Diskutimet rreth një jave katërditore të punës janë rikthyer me ardhjen e pandemisë së shkaktuar nga COVID-19, me punëtorët dhe punëdhënësit që po bëjnë analiza rreth përfitimeve, nëse implementohet një gjë e tillë.
Ideja është e thjeshtë – punonjësit do të punonin katër ditë në javë, ndërkohë që do të paguhen njësoj – por me të njëjtën ngarkesë pune.
Prandaj, nëse ndodh, kompanitë që reduktojnë ditët në javën e tyre të punës do të funksionojnë me më pak takime dhe më shumë punë të pavarur.
E përshëndetur si e ardhmja e produktivitetit të punonjësve dhe balancës punë-jetë, avokatët për javën e punës katër-ditore sugjerojnë që kur zbatohet, kënaqësia e punonjësve rritet, dhe po ashtu edhe produktiviteti.
Dhe derisa sindikatat në të gjithë Evropën dhe jo vetëm po bëjnë thirrje që qeveritë të zbatojnë javën katërditore të punës, cilat vende e kanë përqafuar idenë dhe si po shkon deri tani?
Belgjika do të prezantojë një javë pune katër-ditore për punonjësit që e dëshirojnë atë
Siç shkruan Euronews, në shkurt, punonjësit belgë fituan të drejtën për të kryer një javë të plotë pune në katër ditë në vend të pesë të zakonshmes, pa ulje page.
Punonjësit do të jenë në gjendje të vendosin nëse do të punojnë katër apo pesë ditë në javë, por kjo nuk do të thotë se ata do të punojnë më pak – ata thjesht do të kondensojnë orët e tyre të punës në më pak ditë.
Kryeministri belg Alexander de Croo shpreson se marrëveshja do të ndihmojë për ta bërë më fleksibël tregun famëkeq të ngurtë të punës të Belgjikës dhe do ta bëjë më të lehtë për njerëzit të kombinojnë jetën e tyre familjare me karrierën e tyre.
Ai shtoi gjithashtu se modeli i ri duhet të krijojë një ekonomi më dinamike.
“Qëllimi është t’u japim njerëzve dhe kompanive më shumë liri për të rregulluar kohën e tyre të punës”, tha ai. “Nëse e krahasoni vendin tonë me të tjerët, shpesh do të shihni se jemi shumë më pak dinamikë”.
Sipas të dhënave të Eurostat, vetëm rreth 71 nga 100 belgë të grupmoshës nga 20 deri në 64 vjeç kanë një punë, më pak se mesatarja e eurozonës prej rreth 73 dhe plot 10 pikë përqindje më pak se në vendet fqinje si Holanda dhe Gjermania për tremujorin e tretë të vitit 2021.
Marrëveshja e koalicionit federal prej shtatë partish të vendit ka vendosur një objektiv për një normë punësimi prej 80 për qind deri në vitin 2030, një objektiv që do të shërbente për të mbajtur pensionet të përballueshme ose për të financuar shkurtimet e ardhshme të taksave.
Megjithatë, perspektiva e një jave pune katërditore nuk është tërheqëse për të gjithë.
Disa punonjës me kohë të plotë do të punojnë me të vërtetë ditë shumë të gjata nëse zgjedhin të “kondensojnë” orët e tyre, dhe të tjerët, si punëtorët me turne, thjesht nuk do të kenë mundësinë e këtij fleksibiliteti.
Mbretëria e Bashkuar fillon një test gjashtë mujor në qershor
Një program pilot gjashtëmujor – më i madhi i këtij lloji – u lansua më 6 qershor për të studiuar ndikimin e më pak orëve të punës në produktivitetin e bizneseve dhe mirëqenien e punonjësve të tyre, si dhe ndikimin në mjedis dhe barazinë gjinore.
Rreth 70 kompani në Mbretërinë e Bashkuar dhe 3,000 punonjës janë regjistruar deri më tani për programin, i cili po drejtohet nga studiues në Universitetet e Kembrixhit dhe Oksfordit dhe Kolegji i Bostonit, si dhe nga grupet jofitimprurëse të “4 Day Week Global”, “4 Day Week UK” dhe instituti i mendimit në Mbretërinë e Bashkuar “Autonomy”.
