Si e gjetën veten dy kombet më të fuqishme të botës në një krizë të ashpër që mund të shkojë në një konflikt ushtarak? Aspekti më i çuditshëm i konfliktit aktual mbi Tajvanin është se sa i parashikueshëm ishte.
Tajvani ka qenë i njohur si çështja më e ndjeshme për Shtetet e Bashkuara dhe Kinën, një çështje që është menaxhuar me kujdes për pesë dekada. Dhe vizita e fundit e Kryetares së Dhomës Nancy Pelosi (D-Kaliforni) në ishull – e cila shkaktoi konfliktin aktual – ishte diçka që ajo sinjalizoi se kishte ndërmend të bënte muaj më parë.
Nga ana amerikane, disa gabime – shumë prej tyre taktike dhe të nxitura nga politika e brendshme – kanë rezultuar në një realitet të rrezikshëm: Nuk ka asnjë marrëdhënie serioze midis dy aktorëve më të fuqishëm të shekullit të 21-të.
Në fillim të mandatit të saj, administrata Biden miratoi një politikë ndaj Kinës, të armiqësisë dhe kritikës së hapur. Në takimin e parë ballë për ballë midis zyrtarëve të lartë nga të dyja palët në mars 2021, Sekretari i Shtetit Antony Blinken vendosi të ishte sfidues dhe homologu i tij kinez u përgjigj sfidues.
Por megjithëse qasja e administratës Biden ka qenë taktikisht e gabuar dhe mund të rregullohet, gabimet e Pekinit janë shumë më serioze dhe strategjike.
Gjatë dekadës së fundit, nën Presidentin Xi Jinping, Kina ka ndryshuar politikën e saj në Tajvan, me pasoja potencialisht katastrofike.
Udhëheqësi kryesor i Kinës moderne, Deng Xiaoping, përshkroi një zgjidhje novatore për problemin e Tajvanit kur i ofroi ishullit, në vitin 1979, një zgjidhje që u bë e njohur si “Një vend, dy sisteme”. Tajvani mund të bëhet zyrtarisht pjesë e Kinës, propozoi Deng, por mund të ruajë sistemin e vet politik, ligjet administrative, madje edhe forcat e veta të armatosura.
Tajvani e refuzoi ofertën, por Deng kërkoi durim strategjik.
Më pas, ai vendosi të demonstrojë vitalitetin e kësaj politike duke e zbatuar atë në Hong Kong, pasi britanikët ia dorëzuan qytetin-shtetin Pekinit në 1997 – duke i shprehur këto premtime në një marrëveshje me Britaninë e Madhe dhe në Ligjin Themelor të Hong Kongut. kushtetuta fakto).
Për disa vite, Pekini vëzhgoi “Një vend, dy sisteme” në Hong Kong. Tregtia dhe udhëtimet midis Kinës dhe Tajvanit u rritën. Në vitin 2015, Xi u takua me presidentin e atëhershëm të Tajvanit, Ma Ying-jeou, dhe ata folën për përmirësimin e lidhjeve, diçka që është e paimagjinueshme sot.
Strategjia e Dengit ndaj Tajvanit ishte se, për sa kohë që Kina qëndronte e hapur, dinamike dhe akomoduese, koha ishte në anën e saj.
Tajvani do të kuptonte se kishte shumë përfitime dhe pak kosto për t’u bashkuar zyrtarisht me kontinentin.
Por gjatë disa viteve të fundit, politikat e Xi-t kanë qenë që ta bëjnë Kinën më të mbyllur, më pak dinamike.
Askund kjo politikë e fundit nuk ka qenë më e qartë se në Hong Kong, ku Pekini ka hequr dorë nga pothuajse çdo garanci e rëndësishme që ka dhënë në lidhje me lirinë dhe autonominë e qytet-shtetit.
ReklamimRezultatet janë të dukshme në Tajvan.
Në vitet 1990, pak tajvanezë mbrojtën pavarësinë dhe shumë besonin se ribashkimi me Kinën ishte i pashmangshëm. Sot, sipas Qendrës së Studimit të Zgjedhjeve të Universitetit Kombëtar Chengchi, mbështetja për pavarësinë është shumë më e fortë, pasi është dyfishuar pothuajse që nga viti 1997, viti i dorëzimit të Hong Kongut (megjithëse shumica ende shpresojnë për një vazhdimësi të status quo-së).
Kina pretendon se qëllimi i saj është ribashkimi paqësor me Tajvanin.
Nëse është vërtet kështu, atëherë Pekini duhet të ndryshojë drejtimdhe t’i kthehet politikave të Dengit – të njoftojë se Hong Kongut do t’i lejohen të gjitha liritë që i janë garantuar, t’i premtojë Tajvanit të njëjtën gjë, t’i japë fund sanksioneve ekonomike ndaj Tajvanit dhe të ndalojë së kërcënuari ishullin.
Janë politikat e Xi-t që po bëjnë që populli tajvanez të refuzojë çdo perspektivë bashkëpunimi me kontinentin, e lëre më ribashkimin eventual.
Por kjo nuk do të ndodhë dhe çon në një dilemë.
Pekini pranon se me Tajvanin sot, koha nuk është në anën e tij.
Çdo vit, ishulli ka më shumë gjasa të çlirohet. Dhe kjo ka krijuar një sfidë strategjike për Pekinin, një sfidë që mund të kthehet në një katastrofë për botën.
Burimi: The Washington Post
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Në Kinë më shumë se kurrë vjen “erë lufte”…
Kronologjia e tensioneve mes Kinës dhe Tajvanit
