MENU
klinika

"The Economist"

Një drame tjetër për tregjet e naftës

10.06.2022 - 12:21

Sezoni i vozitjes në Amerikë ka filluar zyrtarisht. Pavarësisht rritjes së inflacionit dhe kërcënimit të vazhdueshëm të pandemisë, shoferët dolën në autostrada me entuziazëm gjatë fundjavës së fundit të Ditës së Përkujtimit. Rreth 40 milionë amerikanë udhëtuan me rrugë, një rritje prej 8.3% në të njëjtën fundjavë të një viti më parë. Kjo lakmi erdhi edhe kur çmimet në pompë ishin rreth 50% mbi nivelet e vitit të kaluar, të nxitura nga një shtrëngim intensiv i rafinimit global.

Në kohë normale, biznesi i rafinimit është një shtojcë me diferencë të ulët dhe dramatike të ulët ndaj biznesit të ngarkuar gjeopolitikisht në rrjedhën e sipërme të prodhimit të naftës dhe biznesit të ngarkuar politikisht në rrjedhën e poshtme të shitjeve me pakicë. Rafinerët zakonisht bëjnë marzhe fitimi prej 5-10 dollarë për fuçi dhe shpesh kalojnë periudha të dhimbshme të mospërfitueshmërisë. Këtë herë, megjithatë, rafinimi po luan një rol kryesor – makinacionet e vendeve prodhuese të naftës, lufta në Ukrainë dhe sanksionet ndaj eksporteve ruse të naftës, pavarësisht. Marzhet për shumë rafineritë janë rritur dhe pengesat në këtë sektor po i rrisin çmimet globale të naftës.

Tre faktorë shpjegojnë pse rafinimi është në qendër të vëmendjes. E para është një rënie afatgjatë e investimeve në ekonomitë e përparuara. Me kërkesën për naftë në botën e pasur që parashikohet të bjerë gjatë dy dekadave të ardhshme, investitorët nuk janë të gatshëm të shpenzojnë shumë miliarda dollarë për objektet që mund të kthehen në asete të bllokuara. Kësaj i shtohet presioni mjedisor mbi rafinimin, i cili shihet si veçanërisht i pisët, dhe rregulloret në Kaliforni dhe Evropë që favorizojnë karburantet më të gjelbërta. Jashtë Kinës dhe Lindjes së Mesme, ku kapaciteti po zgjerohet, kapaciteti i rafinimit është ulur me rreth 3 milion fuçi në ditë (bpd) që nga fillimi i pandemisë, llogarit Alan Gelder i Wood Mackenzie, një konsulencë energjetike.

Faktori i dytë që ka tronditur biznesin e rafinimit është politikëbërja kineze. Kina ka qenë historikisht një eksportues neto i produkteve të rafinuara, duke dërguar vëllime të mëdha në vendet e tjera aziatike. Në një përpjekje për të luftuar ndotjen lokale dhe për të ndihmuar në përmbushjen e objektivave klimatike, megjithatë, zyrtarët kanë shkurtuar kuotat e eksportit për rafinerët e mëdhenj të benzinës, karburantit të avionit dhe produkteve të tjera me më shumë se 50% këtë vit. Sipas planeve zyrtare, Kina do të ndalojë fare eksportimin e shumicës së produkteve të rafinuara me intensitet karboni deri në vitin 2025. Rezultati i çoroditur është se ajo është në rreth 7% të kapacitetit rezervë global, edhe pse pjesa tjetër e botës ka etje për karburante transporti.

Forca e tretë e madhe përçarëse është, sigurisht, lufta e Rusisë në Ukrainë dhe sanksionet që rezultojnë të vendosura ndaj eksporteve të saj të hidrokarbureve. Amerika dhe Britania kanë ndaluar blerjet e naftës ruse; be-ja ka shpallur një embargo të pjesshme ndaj importeve të naftës së papërpunuar, duke përfshirë një mbi produktet e rafinuara më vonë këtë vit. Efekti i gjithë kësaj nuk është i qartë. Sipas llogarive të përhapura (përfshirë ekspertët e gjurmimit të cisternave), Rusia tani po eksporton më shumë naftë bruto sesa para luftës. Ajo po shet shumë naftë bruto me norma të ulëta në veçanti në Indi, e cila po importon mbi 700,000 fuçi në ditë më shumë se përpara pushtimit.

Megjithatë, kur bëhet fjalë për produktet e rafinuara, si sanksionet zyrtare ashtu edhe “vetësanksionet” vullnetare të përqafuara nga firmat perëndimore duket se janë të dhimbshme. Sipas Natasha Kaneva e JPMorgan Chase, një bankë, Rusia po shet afërsisht 500,000 fuçi më pak produkt të rafinuar në ditë sesa ishte para luftës dhe mund të jetë detyruar të mbyllë deri në 1.4 milion fuçi në ditë të kapacitetit të rafinimit në maj. Rezultati është një ndryshim i paprecedentë, argumenton Richard Joswick i s&p Global, një firmë kërkimore: “Bota ka mjaft kapacitete rafinimi, por kapaciteti rezervë po kalon në Rusi dhe Kinë”. Si rezultat, ai mendon se normat e përdorimit për rafinerët në pjesën tjetër të botës do të jenë shumë më të larta se sa ishte parashikuar më parë.

Kriza e rafinimit mund të vazhdojë edhe për një kohë. Sezoni i ardhshëm i uraganeve në Atlantik, i cili parashikohet të jetë më i fortë se normalja, mund të mbyllë rafineritë në Gjirin e Meksikës. Një faktor tjetër është koha e saktë dhe intensiteti i raundit të fundit të sanksioneve të Evropës ndaj eksporteve ruse të naftës. Nëse zbatohen në mënyrë agresive, këto mund të shtrydhin më tej sektorin.

Forcat e tregut mund të shpëtojnë ende ditën. Rritjet e dhimbshme të çmimeve që shihen në pompat e benzinës përfundimisht do të freskojnë pak kërkesën dhe mund të çojnë në përmirësime në efiçencën e energjisë, të cilat të dyja do të ndihmojnë në balancimin e tregjeve.

Një ndryshim në flukset tregtare mund t’i vijë gjithashtu në ndihmë Evropës. Rafinerët e klasit botëror të Indisë, për shembull, po e kthejnë krizën globale në mundësi lokale. rbc Capital Markets, një firmë investimi, llogarit se vendi “po bëhet de facto qendra e rafinimit për Evropën”. Rafineritë e reja të mëdha janë planifikuar të dalin në internet së shpejti në Kuvajt dhe Arabinë Saudite, të cilat duhet të ndihmojnë gjithashtu në lehtësimin e mungesave. Siç vëren Z. Joswick, “Me marzhe kaq të mëdha, të gjithë kanë një nxitje për të mbaruar rafineritë”.

/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga The Economist

VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN


Pushtimi i Ukrainës po shkakton “lëvizje të jashtëzakonshme”

Çmimet rriten në nivelin më të lartë që nga viti 2008

Project Syndicate/ Çfarë roli do luajë SHBA në tregun global?

A do të bëhet Amerika Arabia Saudite e gazit natyror?

"Financial Times": Sa keq mund të bëhet?

Goditja globale e stagflacionit të vitit 2022