E premtja ishte një ditë tronditjeje, trishtimi dhe zemërimi në Japoni dhe në mbarë botën pas vrasjes së ish-kryeministrit Shinzo Abe.
Por kur pikëllimi të ketë ikur dhe librat e historisë të shkruhen, Abe do të mbahet mend mbi të gjitha për kontributin e tij të hershëm dhe vendimtar në përgjigjen afatgjatë të botës ndaj sfidave të paraqitura nga ngritja e Kinës.
Ngushëllimet që vijnë nga liderët botërorë pasqyrojnë respektin ndërkombëtar që Abe fitoi gjatë karrierës së tij të gjatë politike dhe diplomatike, e cila përfshinte dy poste si kryeministër, një post që ai e mbajti më gjatë se kushdo në historinë e Japonisë.
Shumë nga këto dëshmi pranuan angazhimin e Abe për të forcuar rendin ndërkombëtar që kishte siguruar paqen rajonale, prosperitetin dhe sigurinë në Azinë Lindore që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore.
Abe ishte një nga udhëheqësit më të hershëm ndërkombëtarë që njohu vendosmërinë e Pekinit për të përdorur fuqinë dhe ndikimin e tij në rritje për të minuar atë sistem – dhe gjithashtu për të bërë diçka për të.
Abe e riorientoi politikën e jashtme të Japonisë për t’u fokusuar në konkurrencën afatgjatë me Kinën, kur SHBA dhe liderët e tjerë botërorë ishin ende të kapur pas një qasjeje të bazuar në angazhim me Pekinin.
Programi i tij ekonomik, i njohur si “Abenomics”, ishte pjesë e misionit të tij për të provuar se Japonia mund të ndihmonte në udhëheqjen e reagimit ndërkombëtar ndaj rritjes së Kinës.
Tomohiko Taniguchi, këshilltari afatgjatë i Abe për politikën e jashtme dhe shkrimtar i fjalimit, më tha në një intervistë se Abe e kuptoi se Tokio duhej të bënte tre gjëra nëse dëshironte t’i rezistonte fuqisë në rritje kineze për një afat të gjatë: Japonia do të duhej të përmirësonte ekonominë e saj, të riinvestonte. në aleancën e saj me Shtetet e Bashkuara dhe të zgjerojë lidhjet e saj diplomatike duke arritur në Australi dhe Indi.
Amerikanët mund ta kujtojnë Abe për aftësinë e tij të rrallë për të komunikuar me Presidentin Donald Trump.
Abe u sigurua që ai të ishte lideri i parë i huaj që vizitoi Kullën Trump pas zgjedhjeve të nëntorit 2016 dhe i pari që vizitoi Trump në Mar-a-Lago.
Sidoqoftë, Trump e pa Abe-n si një burrë shteti të lartë dhe një mik, siç bëri edhe presidenti Barack Obama para tij. Kjo ishte një dëshmi e aftësive diplomatike personale të Abe.
“Ai dinte dy gjëra: që prania e vazhdueshme e Shteteve të Bashkuara është jetike për rajonin dhe më gjerë, dhe se për Shtetet e Bashkuara që të qëndrojnë të angazhuara në rajon, Japonia është jetike,” më tha Taniguchi. “Përpjekjet e tij me takt për ndërtimin e marrëdhënieve me Obamën dhe Trump bazoheshin të gjitha në atë konsideratë realiste”.
Megjithëse Abe ishte një politikan konservator, nacionalist, i famshëm, ai nuk ishte, siç thonë disa sot, “Trump para Trump”, të paktën në lidhje me politikën e jashtme.
Abe besonte në aleancat, multilateralizmin, të drejtat e njeriut dhe forcimin e rendit ndërkombëtar të bazuar në rregulla.
Trump erdhi në detyrë duke u zotuar se do të shkatërronte vetë institucionin e politikës së jashtme që Abe luftoi për të ruajtur.
Pjesë të mëdha të kuadrit konceptual për strategjinë e sotme të SHBA-së në Azinë Lindore mund të gjurmohen në iniciativat dhe fjalimet e Abe, të tilla si ideja e një “Indo-Paqësor të lirë dhe të hapur”. Puna e Abe për të bashkuar Shtetet e Bashkuara, Japoninë, Australinë dhe Indinë ishte e rëndësishme në formimin e grupit diplomatik tashmë formal të quajtur “Kuad”. Përqendrimi në vlerat e përbashkëta në vend të synimit të qartë të Kinës ishte një shenjë dalluese e qasjes së Abe.
Ndër arritjet e tjera të lidhura me Abe, ai reformoi burokracinë e sigurisë kombëtare të Japonisë, zgjeroi rolin e Forcave të Vetëmbrojtjes së Japonisë dhe shpëtoi marrëveshjen tregtare të Partneritetit Trans-Paqësor kur Shtetet e Bashkuara u tërhoqën, duke e riemërtuar atë si Marrëveshje Gjithëpërfshirëse dhe Progresive për Trans. -Partneriteti i Paqësorit (CPTPP). Ai punoi njëkohësisht për të ulur tensionet në marrëdhëniet dypalëshe Japoni-Kinë.
Jo të gjitha planet e Abe dështuan. Duke ndjekur gjurmët e babait të tij, një ish-ministër i Jashtëm japonez, Abe u takua me presidentin rus Vladimir Putin dhjetëra herë gjatë viteve në një përpjekje të dështuar për të zgjidhur mosmarrëveshjet historike të vendeve të tyre.
Qasja e ashpër e Abe-s ndaj Koresë së Veriut e vuri atë në një hap me politikat e Trump dhe Obamës. Ngurrimi i tij për të hequr dorë nga mizoritë e kohës së luftës të Japonisë humbi potencialin për përparim në marrëdhëniet e trazuara të Japonisë me Korenë e Jugut.
Një nga aktet përfundimtare diplomatike të Abe-s, në fillim të këtij viti, ishte të jepte një alarm për kërcënimin gjithnjë e më të rrezikshëm të Kinës ndaj Tajvanit.
Ai bëri thirrje publikisht që Shtetet e Bashkuara të braktisin politikën e tyre të “paqartësisë strategjike” dhe të deklarojnë publikisht qëllimin e tyre për të dalë në mbrojtje të Tajvanit nëse Kina sulmon.
“Tragjedia njerëzore që ka ndodhur në Ukrainë na ka dhënë një mësim të hidhur”, shkroi ai. “Nuk duhet të ketë më vend për dyshim në vendosmërinë tonë në lidhje me Tajvanin dhe në vendosmërinë tonë për të mbrojtur lirinë, demokracinë, të drejtat e njeriut dhe sundimin e ligjit”.
Në masën që Perëndimi është përgatitur për t’i mbrojtur këto vlera, Abe ka merita. Kjo është një trashëgimi që edhe vrasja e tij e tmerrshme nuk mund ta errësojë kurrë.
Burimi: The Washington Post
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
