Ndërsa lufta e Ukrainës përmbys tregjet globale të mallrave dhe shkakton një përleshje për burime, kriza po rivizaton hartën energjetike të rajonit Azi-Paqësor.
Me profile të ngjashme tregtare, Rusia dhe Australia konkurrojnë në shumë tregje kyçe, nga gazi dhe qymyri te gruri dhe elbi, duke e pozicionuar në mënyrë ideale Kanberrën për të mbushur boshllëkun e lënë nga një Kremlin i sanksionuar.
Mes pasigurive gjeopolitike, shumë tregje aziatike janë rikthyer në demokracinë e afërt dhe të qëndrueshme për të përballuar stuhinë.
Woodside, eksportuesi më i madh i gazit natyror të lëngshëm (LNG) në Australi, ka raportuar rritje të kërkesës nga Azia demokratike. Ndërsa eksportet amerikane dhe të Katarit LNG u ridrejtuan në Evropë në mars, Australia dërgoi nëntë ngarkesa shtesë në Korenë e Jugut dhe Japoni dhe mund të fitonte akoma më shumë pjesë tregu nga Rusia.
Ndërkohë, minatorët e qymyrit të vendit janë përpjekur të vazhdojnë me kërkesën rekord, gjë që i ka rritur çmimet. Kontratat e së ardhmes së qymyrit të Newcastle, pikë referimi e mallit për Azinë, u rritën në më shumë se 400 dollarë për ton në fillim të marsit dhe aktualisht mbeten rreth 350 dollarë. Disa prodhues raportuan në prill se qymyri australian u shit për shkak të nxitimit.
“Energja në Azi ka qenë apolitike,” i tha Al Jazeera Graeme Bethune, themeluesi i EnergyQuest, një firmë këshilluese energjetike me bazë në Australi. “Por kjo po ndryshon, siç po ndryshon në mbarë botën. Unë mendoj se do të ketë më shumë përafrim midis demokracive në vijim… dhe Australia konsiderohet një partner tregtar i sigurt dhe i sigurt.”
Afatgjatë, perspektiva është më pak e qartë. Megjithëse Australia vlerësohet si një mjet mbështetës energjetik për rajonin tani, prirja më e thellë për vendet aziatike është drejt vetë-mjaftueshmërisë energjetike, një prirje që ka të ngjarë të përshpejtohet nga kriza aktuale.
Presionet gjeopolitike, të kombinuara me një grup të ri stimujsh çmimesh, mund të shohin një përshpejtim drejt burimeve të rinovueshme, duke ulur varësinë nga importet dhe duke ulur kërkesën për energjinë australiane.
“Do të ishte mirë të ndash energjinë nga gjeopolitika, por realiteti është se thjesht nuk mundesh”, tha për Al Jazeera Bruce Robertson, një analist australian në grupin e ekspertëve për energjinë IEEFA.
“Ukraina ka qenë një thirrje zgjimi për të gjithë anembanë botës. Qeveritë po shikojnë Evropën, dhe Gjermaninë në veçanti, dhe po shohin nevojën e re për pavarësi energjetike. Nëse mund të prodhosh energji në shtëpi, je shumë më i sigurt sesa të mbështetesh te importet.”
Japonia dhe Kina, dy nga blerësit më të mëdhenj të burimeve australiane, po kërkojnë të dyja të ulin importet e produkteve të saj kryesore të energjisë. Një studim i fundit nga akademikët e Universitetit Kombëtar Australian paralajmëron se rritja e prodhimit vendas të qymyrit në Kinë do të thotë se një shkurtim i madh i importeve australiane është i pashmangshëm, duke parashikuar një rënie prej 25 përqind deri në vitin 2025.
Parashikimi vjen pas një lufte të ashpër tregtare që e pa qymyrin australian në shënjestër të sanksioneve jozyrtare nga Kina. Megjithëse qymyri australian që ishte bllokuar në portet kineze rifilloi të kalonte përsëri nëpër dogana në fund të vitit të kaluar, perspektiva sugjeron se ditët më të mira të mallit në Kinë janë tashmë pas tij.
Sfidat ndaj eksporteve australiane
“Kina nuk dëshiron të mbështetet në Australinë për energji” tha Robertson, duke parashikuar se largimi i Pekinit nga Canberra do të shtrihet edhe në LNG. “Ata ka të ngjarë të qëndrojnë në kursin me projektet aktuale, por ka shumë pak gjasa që ata të regjistrohen për projekte të reja LNG në vijimësi.”
“Kina nuk ka nënshkruar kontrata të reja LNG me Australinë për disa vite tani,” shtoi Bethune, duke vënë në dukje se më shumë kontrata kishin shkuar për kompanitë amerikane, ndërsa theksoi se ai nuk mund të ishte i sigurt se sa i madh kishte luajtur politika.
Bethune tha se Kina ka ende nevojë për qymyr koks australian për prodhimin e çelikut dhe kjo ka të ngjarë të qëndrojë kështu për momentin, pavarësisht një tendence të përgjithshme të diversifikimit nga importet australiane.
