Gjermania po raporton një numër rekord të vendeve të lira të punës në tremujorin e parë të këtij viti, numri i të cilit u rrit në 1.74 milionë vende të hapura të paprecedentë. Ky numër ishte më i larti që nga ribashkimi 30 vjet më parë.
Në të njëjtën kohë, Gjermania ka gjithashtu një mungesë rekord të të rinjve. Sipas Zyrës Federale të Statistikave në korrik, vetëm 10% e popullsisë është e moshës 15-24 vjeç, krahasuar me 20% mbi moshën 65-vjeçare.
Shkalla e lindjeve në vend është shumë e ulët për të kompensuar ndryshimin e moshës. Kjo do të thotë gjithashtu se tenxherja e pensioneve shtetërore është nën presion të madh.
Një zgjidhje e propozuar është rritja e moshës së pensionit në 70. Presidenti i Federatës së Shoqatave Gjermane të Punëdhënësve në Industritë e Metaleve dhe Inxhinierisë Elektrike Stefan Wolf bëri thirrje për këtë lëvizje në fillim të gushtit. Dhe në kohën e pushimeve verore, propozimi u mor me shpejtësi nga mediat kombëtare.
Sindikatat, grupet sociale dhe të majtët reaguan me tërbim, me Dietmar Bartsch të Partisë së Majtë socialiste, që e quajti propozimin “marrëzi antisociale”.
Aktualisht, Gjermania është në proces të rritjes graduale të moshës së saj të pensionit nga 65 në 67 vjeç për ata që kanë lindur pas vitit 1967.
Parashikohet kolapsi i sistemit pensional
Ekonomistët kanë paralajmëruar që në vitet 1980 se sistemi i pensioneve në Gjermani po përballet me një kolaps të afërt.
Si përgjigje, ministri i atëhershëm i Punës Norbert Blüm nga Unioni Kristian Demokrat (CDU) i qendrës së djathtë u zotua në mënyrë të famshme “Pensionet janë të sigurta” në vitin 1986. Por a është e njëjta e vërtetë sot?
Në Gjermani, pensionet financohen kryesisht përmes një sistemi të ashtuquajtur “pay-as-you-go” ku shumica e gjermanëve – duke përjashtuar nëpunësit civilë dhe të vetëpunësuarit – paguajnë në fondin shtetëror të pensionit që përdoret për financimin e pensioneve për ata që tashmë janë në pension.
Punonjësit aktualisht kontribuojnë pak më shumë se 9% të të ardhurave të tyre mujore në fond. Kjo shifër përputhet nga punëdhënësi i tyre. Por ky lloj sistemi funksionon vetëm me supozimin se ka mjaft njerëz që punojnë që paguajnë në fondin shtetëror të pensioneve për të qenë në gjendje të mbulojnë pagesat aktuale të pensioneve. Këtu bëhet problem një popullsi në plakje.
Ministri aktual i Punës Hubertus Heil nga Social Demokratët e qendrës së majtë (SPD) tashmë ka hedhur poshtë idenë e rritjes së moshës së pensionit dhe i ka hedhur poshtë diskutimet aktuale si një “debat fantazmë”.
Qese e përzier me propozime
“Rritja e moshës së pensionit është gjithmonë një masë shumë e papëlqyeshme. Kjo është arsyeja pse ajo shtyhet sa më shumë që të jetë e mundur nga politikanët. Por mund ta imagjinoja se në mesin e viteve 2030, kur ne jemi të mbërthyer në mes të ndryshimeve demografike, diçka do të ndodhë,” thotë Johannes Rausch i Qendrës së Mynihut për Ekonominë e Plakjes.
Rausch parashikon që herët a vonë – ka shumë të ngjarë më vonë – mosha e daljes në pension do të rritet për të reflektuar rritjen e jetëgjatësisë. Në këtë mënyrë, do të kishte ende mjaft kontribuues për të financuar sistemin për pensionistët, që do të thotë se norma e kontributit do të duhej të rritet më pak dhe do të mund të paguheshin pensione më të larta.
Gjermania nuk do të ishte e vetme në futjen e një mase të tillë. OECD parashikon që mosha mesatare e daljes në pension për një person mesatar në punësim të vazhdueshëm do të rritet në 66.1 vjet për burrat dhe 65.5 vjet për gratë.
Në vendet ku mosha e daljes në pension është tashmë e lidhur me jetëgjatësinë, duke përfshirë Danimarkën, Italinë dhe Estoninë, tashmë po bëhet e dukshme se mosha e daljes në pension do të rritet ndjeshëm.
