Sindroma Asperger, edhe pse nuk është më një diagnozë zyrtare, i përket një grupi kushtesh të zhvillimit neurologjik të njohur si çrregullimi i spektrit të autizmit (ASD). Ekspertët konsiderojnë se ajo që ishte diagnostikuar më parë si sindroma e Aspergerit bie në skajin e butë të spektrit të autizmit. Tani mund të vini re edhe këtë të quajtur ASD të nivelit 1.
Shenjat kryesore të Asperger përfshijnë:
duke pasur vështirësi në ndërveprimin social
përfshirja në sjellje të përsëritura
duke qëndruar i vendosur në opinionet dhe besimet që kanë
duke u fokusuar në rregullat dhe rutinat
Disa njerëz autikë kanë atë që shpesh quhet autizëm me funksion të lartë.
“Funksionimi i lartë” nuk është në fakt një diagnozë. Thjesht do të thotë se ata kanë nevojë për më pak mbështetje sesa njerëzit e tjerë në spektrin e autizmit. Kjo kategori zakonisht përfshin njerëzit me Asperger.
Asperger nuk përfshin vonesa në aftësitë gjuhësore ose zhvillimin kognitiv, kështu që njerëzit në përgjithësi mund të menaxhojnë vetë aktivitetet e jetës së përditshme. Nevojat e tyre në përgjithësi nuk do t’i pengojnë ata të arsimohen në një klasë të zakonshme ose të mbajnë një punë normalisht.
Si ndryshon sindroma e Aspergerit nga autizmi?
Sindroma Asperger nuk është më një diagnozë e pavarur në Manualin Diagnostik dhe Statistikor të Çrregullimeve Mendore, botimi i 5-të (DSM-5).
Ky botim më i fundit u botua në vitin 2013. Që atëherë, kushdo që do të kishte marrë një diagnozë të Asperger-it sipas kritereve diagnostike në botimet e mëparshme të manualit, thjesht do të merrte një diagnozë të ASD.
Shenjat që lidhen me Asperger-in tani bien nën ASD, një spektër modelesh të vazhdueshme komunikimi dhe sjelljeje. Por shumë njerëz që kanë marrë një diagnozë Asperger përpara këtij ndryshimi mund të preferojnë ende termin origjinal.
Dallimi kryesor që e veçon Asperger-in nga ASD është se njerëzit me Asperger priren të:
shfaqin simptoma më të lehta të autizmit
të ketë aftësi të forta gjuhësore ose janë pa vonesa gjuhësore
Ata mund të kenë nevojë për shumë pak mbështetje të përditshme dhe mund të mos marrin një diagnozë deri më vonë në jetë.
Cilat janë simptomat e sindromës Asperger?
Disa shenja të Asperger-it përfshijnë:
Hiperfokus. Shumë njerëz zhvillojnë një fokus ekstrem në një temë të ngushtë me shumë interes. Për fëmijët, ky mund të jetë një interes gjithëpërfshirës për gjëra të tilla si oraret e trenave, për shembull. Ky interes mund të nxisë biseda të njëanshme me bashkëmoshatarët dhe të rriturit.
Probleme me njohjen e shenjave sociale. Njerëzit me Asperger mund të mbeten të pavetëdijshëm për përpjekjet për të ndryshuar temën e bisedës, gjë që mund të jetë një arsye pse ata kanë vështirësi me ndërveprimet sociale. Ata gjithashtu mund të kenë vështirësi të dinë se kur duhet të ulin zërin në vende të caktuara.
Vështirësi në leximin e shprehjeve të fytyrës ose gjuhës së trupit. Shumë njerëz autikë e kanë të vështirë të njohin dhe kuptojnë ndjenjat e njerëzve të tjerë. Ata mund ta kenë gjuhën e trupit të vështirë për t’u interpretuar, të shmangin kontaktin me sy, të flasin në një formë monotone dhe të shfaqin pak shprehje të fytyrës.
Vështirësi me aftësitë motorike dhe koordinim. Disa fëmijë me Asperger mund t’i gjejnë aftësitë motorike thelbësore, si vrapimi ose ecja, sfiduese. Ata mund të kenë mungesë të koordinimit dhe të kenë probleme me ngjitjen ose ngasjen e biçikletës.
Çfarë e shkakton sindromën Asperger?
Ndryshimet në tru janë përgjegjëse për të gjitha diagnozat e ASD, por mjekët ende nuk e kanë përcaktuar saktësisht se çfarë i shkakton këto ndryshime.
Ekspertët kanë identifikuar disa faktorë të mundshëm që mund të kontribuojnë në zhvillimin e autizmit, duke përfshirë gjenetikën dhe ekspozimin ndaj toksinave mjedisore, të tilla si kimikatet ose viruset.
Djemtë kanë më shumë gjasa të marrin një diagnozë të ASD. Thënë kështu, hulumtimi i vitit 2017, sugjeron që shumë vajza autike nuk marrin kurrë diagnozën e duhur.
Si trajtohet sindroma e Aspergerit?
Shumë njerëz autikë, duke përfshirë njerëzit me Asperger, nuk e konsiderojnë ASD një paaftësi ose çrregullim.
Për ta thënë ndryshe, Asperger-i, si autizmi, nuk është një gjendje mjekësore që kërkon trajtim. Disa njerëz autikë mund të kenë nevojë për mbështetje në shkollë, punë ose kur merren me aktivitete të jetës së përditshme, por mbështetja nuk është e njëjta gjë si trajtimi.
Diagnoza e hershme mund ta bëjë më të lehtë marrjen e llojit të duhur të mbështetjes, e cila mund të ndihmojë në përmirësimin e ndërveprimeve sociale dhe funksionit të përditshëm.
Kur bëhet fjalë për mbështetjen e ASD, nuk ka një qasje të vetme që i përshtatet të gjithëve. Njerëz të ndryshëm kanë nevoja të ndryshme dhe një kombinim i terapive dhe qasjeve të tjera mund të ndihmojë në adresimin e sfidave specifike të secilit person.
Njerëzit me Asperger gjithashtu mund të kenë probleme të shëndetit mendor si ankthi ose depresioni, ashtu si kushdo tjetër. Marrja e trajtimit për këto simptoma të shëndetit mendor mund të bëjë një rrugë të gjatë drejt përmirësimit të mirëqenies së përgjithshme.
