Problemet e zgjedhjeve parlamentare të presidentit francez Emmanuel Macron mund të kenë lënë në hije vizitën e tij të fundit në Kiev. Por për shoqëruesit e tij të udhëtimit – kryeministrin italian Mario Draghi, kancelarin gjerman Olaf Scholz dhe presidentin rumun Klaus Iohannis – udhëtimi i shpejtë por politikisht intensiv mbetet i rëndësishëm.
Draghi është rikthyer në Itali dhe në Bashkimin Evropian si udhëheqës i përpjekjeve për t’i dhënë Ukrainës statusin e kandidatit për në BE. Ai tani ka të ngjarë të luajë një rol kyç, së bashku me Scholz dhe Macron, në bindjen e liderëve në 24 shtetet e tjera anëtare për të vazhduar.
Megjithatë, mbështetja ushtarake dhe politike e Draghit për Ukrainën mund të prishë ekuilibrin e fuqisë në Itali.
Ministri i Jashtëm Luigi Di Maio dhe rreth 60 deputetë të tjerë vendosën më 21 qershor të largohen nga Lëvizja Pesë Yjet. Ata e bënë këtë sepse Giuseppe Conte – i cili udhëhoqi partinë dhe është anëtar i koalicionit qeverisës – kundërshtoi fuqimisht ofrimin e mbështetjes ushtarake për Ukrainën.
Me Di Maio që ende mbështet qeverinë e Draghit dhe Conte që kundërshton qëndrimin e saj ndaj Rusisë, ndarja mund të sinjalizojë fragmentim të mëtejshëm brenda partive të tjera.
Pasi Rusia filloi pushtimin e saj në shkallë të plotë të Ukrainës: divorci i Romës nga Moska ka qenë i çrregullt.
Dhe kundërshtimi i fortë i Draghit ndaj regjimit të presidentit rus Vladimir Putin do të kishte qenë i paimagjinueshëm përpara 24 shkurtit. Krerët e BE-së e njohin këtë fakt, ashtu si edhe publiku italian.
Në Itali, sfidat politike dhe ekonomike të luftës – si dhe ato që lidhen me varësinë energjetike nga Rusia – po evoluojnë.
Kjo po ndryshon humorin dhe pritshmëritë e publikut italian dhe organizatave të shoqërisë civile, veçanërisht duke pasur parasysh se vendi ende po përballet me ndikimin e pandemisë Covid-19.
Siç argumentojnë Mark Leonard dhe Ivan Krastev, ndërsa evropianët ndjejnë solidaritet të madh me Ukrainën dhe mbështesin sanksionet e BE-së ndaj Rusisë, ata janë të ndarë në mënyrën se si e shohin përfundimin e luftës – me pak më shumë prej tyre që preferojnë paqen sa më shpejt të jetë e mundur (edhe nëse kjo kërkon Ukrainën për të bërë lëshime) sesa ndëshkimin e Rusisë.
Kjo rrjedh kryesisht nga shqetësimet për koston e sanksioneve ekonomike ndaj Rusisë dhe kërcënimin e përshkallëzimit bërthamor. Pra, nëse diçka nuk ndryshon, shumica e evropianëve do të kundërshtojnë një luftë të të zgjatur. Prandaj, qeveritë evropiane duhet të gjejnë një mënyrë për të larguar frikën e qytetarëve të tyre dhe për të shmangur polarizimin midis dhe brenda vendeve. Sondazhi i ECFR ku mbështeten Leonard dhe Krastev tregon se qeveria italiane mund të jetë nën presionin më urgjent për ta bërë këtë.
Edhe pse 56 për qind e italianëve e konsiderojnë Rusinë përgjegjëse për luftën, 27 për qind e tyre mendojnë se Ukraina, BE ose Shtetet e Bashkuara janë fajtorë për të. Krahasuar, për shembull, me Finlandën – ku 90 për qind thonë se Rusia është përgjegjëse dhe vetëm 5 për qind fajësojnë BE-në, SHBA-në ose Ukrainën, italianët kanë një pikëpamje krejtësisht të ndryshme për Rusinë.
Ashtu si qytetarët francezë, rumunë dhe gjermanë, italianët priren të kenë një qëndrim relativisht pozitiv ndaj Rusisë. Kur u pyetën se cili vend përbën pengesën më të madhe për paqen midis Rusisë dhe Ukrainës, 35 për qind e italianëve zgjodhën Ukrainën, BE-në ose SHBA-në – që është përqindja më e madhe e të gjitha vendeve të anketuara. Përsëri, për krahasim, vetëm 5 për qind e qytetarëve finlandezë kanë të njëjtin mendim.
Sigurisht, ka dallime të konsiderueshme historike, ekonomike dhe politike midis Finlandës dhe Italisë. Gjetjet nga Italia mund të pasqyrojnë pasojat e politikave të jashtme, ekonomike dhe energjetike të vendit në tre dekadat e fundit, të kombinuara me euroskepticizmin dhe qëndrimet antiperëndimore të disa partive politike italiane, si dhe marrëdhëniet e tyre të veçanta me regjimet autoritare.
