Bashkimi Evropian është treguar i vendosur në përgjigjen e tij ndaj luftës së Rusisë kundër Ukrainës.
Blloku ruajti unitetin e tij pavarësisht se u përball me disa pengesa të krijuara nga kryeministri famëkeq përçarës i Hungarisë, Viktor Orban.
Shtetet anëtare u bashkuan për të mbështetur Ukrainën – të cilën shumë qytetarë të BE-së e konsiderojnë si një vend të largët dhe të panjohur – duke marrë vendime për sigurinë energjetike që do të formësonin të ardhmen e tyre.
Deri këtu, shumë mirë.
Por lufta ka zbuluar gjithashtu dobësitë e BE-së dhe ka shërbyer si një kujtesë për punët e pambaruara të mundimshme.
Për vite të tëra, vendet anëtare të BE-së u munduan të shmangnin vendimet që do t’i kërkonin atyre të përballeshin me të vërtetat e dhimbshme.
Tani, lufta ka vënë në qendër të vëmendjes tre problemet më të mëdha të brendshme të BE-së.
Udhëheqësit evropianë nuk mund të përdorin më paqartësitë e tyre të zakonshme: keqmenaxhimi i situatës mund të sabotojë lehtësisht përgjigjen e BE-së ndaj luftës në Ukrainë.
Problemi i parë ka të bëjë me sundimin e ligjit.
Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen kuptoi rëndësinë e kësaj çështjeje në Parlamentin Evropian më 7 qershor.
Shumë eurodeputetë ishin të zemëruar që Komisioni miratoi planin kombëtar të rimëkëmbjes së Polonisë, pavarësisht nga sulmet e vazhdueshme të qeverisë polake ndaj pavarësisë së gjyqësorit. Kritikët e Von der Leyen pretendojnë se, duke pasur parasysh luftën ruse të agresionit, ajo ka sakrifikuar vlerat e BE-së për të ruajtur unitetin e saj. Teorikisht, Polonia do të marrë fonde nga BE sipas planit vetëm nëse zgjidh problemet kryesore në gjyqësor deri në fund të qershorit. Vendi duhet të reformojë plotësisht sistemin e tij disiplinor për gjyqtarët, i cili shkel parimin e pavarësisë së gjyqësorit dhe traktatet e BE-së, sipas një vendimi të Gjykatës së Drejtësisë së Bashkimit Evropian nga korriku 2021. Plani kombëtar polak i rimëkëmbjes është rënë dakord nga Varshava dhe Brukseli përfshin angazhime konkrete në këtë drejtim. Megjithatë, qeveria polake nuk ka gjasa t’i përmbushë ato. Në vend të kësaj, Komisioni duket i vendosur të fillojë disbursimin e 35 miliardë eurove të akorduara për Poloninë, vetëm pasi të zgjidhë këtë çështje.
Vetëm kohët e fundit, partia në pushtet e Polonisë Ligj dhe Drejtësi vendosi njerëzit e saj – duke përfshirë miqtë e Ministrit të Drejtësisë Zbigniew Ziobro dhe individë të përfshirë në fushata shpifëse kundër gjyqtarëve – në Këshillin Kombëtar të Gjyqësorit, organi kryesor kushtetues përgjegjës për ruajtjen e pavarësisë së gjyqësorit. Ata tani do të mbikëqyrin sistemin gjyqësor polak dhe do të emërojnë të gjithë gjyqtarët polakë në pesë vitet e ardhshme.
Sipas Gjykatës së Drejtësisë së BE-së, këto emërime të politizuara shkelin traktatet dhe vlerat e BE-së.
Në vendimin për emërimet, gjykata përcaktoi një standard evropian të pavarësisë së gjyqësorit. Por, në Poloni, është një krim i rëndë të zbatohet ky standard themelor. Gjyqtarët polakë përballen me akuza disiplinore, pezullime dhe dënime të tjera sa herë që i referohen.
