Të hënën bëhet një vit që kur talebanët pushtuan Kabulin , duke shënuar “jo rënien e një regjimi, por rënien e ëndrrave të një kombi”, sipas fjalëve të një afgani të intervistuar nga BBC .
Disa mirëpritën largimin e trupave të huaja dhe perspektivën e paqes pas dy dekadash viktimash të tmerrshme civile dhe korrupsionit.
Por pavarësisht dhunës dhe sulmeve vetëvrasëse, për shumë të tjerë këto vite u formësuan nga rritja e jetëgjatësisë dhe shkrim-leximit, si dhe mundësitë dhe aspiratat e reja: gratë në zonat rurale si dhe në qytetet e mëdha donin arsimim dhe liri të lëvizjes.
Makthi po vazhon. Afganët tani po jetojnë me represionin taleban dhe me urinë masive. Pretendimi ishte se, 20 vjet pas përmbysjes së tyre nga koalicioni i udhëhequr nga SHBA, bota kishte të ngjarë të shihte një “Taliban 2.0” më të moderuar kur ata morën pushtetin.
Është e vërtetë se ekzekutimet masive nga të cilat shumëkush kishin frikë nuk u realizuan. Por kritikët dhe kundërshtarët janë vrarë ose arrestuar dhe torturuar në mënyrë arbitrare , dhe mediat lanë heshtur.
Një luftë midis pragmatistëve dhe atyre të vijës së ashpër po vazhdon : në mars, vajza të emocionuara mbërritën në shkollat e mesme për të rifilluar studimet e tyre – vetëm për t’u thënë se klasat mbetën të mbyllura për to.
Grave u është ndaluar nga shumë punë dhe janë penguar të udhëtojnë ose të shkojnë në punë nëse nuk shoqërohen nga një kujdestar mashkull. Disa janë kërcënuar ose rrahur për injorimin e urdhrit për të mbuluar trupat ose fytyrat e tyre në përputhje me interpretimin e talebanëve të kodeve islame të veshjes.
Vëzhguesit thonë se tani për tani të paktën talebanët duken më pak të korruptuar se paraardhësit e tyre.
Por ata po kërkojnë të përkthejnë një kryengritje rurale në qeveri kombëtare dhe nuk mund të plotësojnë nevojat bazë të 38 milionë afganëve në mes të kolapsit ekonomik. Goditja e qytetarëve tuaj është më e lehtë sesa të siguroheni që ata të kenë ushqim. OKB-ja e quan këtë krizën më të madhe humanitare në botë ; prindërit janë detyruar të shesin veshkat dhe fëmijët. Programi Botëror i Ushqimit po ushqen pothuajse gjysmën e popullsisë.
Megjithëse SHBA-ja ka bërë përjashtime nga sanksionet për mbështetjen humanitare, afganët kanë nevojë për ndihmë zhvillimore dhe një ekonomi funksionale.
Rritja e çmimeve globale të ushqimeve mund të jenë vdekjeprurëse kur të vijë dimri.
Dhe sundimi i talebanëve nuk është garantues i paqes. Shteti Islamik-Khorasan, një degë e IS, ka vazhduar sulmet .
Një kryengritje është rritur sërish në verilindje të vendit. Fakti që udhëheqësi i al-Kaidës, Ayman al-Zawahiri, jetonte në Kabul, duke shkelur qartë marrëveshjen e Dohas për tërheqjen e SHBA-së, e cila thoshte se Afganistani nuk do të presë terroristët, ka të ngjarë të bëjë përparim në çështjet ekonomike më të vështirë.
Megjithatë, çuditërisht, Joe Biden nuk i përmendi talebanët kur njoftoi këtë muaj se një sulm i SHBA-së kishte vrarë terroristin. SHBA nuk dëshiron t’i shohë ata të kenë sukses, por nuk mund të lejojnë që ata të dështojnë.
Një Afganistan që rrëshqet përsëri në luftë civile do të ishte shumë më i rrezikshëm për perëndimin, i cili do të donte ta linte Afganistanin pas tij.
Uashingtoni nuk ka dëshirë të ndalet në rolin dhe përgjegjësinë e tij. Shqetësimi i publikut është ridrejtuar kryesisht drejt Ukrainës. Megjithatë, gratë dhe burrat që kanë guxuar të protestojnë kundër shtypjes së talebanëve; vajzat adoleshente që ndjekin shkollën fshehurazi; dhe në të vërtetë afganët që ikën në MB dhe gjetkë, por mbeten të paaftë për të rindërtuar jetën e tyre – të gjitha këto shpresojnë dhe meritojnë shumë më mirë.
Burimi: The Guardian
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
6 të vdekur nga sulmi i ISIS në Kabul
A “mbijeton” dot Afganistani pa mbështetjen e SHBA-së?
“DW”: Shënohet rritja më e madhe e azilkërkuesve