Punonjësit pritet të ndjekin “modelin 100:80:100” – 100 për qind e pagës për 80 për qind të kohës, në këmbim të një angazhimi për të ruajtur produktivitetin të paktën 100 për qind.
Pilot-projekti në Mbretërinë e Bashkuar është një nga disa në mbarë botën që drejtohet nga “4 Day Week Global”, i cili mbron kauzën për një javë më të shkurtër pune.
“Programe të ngjashme janë vendosur të fillojnë në SHBA dhe Irlandë, me të tjera të planifikuara për Kanadanë, Australinë dhe Zelandën e Re”, ka thënë Joe Ryle, drejtor i Fushatës.
Skocia dhe Uellsi drejt bashkimit me lëvizjen globale në rritje
Në Skoci, një test qeveritar do të fillojë në vitin 2023, ndërsa Uellsi po shqyrton gjithashtu një test të tillë.
Vendimi ishte kulmi i një premtimi të fushatës së bërë nga Partia Kombëtare Skoceze (SNP) në pushtet.
Kështu, punëtorëve do t’u zvogëlohen orët me 20 për qind, por nuk do të pësojnë asnjë humbje në pagesë, shkruan Euronews.
Në këtë drejtim, kompanitë pjesëmarrëse do të mbështeten me rreth 10 milionë funte (11.8 milionë euro).
Qeveria vuri në dukje një sondazh të fundit të kryer nga Instituti për Kërkime të Politikave Publike (IPPR) në Skoci, i cili tregoi se 80 për qind e njerëzve që iu përgjigjën idesë ishin shumë pozitivë për nismën.
Të anketuarit thanë se programi do të përmirësonte shumë shëndetin dhe lumturinë e tyre.
Skocia përmendi Islandën dhe rezultatet e saj të forta si një arsye të madhe për të shfrytëzuar një shans me javën katërditore të punës.
Disa biznese skoceze kanë filluar tashmë javët e tyre të shkurtuara të punës, me UPAC Group me bazë në Glasgow së fundmi duke thënë se punonjësit e saj do të gëzojnë një javë katërditore me të njëjtën pagë pasi të kenë përfunduar me sukses një pilot-projekt.
Ndërsa në Uells, Sophie Howe, Komisionerja për Gjeneratat e Ardhshme, i ka bërë gjithashtu thirrje qeverisë të prezantojë një test të ngjashëm katërditor në javë pune, të paktën në sektorin publik.
Islanda: Një nga liderët në javën e punës katër-ditore
Midis 2015 dhe 2019, Islanda kreu pilot-projektin më të madh në botë të një jave pune 35 deri në 36 orë (nga 40 orë tradicionale) pa asnjë thirrje për një ulje proporcionale të pagave në fazën e testimit morën pjesë rreth 2,500 njerëz.
Për të siguruar kontrollin e cilësisë, rezultatet u analizuan nga instituti britanik Autonomy dhe Shoqata Islandeze jofitimprurëse për Qëndrueshmëri dhe Demokraci (ALDA).
Pilot-projekti u quajt një sukses nga studiuesit dhe sindikatat islandeze që negociuan për një reduktim të orarit të punës.
Studimi çoi gjithashtu në një ndryshim të rëndësishëm në Islandë, me gati 90 për qind të popullsisë së punës që tani ka reduktuar orët e punës ose kanë krijuar akomodime të tjera.
Studiuesit zbuluan se stresi dhe lodhja e punëtorëve u pakësuan dhe kishte një përmirësim në ekuilibrin jetë-punë.
Megjithatë, jo çdo qeveri e ndau suksesin e Islandës me javën e punës katërditore.
Reagimet e përziera të Suedisë ndaj javës katër-ditore
Në Suedi, një javë pune katërditore me pagesë të plotë u testua në vitin 2015 me rezultate të përziera.
