Vladimir Putin do të dominojë samitin e NATO-s të kësaj jave nga larg, pasi aleanca synon të mblidhet së bashku – dhe të ndërmarrë hapa për të pranuar anëtarë të rinj – në përgjigje të pushtimit brutal të Ukrainës nga presidenti rus.
Por një lider tjetër, ai që do të jetë i pranishëm në Madrid, do të kërkojë gjithashtu vëmendje të madhe si pengesa më e madhe e mbetur drejt një zgjerimi historik të NATO-s që gati do të dyfishonte kufirin e aleancës perëndimore me Rusinë.
Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan ka kundërshtuar me vendosmëri një plan të NATO-s për të përshpejtuar pranimin e Finlandës dhe Suedisë. Dy vendet e Evropës Veriore me rëndësi strategjike kanë bërë presion për pranim në aleancë pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia.
Turqia është zemëruar nga ajo që ka pretenduar se është mbështetja e Helsinkit dhe Stokholmit për militantët kurdë dhe embargove të armëve ndaj Ankarasë.
“Turqia pohon se pranimi i Suedisë dhe Finlandës sjell rreziqe për sigurinë e saj dhe të ardhmen e organizatës,” shkroi Erdogan së fundmi në një artikull të Economist që hedh poshtë planet e zgjerimit të NATO-s.
Por ditët e fundit, ka pasur shenja në rritje se Turqia mund të jetë e gatshme të pranojë të nënshkruajë pranimin e kombeve, i cili kërkon miratimin e të 30 anëtarëve të NATO-s. Dhe Presidenti Joe Biden mund të kërkojë të ndërhyjë për të vepruar sa më shpejt kur mbledhja të fillojë të mërkurën në Spanjë.
Biden foli me liderin turk me telefon të martën dhe “ai mezi pret të shohë Presidentin Erdogan” në samit. Këshilltari për sigurinë kombëtare, Jake Sullivan më vonë konfirmoi se të dy udhëheqësit do të takohen në Spanjë të mërkurën.
Zyrtarët amerikanë kanë sinjalizuar se Biden do të takohej me Erdoganin vetëm nëse një marrëveshje ka të ngjarë të nënshkruhet.
Erdogan ka qenë shpesh fëmija problematik brenda aleancës.
Pavarësisht kundërshtimeve nga Uashingtoni, Erdogan ka blerë sisteme ajrore S-400 nga Rusia, ka ndihmuar Iranin të shmangë disa sanksione dhe akuzohet se ka lënë luftëtarët e Hamasit dhe ISIS-it të kalojnë në mënyrë të sigurt territorin e kombit të tij. Ai kandidon për rizgjedhje verën e ardhshme pas dy dekadash në pushtet, gjatë së cilës ai ka forcuar sundimin e tij përmes ndryshimeve kushtetuese, duke burgosur shumë nga kritikët e tij të supozuar dhe duke goditur median.
Disa analistë besojnë se ai vendosi se armatimi i fortë i NATO-s do të bënte një politikë të mirë të brendshme.
“Erdogan është lidhja më e dobët e NATO-s,” tha Jonathan Schanzer, nënkryetar në Fondacionin për Mbrojtjen e Demokracive. “Por Biden ka shumë në pjatën e tij. Shumë, në fakt. Çfarëdo që Erdogan mendon se do të arrijë, ai mund të zbulojë se do t’i duhet të hyjë në radhë.
Ai mund të fitojë një koncesion, por me çfarë kostoje?
Erdogan ishte mirëpritur nga paraardhësi i Bidenit, Donald Trump, i cili deklaroi në vitin 2019 se ai ishte një “fan i madh” i liderit të fortë të Turqisë edhe pse Ankaraja sapo kishte blerë sisteme armësh nga Rusia për ulërimat e një grupi ligjvënësish dypartiakë.
Shumë në Uashington dënuan vendimin e Trump për të tërhequr forcat amerikane nga Siria, i cili çoi në një sulm turk të kurdëve, të cilët luftuan së bashku me amerikanët kundër luftëtarëve të Shtetit Islamik – por që Erdogan i ka konsideruar “terroristë”.
Erdogan dhe Biden u takuan përgjatë margjinave të samitit të G-20 vjeshtën e kaluar në Romë, por nuk u kryqëzuan në samitin e jashtëzakonshëm të NATO-s në Bruksel këtë pranverë, menjëherë pas pushtimit të Rusisë.
Erdogan ka ngritur shqetësime për mbështetjen suedeze për milicitë kurde dhe duket se synon të krijojë një precedent për të parandaluar çdo aleat të NATO-s që të mbështesë grupin.
Shumë zyrtarë besojnë se shqetësimi i Erdoganit për militantët kurdë është për të maskuar shpresat e tij të vërteta – për t’i bërë amerikanët të miratojnë shitjen e avionëve luftarakë F-16 në Ankara.
“Argumenti është “tregimi” që turqit në të vërtetë po negociojnë me Biden”, tha Steven Cook i Këshillit për Marrëdhëniet me Jashtë.
“Presidenti Erdogan llogarit se zgjerimi i NATO-s është më i rëndësishëm për Biden sesa shqetësimet e Kongresit për dërgimin e F-16 në Turqi”.
Nëse Erdogan nënshkruan ndonjë marrëveshje, marrëveshja, në shumë mënyra, do të tregonte se sa ka ndikuar pushtimi i Putinit.
Ndër justifikimet e liderit rus për kalimin në Ukrainë ishte parandalimi i saj, apo ndonjë kombi tjetër të Evropës Lindore, që të bashkohej me NATO-n, e cila u formua pas Luftës së Dytë Botërore si një mburojë ndaj agresionit nga Bashkimi Sovjetik i atëhershëm.
Parimi themelues i organizatës njihet si neni i pestë: që nëse ndonjë anëtar sulmohet, pjesa tjetër e aleancës është e detyruar të dalë në mbrojtje të saj.
Putini hodhi bast se, kur përballej me dhunën e mirëfilltë ruse dhe vështirësitë ekonomike që rrjedhin nga lufta, NATO-ja do të shpërbëhej dhe do të rezistonte për të nxituar në ndihmë të një joanëtari. Por në vend të kësaj, aleanca është bashkuar, me shumë nga anëtarët e saj që dërgojnë armë dhe para për mbrojtjen e Kievit.
Dhe ndërsa vetë Ukraina është lëkundur në idenë e anëtarësimit në NATO, pushtimi i Putinit i ka shtyrë vendet e tjera evropiane, përfshirë Finlandën dhe Suedinë, ta bëjnë këtë.
“Putini ka llogaritur, që në fillim, se NATO-ja në njëfarë mënyre do të – dhe G-7 do të ndahej”, tha Biden në samitin e parë të javës, G-7, në Gjermani. “Por ne nuk e kemi bërë dhe nuk do ta bëjmë.”
Burimi: Politico.eu
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Finlanda dhe Suedia dorëzojnë aplikimet për anëtarësim në NATO
