Ky janar shënon 15 vjet që kur Bullgaria dhe Rumania u bashkuan me Bashkimin Evropian – me një dekadë e gjysmë arritje dhe pengesa.
Të dy shtetet ish-komuniste u bënë anëtarë të BE-së rreth tre vjet më vonë se vala kryesore e pranimit në 2004 e vendeve të tjera të ish-Perdes së Hekurt të Evropës Lindore.
Rumania dhe Bullgaria kanë parë gjatë 15 viteve të fundit një rritje të ngadaltë por të qëndrueshme të standardit të jetesës, si dhe shumë ndryshime në sjelljen e reformave në të gjitha fushat e jetës publike, nga ekonomia te një rishikim shumë i nevojshëm i sistemet gjyqësore.
Sistemi burokratik i vjetëruar dhe i ngurtë, si dhe kultura e politikës klient-klient dhe mashtrimi që përfshin financimin evropian, ka dëmtuar pamjen e përgjithshme të anëtarësimit për çiftin.
Megjithatë, të dy vendet arritën të thithin dhjetëra miliarda euro nga Brukseli – para të përdorura për të ndërtuar infrastrukturë të re dhe për të zgjeruar ekonomitë e tyre.
Sipas përfaqësimit të Komisionit Evropian në Rumani, në 15 vitet e anëtarësimit në BE, Rumania ka marrë fonde nga BE prej 62 miliardë euro dhe ka paguar 21 miliardë euro në buxhetin e BE-së.
“Në aspektin ekonomik, Rumania është një përfituese neto e financimit evropian”, sipas Ramona Chiriac, kryetare e përfaqësimit të Komisionit Evropian në Rumani.
“Një llogaritje e thjeshtë zbulon një bilanc pozitiv prej 41 miliardë eurosh. Por dua të theksoj se nuk ka të bëjë vetëm me paratë, por me solidaritetin evropian. Dua të theksoj se financimet evropiane janë të pranishme kudo që të shikoni në Rumani, ato janë një pjesë integrale e zhvillimit të vendit në këto 15 vite”.
Pavarësisht se si Bullgaria ashtu edhe Rumania kanë ende disa nga pagat më të ulëta në BE, PBB-ja e tyre u rrit ndjeshëm. Është dyfishuar për Bullgarinë dhe pothuajse trefishuar për Rumaninë.
Megjithatë, të dyja vendet vazhdojnë të jenë në fund të ligës së BE-së për sa i përket pagave, infrastrukturës së transportit, shëndetësisë dhe arsimit.
Bullgaria vazhdon të jetë ende anëtarja më e varfër e BE-së, e ndjekur nga Rumania. Në të dy vendet, produktiviteti dhe konkurrueshmëria e punës janë në nivelin më të ulët.
Sistemet e kujdesit shëndetësor në të dy vendet janë renditur vazhdimisht në vitet e fundit si më të këqijat e BE-së sipas Indeksit të Konsumatorit Shëndetësor Euro.
Rumania (661 € për banor) dhe Bullgaria (626 € për banor) shpenzojnë më pak në sistemin e tyre mjekësor se çdo vend tjetër i BE-së, sipas Eurostat, shumë prapa performuesve më të mirë si Luksemburgu, Suedia dhe Danimarka, secila me mbi 5,500 € shpenzime shëndetësore. për banor çdo vit.
Raporti i fundit i Komisionit Evropian për Shëndetësinë i vendos gjithashtu vendet e Evropës Juglindore të fundit për sa i përket jetëgjatësisë së përgjithshme të qytetarëve të tyre. Rumunët dhe bullgarët tani vdesin edhe më të rinj se më parë.
Megjithatë, anëtarësimi në BE i ka ndihmuar të dy vendet të qëndrojnë në rrugën e duhur.
Ka shumë të ngjarë që mbikëqyrja e Komisionit Evropian të ketë ndihmuar Rumaninë të mbajë një sistem funksional të sundimit të ligjit, veçanërisht gjatë protestave 2017-2019.
Më pas, partia në pushtet u përpoq të ndryshonte kodin penal për të ndihmuar anëtarët e partisë së saj t’i shpëtonin akuzave për korrupsion, duke nxitur zemërim nga Brukseli, i cili paralajmëroi se Rumania po largohej nga sundimi i ligjit dhe kundër normave të BE.
Anëtarësimi në BE ka kundërbalancuar tendencat korruptive të klasave të tyre politike, por në të njëjtën kohë të dy vendet nuk janë pranuar ende në zonën Shengen.
Në Rumani, zyrtarët thonë se vendi ka qenë gati prej vitesh për t’iu bashkuar Shengenit.
Pavarësisht se tani gëzojnë mbështetjen e Parlamentit të BE, pas një raporti të fundit, përpjekja e Bullgarisë dhe Rumanisë për t’u bashkuar me zonën e udhëtimit pa kontroll ka qenë një udhëtim me pengesa.
Pasi u miratua nga Parlamenti Evropian në qershor 2011, Këshilli i Ministrave e hodhi poshtë atë në shtator të atij viti – me qeveritë franceze, holandeze dhe finlandeze duke përmendur shqetësimet për mangësitë në masat kundër korrupsionit dhe në luftën kundër krimit të organizuar.
Rumania dhe Bullgaria gjithashtu nuk janë pjesë e eurozonës, pavarësisht interesit të tyre të madh për t’u bashkuar.
Rumania ka ecur përpara dhe prapa në faza të ndryshme të procesit të pranimit gjatë 15 viteve të fundit që kur u bë pjesë e BE-së, duke përshkruar planet dhe duke vendosur afate të shumta për t’u bashkuar me eurozonën.
Vendi mbetet prapa në gatishmërinë e tij për të adoptuar monedhën e përbashkët. Rumania më parë caktoi 2024-ën si një afat kohor për t’u bashkuar me eurozonën, por gjasat janë të pakta që kjo të ndodhë, kështu që zyrtarët e zhvendosën atë afat në 2027-2028.
Nga ana tjetër, Bullgaria është pranuar në Mekanizmin e Kursit të Këmbimit (ERM II) – hapi i parë për t’u bashkuar me euron.
Zyrtarët në Bullgari caktuan 1 janar 2024 si datën e pranimit në eurozne. Përfaqësuesit e qeverisë thanë se nuk do të ketë periudhë tranzicioni dhe se monedha kombëtare dhe euro do të qarkullojnë njëkohësisht për një muaj, ndërsa i Bullgarisë do të tërhiqet nga qarkullimi në fillim të shkurtit 2024.
Burimi: Eu Observer
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