Presioni i luftës e ka detyruar BE-në të marrë një vendim për sundimin e ligjit. Duket se Varshava do të marrë fonde sipas planit të rimëkëmbjes edhe pse ajo injoron vendimet e gjykatës më të lartë të BE-së dhe tallet me këmbënguljen e saj për respektimin e normave dhe vlerave evropiane. Kjo do të dëmtonte autoritetin si të gjykatës ashtu edhe të Komisionit.
BE-ja do ta kishte humbur betejën për sundimin e ligjit në një moment kur nuk kishte qenë kurrë më afër fitores.
Dhe një dështim i tillë do të kishte pasoja shumë përtej sferës ligjore. Politikisht, do ta bënte edhe më të vështirë zgjidhjen e dy problemeve të tjera më të mëdha të BE-së.
Njëra prej tyre ka të bëjë me politikën e zgjerimit – e cila, dikur një histori suksesi, është bërë burim zhgënjimi dhe mohimi.
BE-ja ka qenë e pandershme në trajtimin e aspiratave të anëtarësimit të vendeve të Ballkanit si Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria, të cilat nuk kanë qenë në gjendje të fillojnë negociatat e anëtarësimit pavarësisht se kanë përmbushur kërkesat formale për ta bërë këtë.
Më e rëndësishmja, BE-ja nuk ka qenë në gjendje t’i parandalojë ata të zhgënjehen me projektin evropian.
Aplikimi i Ukrainës për anëtarësim po e detyron BE-në që më në fund të marrë një qëndrim për të ardhmen e saj gjeopolitike. Nëse BE-ja do t’i jepte statusin e kandidatit Ukrainës, kjo do të ishte një lëvizje e fuqishme simbolike.
Nëse do të refuzonte ta bënte këtë, kjo do të sinjalizonte papërgatitjen e bllokut për konkurrencën gjeopolitike me të cilën përballet.
Për të formësuar rendin e ri global, BE-së do t’i duhet të riangazhohet për politikën e saj të zgjerimit si një projekt strategjik transformues për dekadën e ardhshme.
Këtu hyn edhe një herë enigma e sundimit të ligjit. Nëse BE-ja nuk e zgjidh krizën e saj më serioze të brendshme, nuk do të ketë ‘oreks’ për zgjerim dhe asnjë politikë të besueshme zgjerimi.
E njëjta gjë vlen edhe për problemin e tretë të madh të BE-së, që ka të bëjë me solidaritetin financiar. Lufta e Rusisë ndaj Ukrainës ka tronditur ekonomikisht BE-në, duke prekur disa shtete anëtare shumë më tepër se të tjerët. Ashtu si gjatë ditëve më të këqija të pandemisë, çështjet e borxhit të përbashkët dhe shpërndarjes së barrës financiare janë ende të rëndësishme në Evropë. BE-ja nuk duhet t’ua lërë qeverive kombëtare të merren me kostot e krizës energjetike, të presin refugjatë ukrainas ose të ndihmojnë për rindërtimin e Ukrainës. As shtetet anëtare nuk duhet të shpenzojnë kaq pak për mbrojtjen.
Për të përballuar këto sfida dhe për të kufizuar pasojat nga lufta, BE-ja duhet të fillojë një përpjekje të përbashkët të përmasave të ngjashme me fondin e koronavirusit.
Sa më shumë të bëhet e qartë se shtetet anëtare mund të shpërfillin rregullat, aq më e pamundur është që BE-ja të fitojë vendosmërinë për ta arritur këtë.
Solidariteti kërkon besim dhe besimi kërkon solidaritet.
Komisioni ka ende fuqinë për të siguruar që lufta në Ukrainë forcon BE-në. Nuk duhet të hezitojë ta përdorë.
Burimi: European Council on Foreign Relations
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Lufta e Rusisë në Ukrainë mund të zgjasë 10 vite, duhet të…”
“Do rindërtoj Mariupolin, fabrikat e mia do konkurrojnë sërish globalist”
“Lufta e Rusisë në Ukrainë, sfidë që s’duhet të vijë në Ballkan”
