Ndërsa lëvizim gjatë vitit 2021, ka më shumë shenja të një kthimi në normalitetin para-pandemik, të paktën në vendet që nuk janë prekur nga variante të reja të rrezikshme të koronavirusit. Treguesit ekonomikë me frekuencë të lartë në shumë pjesë të botës po forcohen, shqetësimet për papunësinë masive po i lëshojnë vendin frikës së inflacionit dhe G7 sapo ka mbajtur një samit personal.
Por ekziston një problem në zemër të ekonomisë globale: ndërveprimet e Kinës me pjesën tjetër të botës duket se kanë marrë një kthesë tjetër negative për shkak të pandemisë.
A mund të bëhet ky vend gjoja “komunist” një forcë kryesore në ekonominë botërore?
Kjo pyetje qëndroi në mendjen time gjatë gjithë viteve 1990, pjesërisht për shkak të ngatërrimit këmbëngulës të makroekonomistëve ndërkombëtarë në lidhje me varësinë në rritje të ekonomisë botërore nga konsumi i SHBA. Këto shqetësime ishin ngritur që nga ditët e mia të hershme si një ekonomist profesionist në vitet 1980, kur u gjenda në qendër të dilemave të politikave që lidhen me marrëveshjet Plaza (1985) dhe Louvre (1987).
Në atë kohë, politikëbërësit amerikanë ishin të etur për të rritur kërkesën e brendshme në vendet e tjera të zhvilluara (domethënë, Gjermania dhe Japonia). Dhe pas suksesit relativ të Kinës në trajtimin e krizës financiare aziatike të vitit 1997, unë e pashë atë si motorin global global që të gjithë kishin kërkuar.
Por qëllimi i rritjes së konsumit të brendshëm paraqet një dilemë për modelin e zhvillimit kinez. Shumica e të dhënave tregojnë se shpenzimet e konsumatorëve kinezë ende ndoshta përbëjnë më pak se 40% të PBB-së së përgjithshme të vendit. Shpenzimet dhe eksportet e investimeve janë ato që kanë ushqyer juggernaut kinez për shumicën e tre dekadave të fundit (dhe veçanërisht vitet e hershme). Raporti modest i konsumit të Kinës ndaj PBB-së qëndron në kontrast të plotë me atë të Shteteve të Bashkuara, i cili, me rreth 70%, ndoshta është i tepruar. Rezultati, në aspektin e ekonomisë globale, është se shpenzimet e konsumatorit kinez janë teknikisht vetëm rreth një e treta e shpenzimeve të konsumatorit amerikan.
Por disa pika shtesë vlen të përmenden. Ndërsa shpenzimet e konsumatorit kinez mbeten relativisht të ulëta, ato janë rritur nga rreth një e gjashta e SHBA gjatë 20 viteve të fundit. Për më tepër, kjo rritje margjinale ka pasur një efekt shumë më të fuqishëm në ekonominë globale sesa kanë ndryshime në konsumin e SHBA. Dhe ndikimi global i konsumatorit kinez ka një potencial të madh të rritet më tej në krahasim me atë të SHBA.
Prandaj është në interesin e të gjithëve që kërkesa kineze e konsumit të vazhdojë të rritet. Ndërsa nuk ka gjasa që shpenzimet e konsumit të Kinës të arrijnë ndonjëherë 70% të PBB-së, një rritje në 50% është një objektiv krejtësisht i arsyeshëm dhe i dëshirueshëm si për Kinën ashtu edhe për botën. Nëse PBB-ja e Kinës (në dollarët e tanishëm amerikanë) do të rritet për t’u përputhur me atë të SHBA deri në vitin 2030, një raport 50% i konsumit ndaj PBB-së do të nënkuptojë një shtesë prej 4 trilionë dollarësh të shpenzimeve të konsumatorëve globalisht.
Në diskutimet e tyre të fundit, udhëheqësit e Kinës shprehën dëshirën për të dyfishuar të ardhurat e familjeve gjatë 15 viteve të ardhshme, gjë që do të nënkuptojë një rritje mesatare vjetore prej rreth 4.5% të PBB-së reale (të rregulluar nga inflacioni). Duke pasur parasysh fuqinë punëtore të plakur të Kinës, ky objektiv është shumë më realist sesa një që përpiqet të përputhet me ritmet dyshifrore të rritjes së së kaluarës dhe do të ishte përgjithësisht në përputhje me rritjen e barazisë së ekonomisë kineze me SHBA. Por nëse raporti i Kinës ndaj PBB-së nuk rritet, unë dyshoj se do ta arrijë qëllimin e saj.
Si çdo vend tjetër, rritja ekonomike e Kinës do të drejtohet për një periudhë afatmesme nga shkalla e rritjes së produktivitetit dhe madhësia dhe përbërja e forcës së saj të punës. Për shkak se forca e punës ka ndaluar së rrituri, rritja shtesë ekonomike do të duhet të vijë nga rritja e produktivitetit.
Këtu, Kina duhet të zgjidhë një kontradiktë të madhe. Në mënyrë tipike, sektorët më produktivë të një ekonomie janë në prodhim, jo në shërbime; dhe është në prodhim që fitimet shtesë të produktivitetit janë më të lehta për tu arritur. Por Kina duhet njëkohësisht të rrisë rolin e konsumit personal, i cili në përgjithësi nënkupton kërkesë më të lartë për shërbime. Arritja e të dy objektivave në të njëjtën kohë është më e lehtë të thuhet sesa të bëhet.
Unë dyshoj se politikëbërësit kinezë nuk kanë menduar mjaftueshëm për këtë dilemë ose për mënyrën se si mund të ndikojë në sfidat e tjera ndërkombëtare të Kinës. Edhe para pandemisë COVID-19, ishte e qartë se ekonomia e Kinës është thjesht shumë e madhe për politikëbërësit e saj për të injoruar implikimet globale të vendimmarrjes së tyre. Çështjet duke filluar nga gjigandët e teknologjisë kineze si Huawei te prania e studentëve kinezë në universitetet perëndimore ishin bërë burime tensioni. Dhe, sigurisht, ka shqetësime ndërkombëtare në lidhje me të drejtat e njeriut të Kinës dhe dështimet e brendshme që lejuan COVID-19 të përshkallëzohej nga një shpërthim në një pandemi.
Në fund të ditës, Kina do të ketë nevojë për pjesën tjetër të botës nëse do të rrisë si konsumin e brendshëm ashtu edhe produktivitetin. Mënyra më e mirë që Kina mund të përmirësojë pozicionin e saj ndërkombëtar është përmes një diplomacie të butë që respekton preferencat dhe aspiratat e vendeve të tjera, në vend që t’i trajtojë ato si burime konfrontimi. Pa një ndryshim të tillë në qëndrim, Kina nuk do ta arrijë qëllimin e saj për të dyfishuar të ardhurat brenda 15 vjetësh, duke lënë njerëzit e saj dhe ne të tjerët, më keq si rezultat.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Project Syndicate
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Dy javët e ardhshme do të jenë kritike për Kinën”
‘Epoka e artë’ e marrëdhënieve SHBA-Kinë ka mbaruar!
“Mjellma e zezë” e tregjeve financiare
