MENU
klinika

Çfarë nënkupton kjo?

Zbulohen shenjat e një ‘tsunami’ të panjohur diellor

29.01.2022 - 11:55

Thellë nën akullin në Grenlandë dhe Antarktidë, studiuesit kanë gjetur shenja të një ‘tsunami’ të madh diellor që dikur u përplas me atmosferën e Tokës më shumë se 9000 vjet më parë. Kjo superstuhi e lashtë u shkaktua nga një valë plazme e nxehtë dhe magnetizëm nga Dielli, dhe është dukshëm më e madhe se çdo gjë që kemi regjistruar në histori së fundmi.

Gjetjet i kanë shqetësuar shkencëtarët për aftësinë tonë për të parashikuar se kur Dielli do të lëshohet më pas. Stuhitë diellore në Tokë ndodhin çdo disa vjet, kur aktiviteti i Diellit është në kulmin e tiij, por kjo superstuhi e lashtë është në një shkallë krejtësisht tjetër dhe duket se ka goditur gjatë një faze të qetë të ciklit diellor.

Vitet e fundit, shkencëtarët kanë paralajmëruar se ne jemi krejtësisht të papërgatitur për një stuhi diellore të kësaj madhësie. Ekspertët ende nuk e kanë kuptuar se si të parashikojnë këto ngjarje të rralla, por katastrofike, dhe infrastruktura që kemi ndërtuar sot është jashtëzakonisht e ndjeshme ndaj ndikimeve gjeomagnetike.

Nëse një nga këto super stuhi do të godiste nesër, ajo mund të ndikojë satelitët dhe astronautët në orbitë, si dhe kontrollin e trafikut ajror, rrjetet e energjisë elektrike dhe kabllot nënujore, duke shkaktuar kufizime të udhëtimit, ndërprerje globale të internetit dhe ndërprerje globale të internetit që mund të zgjasin me muaj.

Vetëm merrni parasysh atë që ndodhi në 1859, kur kishim shumë më pak infrastrukturë në rrezik. Ngjarja Carrington ishte një stuhi diellore aq e rëndë, saqë shembi sistemet telegrafike në Evropë dhe Amerikën e Veriut, duke shkaktuar gjithashtu aurora në të gjithë botën, nga Australia në Hawaii në Kinë në Meksikë.

Por ajo që ndodhi 9000 vjet më parë ishte një ngjarje famëkeqe. Një shpërthim diellor ose një nxjerrje në masë koronale është ajo që zakonisht shkakton një stuhi diellore. Kjo e fundit ndodh kur Dielli nxjerr afërsisht një miliard ton grimca energjike në hapësirë, dhe nëse gromësira është mjaft e madhe, këto grimca mund të godasin atmosferën e Tokës në vetëm 15 orë.

Reaksioni prodhon disa nuklide radioaktive, si karboni-14, berilium-10 dhe klori-36. Prandaj, gjurmët e këtyre izotopeve të dallueshme, të ngrira në akull ose të bllokuar në sediment, mund të na ndihmojnë të sqarojmë historinë e ngjarjeve ekstreme diellore në Tokë, në mënyrë që të kuptojmë më mirë se sa shpesh ndodhin ato.

Bërthamat e fundit të akullit të analizuara nga Grenlanda dhe Antarktida tani kanë zbuluar disa nga majat më të mëdha të prodhimit të berilium-10 dhe klorit-36 të zbuluar ndonjëherë në të kaluarën e largët të Tokës. Provat sugjerojnë fuqimisht se ka pasur një stuhi diellore ekstreme rreth 9,125 vjet përpara së tashmes.

Është me rëndësi të madhe të analizohet se çfarë mund të nënkuptojnë këto ngjarje për teknologjinë e sotme dhe si mund të mbrohemi.

Përndryshe, Dielli mund të na kapte krejtësisht të papërgatitur.