Propozimi ishte që të provoheshin ditët e punës gjashtë-orëshe në vend të atyre tetë-orëshe pa zvogëlim page, por jo të gjithë ishin të kënaqur me idenë e shpenzimit të parave në test.
Edhe partitë e majta menduan se do të ishte shumë e shtrenjtë për ta zbatuar këtë në shkallë të gjerë.
Por rezultate pozitive u vunë re brenda njësisë së ortopedisë së një spitali universitar, i cili kaloi 80 infermierë dhe mjekë në një ditë pune gjashtë-orëshe dhe punësoi staf të ri për të kompensuar kohën e humbur.
Përgjigja e stafit mjekësor ishte pozitive, por edhe eksperimenti u përball me shumë kritika dhe nuk u rinovua.
Megjithatë, disa kompani, si prodhuesi i makinave Toyota, zgjodhën të mbanin orët e reduktuara për punëtorët e tyre.
Firma e makinave kishte vendosur ta bënte këtë për mekanikët 10 vjet më parë dhe i qëndroi vendimit të saj.
Finlanda nuk ka prezantuar një javë pune katërditore, pavarësisht pretendimeve të përhapura
Në fillim të këtij viti, vendi i Evropës Veriore goditi për pak kohë ishte në titujt ndërkombëtarë pasi thuhej se shkurtoi orët e punës në mënyrë dramatike.
Qeveria finlandeze dyshohet se donte të prezantonte një javë pune katërditore, si dhe një ditë gjashtë-orëshe.
Megjithatë, rezultoi se ky ishte një lajm i rremë.
Kryeministrja aktuale Sanna Marin postoi në Twitter në lidhje me idenë në gusht të vitit 2019, por kjo ide nuk është përfshirë në agjendën e qeverisë.
Kompanitë “fillestare” gjermane eksperimentojnë “një javë më të shkurtër të punës”
Sipas Euronews, Gjermania është vendi i një prej “javëve mesatare më të shkurtra të punës” në Evropë.
Sipas Forumit Ekonomik Botëror (WEF), java mesatare e punës është 34.2 orë.
Megjithatë, sindikatat po bëjnë thirrje për ulje të mëtejshme të orëve të punës.
Vitin e kaluar, IG Metall, sindikata më e madhe e vendit, bëri thirrje për javë më të shkurtra pune, duke argumentuar se kjo do të ndihmonte në ruajtjen e vendeve të punës dhe shmangien e pushimeve nga puna.
Sipas një sondazhi të Forsa, 71 për qind e njerëzve që punojnë në Gjermani do të dëshironin të kishin mundësinë të punonin vetëm katër ditë në javë.
Pak më shumë se tre të katërtat e të anketuarve thanë se janë mbështetës që qeveria të eksplorojë futjen e mundshme të një jave katërditore.
Ndër punëdhënësit, më shumë se dy nga tre e mbështetën këtë.
Një shumicë e konsiderueshme (75 për qind) besojnë se një javë katërditore do të ishte e dëshirueshme për punonjësit, me një shumicë (59 për qind) që mendojnë se duhet të jetë e arritshme edhe për punëdhënësit.
Pothuajse gjysma e punëdhënësve (46 për qind) thanë se e shohin testimin e një jave katërditore në mjedisin e tyre të punës si “të realizueshme”.
Megjithatë, nëse një masë e tillë do të zbatohet apo do të diskutohet, mbetet ende për t’u parë.
Deri më tani, janë kryesisht ndërmarrjet fillestare më të vogla që po eksperimentojnë me një javë më të shkurtër pune.
Po Japonia?
Në vende të tjera si Japonia, janë kompanitë më të mëdha që po hyjnë “në këtë territor”, pas njoftimit të qeverisë japoneze në vitin 2021 për një plan për të arritur një ekuilibër më të mirë punë-jetë në të gjithë vendin.
Dhe vlerësohet se ka disa arsye që kjo mund të jetë e mirë për vendin, aty ku “puna e tepërt merr shumë jetë”.
