Kujtoni herën e fundit kur keni dalë në një restorant që keni zgjedhur pa ndonjë rast të veçantë. Ku zgjodhët të shkoni – dhe pse zgjodhët të shkoni atje?
Identiteti ynë ka një ndikim të pamohueshëm e të rëndësishëm në mënyrën se si ne e shohim veten dhe botën përreth nesh. Një koncept nga psikologjia sociale e etiketuar teoria e vetë-verifikimit zbulon se ne preferojmë që të tjerët të na shohin në të njëjtën mënyrë që ne e shohim veten.
Për shembull, nëse e sheh veten si inteligjent, ka të ngjarë të vlerësosh kur dikush të komplimenton që je një person i zgjuar. Megjithatë, nëse e shihni veten si jointeligjent, mund të ndiheni shumë në siklet kur dikush ju quan të zgjuar. Me fjalë të tjera, ne preferojmë kur të tjerët na shohin në mënyrë të ngjashme me mënyrën se si ne e shohim veten, sepse kjo justifikon ndjenjën tonë për veten.
Edhe mënyra se si shpenzojmë paratë nuk ndryshon shumë nga kjo. Gjatë blerjeve, ne shpesh bëjmë gjimnastikë mendore për të bindur veten se meritojmë produktin që duam. Vetëvlerësimi luan një rol kyç këtu, që do të thotë se njerëzit me vetëbesim të ulët shkonjë drejt opsioneve më të lira, më të përballueshme dhe më të zakonshme.
Edhe duke marrë parasysh të ardhurat ose buxhetin e dikujt dhe kursimin si një tipar personaliteti, vetëbesimi mund të parashikojë se cilin produkt zgjodhën pjesëmarrësit (e një studimi) të blejnë.
Hulumtimet zbulojnë se ne priremi të vetë-verifikohemi në sjelljen tonë blerëse, që do të thotë nëse e shohim veten sikur kemi një vetë të ulët -vlerësim, ne do të zgjedhim, me vetëdije ose pa vetëdije, të blejmë gjëra që përforcojnë pikëpamjen tonë për veten.
Në një kërkim shkencor-psikologjik, studiuesit matën vetëvlerësimin e pjesëmarrësve dhe i pyetën se sa të gatshëm do të ishin për të ngrënë në dy restorante, njëri i përshkruar si “cool” dhe tjetri i përshkruar si “jo dhe aq i lezetshëm”. Studimi zbuloi se pjesëmarrësit me vetëvlerësimin më të ulët zgjodhën restorantin e përshkruar si “jo-cool” ndërsa pjesëmarrësit me vetëvlerësimin më të lartë zgjodhën restorantin “cool”.
Pavarësisht nëse zgjedhim një restorant për të ngrënë apo bëjmë blerje për rroba të reja, zëri i vogël në kokën tonë shpesh gjen një mënyrë për të racionalizuar atë që mendojmë se e meritojmë. Ky proces mund të krijojë profeci vetë-përmbushëse të cilat përforcojnë zakonet në jetën tonë të përditshme – duke na bërë potencialisht të “thyejmë” bankën për shkak të vetëvlerësimit të lartë ose të kufizojmë veten nga marrja e ushqimeve ose veshjeve cilësore për shkak të vetëbesimit të ulët.
Sa herë që na paraqitet një mundësi blerjeje, ne kemi mundësinë të bëjmë një zgjedhje që mund të ndryshojë identitetin tonë dhe mënyrën se si e shohim veten. Qoftë një blerje e madhe, e rëndësishme si një makinë apo një blerje e vogël si një vakt – identiteti ynë shpesh na drejton drejt një opsioni që i përshtatet asaj që besojmë se jemi.
Herën tjetër që po mendoni se ku të blini ose ku të darkoni, ndaloni dhe pyesni veten nëse kjo është zgjedhja që dëshironi apo zgjedhja që mendoni se meritoni.
Burimi: Psychology Today