Johannes Geyer, zëvendësdrejtor i Ekonomisë Publike në Institutin Gjerman për Kërkime Ekonomike (Deutsches Institut für Wirtschaftsforschung), beson se efekti sasior i rritjes së moshës së pensionit do të jetë nominal.
“Është një pyetje e shpërndarjes; kush e bartë koston e ndryshimit demografik? Rritja e moshës së pensionit ushtron shumë presion mbi popullsinë që punon,” thotë Geyer. “Njerëzit me jetëgjatësi të ulët dhe ata me probleme shëndetësore do të vuajnë më shumë; një pjesë e rëndësishme e popullsisë vdes para se të arrijë moshën e pensionit.”
Ai sheh zgjidhje më të mira të mundshme gjetkë. “Ne kemi nevojë për migrim. Është thelbësore që të kemi mjaft njerëz që vijnë nga jashtë për të punuar në Gjermani,” thotë Geyer. “Qeveria po përpiqet të lehtësojë njohjen e kualifikimeve të emigrantëve nga jashtë në Gjermani. Ne po shohim gjithashtu disa përmirësime në rregulloret për azilkërkuesit dhe ata me ‘statusin e toleruar’ për të ndihmuar në legalizimin e statusit të tyre dhe njohjen e diplomave profesionale. dhe kualifikimet e marra jashtë Gjermanisë. Ky është ende një problem.”
Duke synuar punonjësit me kohë të pjesshme dhe të papunët afatgjatë
Ka edhe potenciale të brendshme për të cilat Geyer tregon: “Ne kemi një sektor të madh njerëzish që punojnë në të ashtuquajturat mini-punë, pra punësim marxhinal, i cili paguhet dobët, por nuk i nënshtrohet taksave apo kontributeve të sigurimeve shoqërore. Nëse do të mund t’i lëviznim këta njerëz në punë të rregullta, atëherë kjo do të ndihmonte gjithashtu sistemin.”
Geyer sheh gjithashtu potencialin për të futur më shumë njerëz të papunë në punë, si dhe për të ndihmuar në rehabilitimin e atyre që janë detyruar të dalin në pension me pension invaliditeti për shkak të sëmundjes. Kjo vlen për miliona individë, por shumë prej tyre nuk janë në gjendje të punojnë me orar të plotë për një sërë arsyesh – duke filluar nga çështjet shëndetësore deri te angazhimet e kujdesit për anëtarët e familjes.
Geyer sugjeron që nëpunësit civilë dhe të vetëpunësuarit, të cilët aktualisht paguajnë në vazo të veçanta pensionesh, mund të futen gjithashtu në sistemin e përgjithshëm të pensioneve shtetërore.
Dhe së fundi, ai tregon një zgjidhje tjetër të shumëpërfolur: zgjatjen e javës së punës në 42 orë.
Por këtu, Geyer është skeptik. “Unë mendoj se në shumë sektorë 40 orë është një lloj maksimumi që mund të presësh që njerëzit të punojnë,” thotë ai. “Nëse rrisni orët e punës, duhet të keni parasysh që njerëzit tashmë janë të rraskapitur dhe ato orë shtesë do ta shtojnë këtë lodhje dhe mund të kenë një ndikim negativ në shëndet”.
Geyer beson se njerëzit në punë mund të presin të shohin një rritje të normave të kontributeve në tenxhere të pensioneve. Ai parashikon një rritje nga 18.6% aktuale në shumë mbi 20% deri në vitin 2025.
“Aktualisht ne kemi norma mjaft të ulëta të kontributeve [pensioni]. Dhjetë vjet më parë askush nuk do të priste që ato të ishin ende nën 19%,,” thotë Geyer.
“Përpara luftës [në Ukrainë] dhe rritjes së inflacionit do të kisha thënë se mund të përballojmë rritjen e normave të kontributeve, por duke pasur parasysh inflacionin e lartë, kjo do të shkaktojë një debat mjaft të nxehtë.”
Për momentin, Gjermania mund të marrë ende kohën e saj për të gjetur një zgjidhje. Por gjasat janë që ndryshimi demografik përfundimisht do ta detyrojë vendin të veprojë.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Deutsche Welle
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Ekspertët: Arritjet mësimore të një brezi janë dëmtuar rëndë
Pse Italia nuk është vërtet vendi i vitit?
Krizë për punonjës/ Nuk janë zgjidhje emigrantët