Për shembull, ish-kryeministri Silvio Berlusconi i dha përparësi marrëdhënieve energjetike dhe ekonomike me Moskën (megjithëse jo në të njëjtën masë si kancelarët gjermanë). Por tendenca drejt partneritetit me autoritarët arriti kulmin nën qeverinë e parë të një ish-kryeministri tjetër, Conte, kur një orientim politik ndaj Rusisë dhe Kinës u bë dominues,duke patur kosto të marrëdhënieve euro-atlantike.
Ekonomia, energjia dhe politika dominuan marrëdhëniet e Italisë me Rusinë. Megjithatë, kultura është gjithashtu e rëndësishme. Partia komuniste e Italisë, e themeluar në vitin 1921 dhe e shpërbërë në vitin 1991, ishte më e madhja e këtij lloji në Evropën Perëndimore. Partia i dha formë politikës, prioriteteve, kulturës dhe shoqërisë italiane për 70 vjet.
Dhe, deri në rënien e Bashkimit Sovjetik, ajo kishte lidhje të forta me Moskën. Kjo periudhë e historisë italiane ende ndikon në debatin publik sot. Shumë komentatorë, analistë, gazetarë dhe ekspertë të shquar italianë vijnë nga ai sfond politik – pasi ata ishin anëtarë, anëtarë apo mbështetës të partisë – edhe nëse e kanë përshtatur mendimin e tyre gjatë viteve në përputhje me ndryshimet në politikën e brendshme.
Kjo afërsi me Rusinë mund të ndihmojë në shpjegimin e një gjetje tjetër të sondazhit të ECFR në lidhje me luftën e Rusisë kundër Ukrainës. Sondazhi tregon se italianët kanë më shumë gjasa nga të gjithë të anketuarit që të duan paqen sa më shpejt të jetë e mundur, edhe nëse kjo kërkon që Ukraina të bëjë lëshime.
Pesëdhjetë e dy për qind e italianëve janë në këtë “kamp paqeje”, krahasuar me vetëm 16 për qind në Poloni. Kjo mund të shpjegohet me frikën më të madhe të italianëve për ndikimin e luftës: rritje të çmimeve të energjisë, një rënie ekonomike dhe një fluks refugjatësh ukrainas në Itali.
Por simpatitë historike ndaj Rusisë të diskutuara më sipër mund të jenë gjithashtu në lojë këtu, siç mund të jetë anti-amerikanizmi i përhapur në Itali – i cili është më afër anti-militarizmit sesa një dëshirë e vërtetë për paqe.
Përveç disa populistëve, politikanët italianë janë gjerësisht pro-SHBA. Por publiku italian ka qenë thellësisht kritik ndaj çështjeve kryesore të politikës së jashtme të SHBA-së si luftërat e Vietnamit dhe Irakut, Gjiri i Guantanamos, prania ushtarake amerikane në Itali që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore dhe mbështetja e SHBA-së për Izraelin.
Prandaj, sondazhi i ECFR zbulon se si qasja e Draghit ndaj politikës italiane dhe të BE-së për Rusinë është në kundërshtim me disponimin publik në Itali. Në të vërtetë, 48 për qind e italianëve mendojnë se qeveria e tyre i kushton shumë vëmendje luftës në Ukrainë në krahasim me problemet e tjera me të cilat përballen. Ky është momenti perfekt për t’u shfrytëzuar nga populistët – veçanërisht në Itali, e cila tashmë është politikisht e brishtë. Për më tepër, vendi është tashmë në modalitetin e fushatës përpara zgjedhjeve të përgjithshme të vitit 2023, të cilat mund të shohin një qeveri anti-BE të fitojë pushtet.
Draghi do të duhet të punojë më shumë se çdo shoqërues i tij në udhëtimin në Kiev për të fituar mbështetjen e publikut për politikën e tij ndaj Rusisë.
Nëse ai nuk mund të trajtojë frikën e italianëve për luftën, Italia ka të ngjarë të bëhet më e polarizuar. Disa nga zgjedhjet e tij të forta të politikës së jashtme mund të jenë ende të vështira për t’u pranuar nga publiku italian, veçanërisht pas pandemisë Covid-19. Ky mund të jetë veçanërisht rasti për politikat që përfshijnë Rusinë, SHBA-në dhe Kinën.
Megjithëse Draghi nuk i përket asnjë partie politike, pozicioni i tij varet nga mbështetja e një koalicioni të gjerë – dhe mund të jetë e pamundur t’i kënaqë të gjithë.
Me zgjedhjet e përgjithshme në prag, pyetjet e mëdha kanë të bëjnë me sa kohë do të zgjasë koalicioni dhe si do të ndryshojë qëndrimi i tij politik ndaj pushtimit të Ukrainës në muajt e ardhshëm.
E gjithë kjo do të thotë se politika e jashtme tani është më e rëndësishme për debatin publik se në çdo moment tjetër në dekadën e fundit.
Çështja se si të veprohet me Rusinë mund të riformësojë politikën italiane duke shkaktuar polarizim të mëtejshëm midis kundërshtarëve dhe mbështetësve të ndihmës ushtarake për Ukrainën. Lufta më në fund mund t’i detyrojë liderët e partive italiane të vendosin në cilën anë të historisë duan të jenë.
Burimi: European Council on Foreign Relations
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
