Ashtu si bota filloi të rikuperohej nga një nga krizat më të mëdha në dekadat e fundit, një tjetër ka shpërthyer në Evropë.
Ashtu si pandemia COVID-19 nënvizoi njerëzimin tonë të përbashkët, lufta e Rusisë ndaj Ukrainës na ka kujtuar se sa e brishtë, e ndërlidhur dhe e ndërvarur është bota jonë. Siç thonë kinezët, “Të gjithë janë një nën parajsë”.
Intensifikimi i konfrontimeve të fuqive të mëdha dhe de-globalizimi po rrezikojnë paqen dhe sigurinë botërore.
Krizat e reja duket se fshihen në çdo cep, por zgjidhjet e duhura nuk mund të shihen askund, as në Lindjen e Largët, Azinë Jugore, Lindjen e Mesme dhe Afrikën Veriore, Afrikën Sub-Sahariane, Evropën Lindore apo Amerikën Latine.
Vetë kriza e Ukrainës është një simptomë e problemeve më të thella strukturore në rendin ndërkombëtar.
Ky rend, i udhëhequr nga anëtarët e përhershëm të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara (Kina, Franca, Rusia, Mbretëria e Bashkuar dhe Shtetet e Bashkuara), nuk ka arritur të përmbushë parimet e qeverisjes së mirë të mishëruara në Kartën e OKB-së.
Rendet e reja globale priren të dalin nga luftërat e mëdha.
Në rastin e Luftës së Dytë Botërore, fituesit krijuan struktura të dizajnuara për të ruajtur paqen dhe sigurinë ndërkombëtare. Por ndërsa bota jonë gjithnjë e më e integruar ka ndryshuar në mënyrë dramatike që nga themelimi i OKB-së, parimet tona organizative ende pasqyrojnë mentalitetin e epokës së pasluftës dhe Luftës së Ftohtë.
Në kuadrin aktual, dështimi për t’iu përgjigjur sfidave globale është dështim i të gjithë komunitetit ndërkombëtar.
A mund të reformohet sistemi? Thirrjet që nga fillimi i viteve 1990 për të ristrukturuar sistemin e OKB-së, kanë rënë vazhdimisht në vesh të shurdhër. Më keq, Rusia dhe Kina po përdorin tani pozicionet e tyre në krye të rendit ndërkombëtar për të nxitur një sistem më shumëpolar.
Arritjet kolektive të njerëzimit gjatë shtatë dekadave të fundit janë një dëshmi se pse ne duhet të punojmë së bashku për ta bërë sistemin e OKB-së më të drejtë, gjithëpërfshirës dhe më të vëmendshëm ndaj nevojave dhe aspiratave të njerëzve. Në të vërtetë, ky ishte misioni i Panelit të Nivelit të Lartë të Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së Kofi Annan për Kërcënimet, Sfidat dhe Ndryshimet në vitin 2003.
I përbërë nga 16 figura eminente nga pjesë të ndryshme të botës, dhe i kryesuar nga ish-kryeministri i Tajlandës Anand Panyarachun, paneli analizoi kërcënimet bashkëkohore ndaj paqes dhe sigurisë ndërkombëtare; vlerësoi se sa mirë kishin ndikuar politikat dhe institucionet ekzistuese në zhdukjen e këtyre kërcënimeve; dhe ofroi rekomandime që synojnë forcimin e OKB-së dhe aftësimin e saj për të ofruar siguri kolektive për shekullin e njëzet e një.
Raporti përfundimtar i panelit e bëri të qartë se të gjitha organet kryesore të OKB-së kishin nevojë për reforma, duke përfshirë Këshillin e Sigurimit, për të cilin paneli argumentoi se duhet të zgjerohej.
Fatkeqësisht, anëtarët e përhershëm të Këshillit të Sigurimit me veto thjesht injoruan rekomandimet e panelit, duke krijuar terrenin për paralizën dhe mosfunksionimin e sotëm.
Lindja e Mesme ka veçanërisht nevojë për një sistem të OKB-së që funksionon mirë dhe vërtetë përfaqësues.
Asnjë rajon nuk ka vuajtur më shumë nga dinamikat e padrejta bipolare dhe unipolare të së shkuarës. Ne kemi qenë altari mbi të cilin në mënyrë rutinore flijohen parimet e rendit ndërkombëtar. Të njëjtat parime që çuan në krijimin e Shtetit të Izraelit çuan gjithashtu në privimin e palestinezëve nga atdheu i tyre dhe mohimin e të drejtave të tyre themelore për vetëvendosje dhe shtetësi.
Ndërsa Lindja e Mesme ka kaluar nga një luftë në tjetrën, nga një katastrofë në tjetrën dhe nga një rezolutë e OKB-së në tjetrën, drejtësia vazhdimisht i është shmangur asaj. Sa herë që shfaqet një çështje arabe, myslimane apo e Lindjes së Mesme, hipokrizia e fuqive të mëdha që udhëheqin rendin ndërkombëtar bëhet e qartë.
Udhëheqësit e atyre shteteve duhet të vijnë në vete.
Reformimi i rendit ekzistues kërkon një mendim të ri nga të gjitha vendet anëtare të OKB-së, duke përfshirë pesë anëtarët e përhershëm të Këshillit të Sigurimit. Rendi ndërkombëtar mund të ruajë paqen dhe sigurinë vetëm në masën që është i barabartë dhe i aftë të përballojë sfidat me të cilat përballet njerëzimi.
Me pak fjalë, trazirat gjeopolitike do të vazhdojnë të kërcënojnë paqen dhe sigurinë botërore.
Lartësia e Tij, Turki Bin Faisal Al Saud, kryetar i Qendrës King Faisal për Kërkime dhe Studime Islame, ishte drejtor i përgjithshëm i Al Mukhabarat Al A’amah, agjencia e inteligjencës e Arabisë Saudite, nga viti 1977 deri në 2001, dhe ka shërbyer si ambasador i Arabisë Saudite në Mbretërinë e Bashkuar dhe Shtetet e Bashkuara.
Burimi: Project Syndicate
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Lufta në Ukrainë mund të zgjasë me vite, bota të bëhet gati”
