe unë nuk mund të shkoj në të,” tha ai. Nga maja e kodrës aty pranë, ai mund të shohë pemët që tani mbulojnë fshatin e gjyshërve të tij, al-Khalisa, vetëm 1.5 milje në anën tjetër të murit kufitar. Më shumë se shtatë dekada pas dëbimit të tyre, refugjatët palestinezë në Liban ende jetojnë pa shtetësi, shumica në kampe të mbushur me njerëz me pak mundësi punësimi. Saleh tha se plani i tij ishte të kalonte kufirin, por ai u ndalua nga ushtria libaneze.
“Ndoshta të moshuarit po vdesin, por të rinjtë po kujtojnë dhe ata duan ta rregullojnë atë,” tha Samah Salaimeh, një aktivist dhe shtetas palestinez i Izraelit.
Dallimi më i madh në përshkallëzimin e fundit ka qenë dhuna brenda zonave të përziera të Izraelit, madje edhe në qytete si Haifa, e cila shpesh konsiderohet si një shembull i bashkëjetesës hebraike-arabe. Rreth një e pesta e qytetarëve të Izraelit janë palestinezë të cilët qëndruan brenda kufijve të rinj të Izraelit në 1948. Ndërsa armëpushimi me Gazan u vendos, politikanët izraelitë spekuluan se dhuna në qytetet e përziera të Izraelit ishte një kërcënim aq i madh sa raketat nga Gaza.
Komisioneri i policisë së Izraelit fajësoi shpërthimin e papritur të dhunës në grupet e krahut të djathtë hebre që ishin futur në zona të përziera për të ndezur flakët ndërsa palestinezët dilnin në rrugë. Politikanët e lartë izraelitë, duke përfshirë brenda partisë Likud, të kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu, janë akuzuar se provokuan këtë përshkallëzim për të shpëtuar karrierën e tij politike. Një artikull i opinionit izraelit e quajti të gjithë episodin një fitore për Hamasin: “Ai arriti të zhvendosë fushën e betejës nga zonat brenda rrezes së tij të raketave në të gjithë vendin, me trazira që tronditën të gjitha cepat e Izraelit.”
Salaimeh tha se palestinezët gjithmonë përballeshin me diskriminim dhe shtetësi të klasit të dytë në një shtet që e përcakton veten si hebre, por më pas në 2018, Izraeli miratoi ligjin e shtetit komb, duke ulur më tej statusin e palestinezëve në vend. Salaimeh tha se nuk kishte besim para kësaj jave, por kishte një kontratë të llojeve: “Ju jeni të sigurt. Jam i sigurt”. Ajo tha se brezi i fëmijëve të saj, në të 20-at, duan më shumë se kaq.
“Ata po thonë, ‘Ne duam drejtësi. Ne nuk duam diçka tjetër’,”tha Salaimeh.
Për shumë palestinezë, shpërthimi i dhunës dhe zhgënjimit u pa si një fitore për unitetin sesa për militantët e Gazës. Ndërsa konflikti u përshkallëzua javën e kaluar, një manifest qarkulloi në internet për “Unity Intifada”, duke bërë thirrje për një kryengritje të bashkuar të palestinezëve nga Gaza, Bregu Perëndimor, Jeruzalemi, brenda Izraelit dhe miliona palestinezëve në kampet e refugjatëve dhe komunitetet e diasporës në mbarë botën.
Të famshëm dhe mbështetës palestinezë u solidarizuan në mediat sociale.
“Kjo Intifada do të jetë e gjatë,” tha manifesti, “në rrugët e Palestinës dhe nëpër botë”.
Përkthyer dhe përshtatur nga Foreign Policy/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