Stafi që punon me orë shtesë shpesh mund të sëmuret për shkak të punës së tepërt ose të bëhet vetëvrasës.
Në vitin 2019, gjiganti i teknologjisë Microsoft eksperimentoi me modelin duke u ofruar punonjësve fundjavë treditore për një muaj.
Lëvizja rriti produktivitetin me 40 për qind dhe rezultoi në punë më efikase.
Edhe Spanja do të nisë një fazë testuese
Spanja po ndjek gjithashtu drejtimin e Japonisë, me partinë e vogël të krahut të majtë Más País që njoftoi në fillim të këtij viti se qeveria kishte rënë dakord me kërkesën e tyre për të nisur një program pilot modest të një jave pune katërditore për kompanitë e interesuara për idenë.
Si rezultat, rreth 6000 punonjës të 200 kompanive të vogla dhe të mesme do të mund të zgjasin fundjavën me një ditë me pagesë të plotë.
Bisedimet janë zhvilluar që atëherë, ndërsa takimi i radhës pritet të zhvillohet në javët në vijim.
“Me javën e punës katërditore (32 orë), ne po hyjmë në debatin e vërtetë të kohës sonë”, shkroi Iñigo Errejón i Más País në Twitter. “Është një ide, koha e së cilës ka ardhur”.
Faza e testimit do të zgjasë të paktën një vit, por ende nuk është e qartë se kur do të fillojë.
Një kompani aktualisht po provon javën më të shkurtër të punës edhe në Zelandën e Re
Ndërkohë, në Zelandën e Re, 81 punonjës që punojnë për gjigantin e mallrave të konsumit Unilever po marrin pjesë aktualisht në një test njëvjeçar të një jave pune katërditore me pagesë të plotë.
“Qëllimi ynë është të matim performancën në rezultat, jo në kohë. Ne besojmë se mënyrat e vjetra të punës janë ‘jashtë mode’ dhe nuk janë më të përshtatshme”, ka thënë Nick Bangs, Drejtor Menaxhues i Unilever për Zelandë të Re.
Nëse eksperimenti rezulton i suksesshëm, thuhet se do të shtrihet në vende të tjera.
Interes i madh në SHBA dhe Kanada
Sipas një sondazhi nga shitësi i softuerëve Qualtrics, 92 për qind e punëtorëve amerikanë janë në favor të shkurtimit të javës së punës, edhe nëse kjo do të thotë të punosh me orë më të gjata.
Punonjësit e anketuar përmendën përmirësimin e shëndetit mendor dhe rritjen e produktivitetit si përfitime të perceptuara.
Tre nga katër punonjës (74 për qind) thonë se do të ishin në gjendje të kryenin të njëjtën volum pune në katër ditë, por shumica (72 për qind) thonë se do të duhej të punonin më shumë orë në ditët e punës për ta bërë këtë.
Në Kanada, hulumtimi nga agjencia globale e punësimit Indeed zbuloi se 41 për qind e punëdhënësve kanadezë po shqyrtojnë oraret alternative dhe stilet e reja të punës, pas pandemisë së shkaktuar nga COVID-19.
Sondazhi i Indeed me 1,000 punëdhënës të punonjësve të zyrës në Kanada zbuloi se 51 për qind e kompanive të mëdha me 500+ punonjës do të kishin “të ngjarë të zbatonin javët e punës katërditore”.
Për krahasim, 63 për qind e organizatave të mesme me 100-500 anëtarë të stafit thonë se do të ishin të përgatitur për të zbatuar një javë më të shkurtër pune.
Sipas një raporti të ri nga Maru Public Opinion, shumica e punëtorëve kanadezë me kohë të plotë (79 për qind) ishin gjithashtu të gatshëm të shkurtonin javën e tyre pesëditore të punës në katër ditë.
Në përgjithësi, java e punës katërditore duket se ngadalë por me siguri po fiton vëmendje në të gjithë globin, por nëse qeveritë do ta miratojnë përfundimisht idenë, mbetet për t’u parë. /Burimi: Telegrafi/
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
