Më 3 mars, Moldavia aplikoi zyrtarisht për anëtarësim në BE.
Masa erdhi nga ndjenja e urgjencës e krijuar nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia dhe rreziqet që paraqet për paqen dhe pavarësinë e vetë Moldavisë.
Nicu Popescu, ministri i jashtëm i vendit, u lut për ndihmë ndërkombëtare në mars. “Ne jemi fqinji i vetëm më i brishtë i Ukrainës,” tha ai. “Ne kemi nevojë për ndihmë për të qëndruar në këmbë.” Duke iu drejtuar Parlamentit Evropian në maj, presidentja e Moldavisë, Maia Sandu, e përshkroi anëtarësimin në BE si “dritën në fund të tunelit” për një vend që po përballet me pasojat ekonomike nga agresioni rus në vendin fqinj.
Por ato aspirata evropiane nuk janë të reja – dhe tani, më shumë se kurrë, ato duhet të pranohen dhe inkurajohen nga komuniteti ndërkombëtar.
Në prill 2009, u mblodhën me dhjetëra mijëra moldavë në sheshin e Asamblesë Kombëtare në kryeqytetin Kishinau për të protestuar kundër zgjedhjeve të manipuluara dhe sfidës që ato i parashtruan të ardhmes së drejtë, demokratike, të begatë evropiane që shumëkush shpresonte.
Këto protesta mund të krahasohen me protestat e Maidanit në Ukrainë në vitet 2013-14. Ata gjithashtu përshpejtuan zëvendësimin e elitës politike të lidhur me Rusinë që sundoi Moldavinë midis 2001 dhe 2009 me një kuadër politikanësh pro-evropianë.
Moldavia përfundimisht nënshkroi një marrëveshje asocimi me BE në 2014. Marrëveshja siguroi udhëtim pa viza dhe tregti të lirë midis Moldavisë dhe bllokut. Si rezultat, në vitin 2021 rreth 60 për qind e eksporteve të Moldavisë shkuan në BE dhe vetëm 10 për qind në Rusi. Dështimi i ish-presidentit ukrainas Viktor Janukoviç për të krijuar një pakt të ngjashëm ishte shkëndija që ndezi protestat e Maidan në nëntor 2013.
Por nuk ishte gjithçka e thjeshtë për politikën moldave në vitet 2010, me korrupsionin e nivelit të lartë si një problem kryesor..
Pasi la pas punën e saj si këshilltare e drejtorit ekzekutiv të Bankës Botërore dhe u bë ministre e arsimit në vitin 2012, qëndrimi i fortë kundër korrupsionit të Sandu e ndihmoi atë të forconte pozicionin e saj si politikanja pro-evropiane në Moldavi. Ajo u bë kryeministre në vitin 2019 dhe presidente në vitin 2020. Partia që ajo themeloi, Veprimi dhe Solidariteti (PAS), ka drejtuar vendin me një shumicë parlamentare që nga viti 2021.
Në disa aspekte, Moldavia tashmë duket më evropiane se disa vende anëtare të BE-së.
Me Sandu si president dhe eksperten e zhvillimit Natalia Gavrilița si kryeministre, është një nga vendet e pakta në botë që drejtohet nga dy gra. Për më tepër, 40 për qind e vendeve në parlament janë të zëna nga gratë, një përqindje më e lartë se në Estoni, Bullgari, Itali, Hungari apo edhe Gjermani.
Në vitin 2022, vendi u ngjit me 43 pozicione në Indeksin e Lirisë së Shtypit, duke u renditur i 40-ti, përpara Kroacisë, Sllovenisë, Italisë dhe Rumanisë (dhe gjithashtu, në mënyrë të habitshme, SHBA).
Por lufta në Ukrainë përbën një kërcënim për të ardhmen evropiane të Moldavisë.
Pasojat ekonomike të pushtimit rus janë sfida më e madhe me të cilën përballet. Që nga shkurti, në vendin me 2.5 milionë banorë kanë kaluar gjysmë milioni refugjatë kufijtë e tij dhe ka pritur deri në 100,000 njerëz të zhvendosur, gjysma e të cilëve fëmijë.
Kështu Moldavia ka treguar se është një partner i besueshëm humanitar.
Megjithatë, lufta dhe krizat e energjisë dhe refugjatëve që pasuan kanë shkaktuar probleme për burimet tashmë të pakta të vendit. Moska po kërkon të shfrytëzojë këto presione ekonomike për të destabilizuar Moldavinë.
Kjo nuk duhet të lejohet të ndodhë: ndikimi më i fortë rus në Moldavi do të shtobte kërcënimin e sigurisë si për Evropën ashtu edhe për Ukrainën.
Është në interesin e BE-së t’i japë Moldavisë statusin e kandidatit, si dhe mbështetje ekonomike.
Shkrimtari është një gazetar dhe autor moldav
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
