Nëse dikush me të cilin jetoj do të jetë me COVID-19, unë do të isha e sigurt se do ta merrja edhe unë. Në fund të fundit, ne thithim të njëjtin ajër pa veshur maska dhe prekim të njëjtat doreza dere, ditë pas dite. E megjithatë, nuk është domosdoshmërisht një përfundim i paracaktuar që anëtarët e një familjeje do të ndajnë virusin.
Pasi një person të infektohet, ka 12% gjasa që dikush me të cilin ata jetojnë të infektohet gjithashtu, sipas studimit të fazës së parë të Utah HERO të Universitetit të Utah. Gjetjet nuk janë publikuar ende në një revistë të rishikuar nga autorët. Megjithatë, raportet nga Kina, tregojnë se raporti nga Utah është i ngjashëm me atë që po ndodh kudo në botë.
Shkencëtarët arritën në këtë përfundim duke kryer teste të antitrupave në më shumë se 8,000 familje të zgjedhura rastësisht në katër qarqe në shtet. Një test pozitiv tregon se personi ka pasur COVID-19 dikur në të kaluarën. Ndër familjet ku të paktën një person u testua pozitiv, shkencëtarët llogaritën proporcionin e anëtarëve të mbetur që kishin gjithashtu antitrupa.
Mendohet se, në mënyrë tipike, kur dy ose më shumë njerëz në një familje rezultojnë pozitivë, njëri ia kalon virusin tjetrit. Por në disa raste, secili prej tyre mund të jetë infektuar nga dikush jashtë familjes. Sido që të jetë, frekuenca që dy ose më shumë njerëz në një familje testojnë pozitivisht është më e ulët se sa mund të pritej duke marrë parasysh se sa shpejt po përhapet COVID-19 rreth nesh.
Ju mund të mendoni, nëse unë jam në një familje me një person të infektuar, unë jam një person i infektuar. Por kjo thjesht nuk është e vërtetë.
Superpërhapësi apo super i pafat?
Ekzaminimi nga afër i rasteve të COVID-19 në mbarë botën tashmë na ka mësuar se infeksioni i ri me koronavirus përhapet më lehtë kur njerëzit janë afër njëri-tjetrit në ambiente të mbyllura për periudha të gjata kohore. Kjo karakterizon gjendjen e jetesës së shumë shtëpive – dhe megjithatë përhapja nga një person në një familje në tjetrën nuk ndodh rreth 88% të rasteve. Atëherë, çfarë mund të bëjë dallimin midis kush ka të ngjarë të përhapë virusin dhe kush jo?
Ndoshta keni dëgjuar për termin “superpërhapës”? Një shpjegim është se ka një ndryshueshmëri të madhe në infektivitet dhe kur disa kushte janë të favorshme për përhapjen e virusit te një numër i madh njerëzish. Ekziston mbështetje për idenë se një pjesë relativisht e vogël e njerëzve mund të jenë përgjegjës për pjesën më të madhe të përhapjes së sëmundjes. Hulumtimet sugjerojnë se 10 deri në 20% e njerëzve të infektuar ishin përgjegjës për 80% të rasteve të shqyrtuara.
Nëse mund të kuptojmë faktorët që i bëjnë njerëzit superpërhapës, ose që i bëjnë njerëzit minimalisht infektues, atëherë mund të krijojmë politika më të mira që kontrollojnë më mirë përhapjen.
Cilët mund të jenë këta faktorë? Shkencëtarët po përpiqen t’i përgjigjen pyetjes, por ekzistojnë disa mundësi.
Dallimet biologjike që i bëjnë njerëzit e infektuar të heqin më shumë viruse – dhe për periudha më të gjata kohore – mund të rrisin infektueshmërinë e tyre. Karakteristika si këto mund të vijnë nga të qenit në një grupmoshë të caktuar, nga ndryshimet në sistemin imunitar dhe nga arsye të tjera që shkencëtarët ende nuk i kanë zbuluar.
Mjedisi përreth paraqet një sërë kushtesh që mund të bëjnë një ndryshim të madh. Imagjinoni që familjet me një numër të madh njerëzish në lagje të ngushta, familje me shumë breza ose ventilimi i dobët mund të jenë veçanërisht të favorshme për përhapjen e sëmundjes. Një studim zbulon se transmetimi është i ndryshueshëm midis njerëzve të ndryshëm brenda shtëpisë. Për shembull, rreziku për infeksion ishte më i lartë midis bashkëshortëve, në 43%, i cili mund të jetë një reflektim i transmetimit përmes intimitetit, ose ekspozimit më të gjatë ose më të drejtpërdrejtë.
Nëse kushtet e superpërhapjes janë fajtori kryesor, ose transmetimi vjen kryesisht nga shumë ngjarje të lehta përhapëse, shanset janë që përhapja të ndodhë më shpesh jashtë shtëpisë. Një person i infektuar ka më shumë gjasa të takojë një numër më të madh njerëzish në komunitet, dhe një superpërhapës potencialisht mund të infektojë dhjetëra të tjerë.
Por theksojmë se është ende e rëndësishme të jeni vigjilent dhe të merrni masa paraprake në shtëpi, veçanërisht nëse e dini se dikush me të cilin jetoni ose ka COVID-19 ose ka rënë në kontakt të ngushtë me dikë që ka. Utah HERO zbuloi se rreth 1% e e njerëzve rezultuan pozitivë për antitrupa, që do të thotë se rreth 99% ishin ende të ndjeshëm ndaj sëmundjes.
12% është ende mjaft e rrezikshme nëse keni dikë që vjen në shtëpi me virusin. Është shumë më e lartë se sa të keni dikë në familje që është pozitiv.