Japonia është importuesi më i madh në botë i LNG-së dhe gëzon një partneritet të gjatë tregtar me Australinë. I goditur nga valët tronditëse nga Rusia në javët e fundit, rritja e dërgesave nga Australia, tashmë furnizuesi i saj më i madh me më shumë se 36 për qind të totalit të importeve, e ndihmuan Japoninë t’i rezistonte stuhisë. Megjithatë, Tokio, e cila të dielën njoftoi se do të heqë dorë nga nafta ruse së bashku me partnerët e saj të Grupit të Shtatë, ka vendosur gjithashtu synimin e saj në një vetë-mjaftueshmëri më të madhe.
“Japonia synon të përgjysmojë importet e saj të LNG deri në vitin 2030,” tha Robertson. “Japonia është tregu më i madh për LNG-në Australiane dhe përfaqëson rreth një të tretën e totalit të eksporteve tona. Nëse Tokio e arrin objektivin e saj, do të ishte një goditje serioze për gazin australian.”
Ndërsa furnizuesit australianë të LNG po kërkojnë të drejtohen në Azinë Jugore në zhvillim, këto tregje paraqesin pengesa të reja.
Pakistani ka përjetuar një mungesë LNG të shënuar nga ndërprerjet e vazhdueshme dhe tani është në mosmarrëveshje kontratash për projektet e falimentuara me shumëkombëshe Gunvor dhe ENI. Ndërkohë, Bangladeshit i ka mbetur pa kredi për të blerë LNG me çmime në rritje të tregut spot.
“Unë mendoj se ata janë frikësuar nga paqëndrueshmëria dhe mungesa e disponueshmërisë [të gazit],” tha Robertson. “A do të vazhdojnë të dyfishojnë gazin pas kësaj? Mendoj se do të ishte një veprim mjaft i marrë.”
Perspektiva dikur optimiste për gazin natyror në përgjithësi është gjithnjë e më shumë në dyshim pasi rritja e kostove të LNG-së dhe paqëndrueshmëria e tregut i kanë bërë energjitë e rinovueshme shumë më tërheqëse.
“Për vendet e ndjeshme ndaj çmimeve, mjedisi aktual dhe paqëndrueshmëria është sigurisht një shkak shqetësimi,” i tha Al Jazeera Kaushal Ramesh, një studiues me bazë në Singapor në Rystad Energy. “Ekziston një rrezik që vendet nuk do të jenë në gjendje të përballojnë LNG për pesë vitet e ardhshme pasi Evropa thith furnizimin global.”
Ramesh tha se shumë vende do të përballen me zgjedhjen ose të vazhdojnë të mbështeten në qymyrin dhe naftën e karburantit ose të bëjnë kërcimin drejt burimeve të rinovueshme.
“Në fund të fundit, një nga mjetet më të mëdha për të garantuar sigurinë e energjisë është ndërprerja e lidhjes me importet e mallrave krejtësisht, si nga kjo perspektivë ashtu edhe nga një perspektivë e çmimeve marxhinale, burimet e rinovueshme ofrojnë atë rrugë,” tha ai.
Pavarësisht nga mbështetja e Australisë në burimet, ka ende një rast të mirë për t’u bërë për energjinë e saj ndërsa fillon epoka e rinovueshme.
Australia ka rrezatimin diellor më të lartë për metër katror nga çdo kontinent në Tokë, duke marrë afërsisht 58 milionë petajoules rreze dielli çdo vit, ekuivalente me 10,000 herë konsumin e saj total të energjisë.
Përpjekjet për të shfrytëzuar atë pushtet janë duke u zhvilluar. Projekti Australi-Azi PowerLink, që pritet të përfundojë më vonë gjatë dekadës, do të ndihmojë në fuqizimin e Singaporit dhe Indonezisë me fermën më të madhe diellore në botë në Australinë veriore.
“Ka gjithashtu një fokus në rritje te hidrogjeni,” tha Bethune. “Australia prodhon gjithashtu minerale kritike të nevojshme për burimet e rinovueshme.”
Ramesh tha se Australia është në një pozicion të fortë për të qenë një fuqi rajonale e energjisë së rinovueshme kur të vijë koha për të prishur lidhjen e mallrave.
“Ne e kuptojmë se ka diskutime të vazhdueshme për eksportet e energjisë së rinovueshme dhe zhvillimin e qendrave të hidrogjenit të gjelbër dhe amoniakut të gjelbër,” tha ai. Një fabrikë e tillë për këto lëndë djegëse të reja jeshile iu dha “statusi i projektit të koordinuar” nga qeveria e shtetit të Queensland vetëm muajin e kaluar. “Këto projekte janë ende në fazat e tyre të hershme, por ato kanë tërhequr vëmendjen nga klientët aktualë të karburanteve fosile të Australisë në Azinë Veriore,” tha Ramesh.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga AlJazeera
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Karta e fundit që Amerika do luajë kundër OPEC
