Zgjedhjet parlamentare dhe presidenciale turke do të mbahen për tetë muaj; dhe në qarqet opozitare, besohet gjerësisht se ato do t’i japin fund sundimit të gjatë të Partisë për Drejtësi dhe Zhvillim (AKP) dhe Presidentit Rexhep Tajip Erdogan.
Ndërsa sfidat e rënda ekonomike dhe fiskale të Turqisë nënkuptojnë se Erdogan dhe partia e tij po përballen me garën e tyre më të vështirë elektorale që nga viti 2002, rezultatet e zgjedhjeve presidenciale dhe parlamentare janë ende të pasigurta në këtë pikë.
Deri më tani, tre blloqe kryesore zgjedhore kanë marrë formë.
Aleanca Popullore, një pjesë e mbetur nga zgjedhjet e fundit, bashkon AKP-në dhe Partinë e Lëvizjes Nacionaliste (MHP). Ndërsa aleanca duket e qëndrueshme, popullariteti i MHP-së ka rënë në mënyrë të vazhdueshme, kështu që mund të jetë më pak e dobishme për të ndihmuar AKP-në të mbajë shumicën e saj parlamentare ose të rizgjedhë Erdoganin.
Blloku i dytë, i njohur si Tabela e Gjashtë, është më pak një aleancë politike koherente sesa një grumbullim i lirë i partive opozitare ideologjikisht të ndryshme të bashkuara vetëm nga armiqësia e tyre ndaj Erdoganit dhe partisë së tij. Ai përfshin partinë kryesore opozitare të Turqisë, Partinë Popullore Republikane (CHP) dhe Partinë e Mirë, një fraksion separatist i nacionalistëve MHP, si dhe Partinë Islamiste të Felicity.
Anëtarët e aleancës ende nuk kanë rënë dakord për ndonjë platformë elektorale apo qeverisëse, me përjashtim të synimit të përgjithshëm për ta kthyer vendin në një sistem parlamentar nëse fitojnë zgjedhjet. Së fundi, është Aleanca e Punës dhe Lirisë, e përbërë nga gjashtë parti kurde dhe të majta, pa peshë reale, përveç Partisë Demokratike të Popullit (HDP), e cila dyshohet se është e lidhur me Partinë e ndaluar të Punëtorëve të Kurdistanit (PKK) dhe gëzon një masë të konsiderueshme ndikimi politik në një pjesë të rëndësishme të elektoratit.
Partitë e mbetura duket se janë aty si dritare, për t’i dhënë aleancës një identitet më shumë turk dhe jo kurd.
Sondazhe të ndryshme të kryera gjatë shtatorit tregojnë një rënie të AKP-së që nga zgjedhjet e mëparshme, me partinë që mori mbështetjen e 30–34 përqind të elektoratit, ndërsa MHP po merr vetëm 7 përqind të votave. Përfituesi kryesor i kësaj rënieje ka qenë Partia e Mirë, tani me 15 për qind, ndërsa CHP është ende me 23-24 për qind, njëlloj si zgjedhjet e fundit parlamentare.
Zgjedhjet presidenciale janë më të vështira për t’u vlerësuar sepse deri tani i vetmi kandidat i njohur është Erdogan, i cili ka të drejtë të kandidojë për një mandat përfundimtar.
Sondazhet që vënë Erdoganin kundër një konkurrenti të paidentifikuar zbulojnë se ai ka mbështetjen e rreth 34 përqind të elektoratit, që është afërsisht e barabartë me mbështetjen e parashikuar të AKP-së. Kjo mund të ndryshojë.
Sondazhet tregojnë kështu se Aleanca Popullore mund të humbasë shumicën e saj parlamentare, por shumë varet nga zhvillimet ekonomike dhe politike në muajt e ardhshëm. Ndërsa Turqia ka shmangur një recesion që nga fillimi i luftës në Ukrainë, ekonomia mbetet e brishtë.
Lira turke ka humbur 40 për qind të vlerës së saj gjatë vitit të kaluar, ndërsa inflacioni arriti në 83 për qind në shtator; kostot e energjisë mbeten gjithashtu të larta. Por humbja e AKP-së nuk është e pashmangshme. Opozita është ende në rrëmujë, pasi nuk ka arritur konsensus për një program politik apo koordinim dhe bashkëpunim elektoral. Rivalët kryesorë të AKP-së në Tabelën e Gjashtë Aleancës nuk kanë artikuluar ende një platformë të fortë që mund ta pozicionojë atë si një alternativë të qartë ndaj AKP-së.
Ligji zgjedhor i ndërlikon më tej gjërat. Partitë më të vogla në koalicion nuk do të mbledhin vota të mjaftueshme për të arritur pragun e përfaqësimit parlamentar.
Për këtë arsye, CHP dhe Partia e Mirë mund të kenë nevojë t’u lënë hapësirë këtyre partive në listat e tyre zgjedhore nëse shpresojnë të ruajnë mbështetjen e tyre.
Opozita do ta ketë po aq të vështirë për të rënë dakord për një kandidat të vetëm presidencial. Si kreu i partisë më të madhe dhe më të vjetër opozitare, kreu i CHP Kemal Kilicdaroglu beson se është më i favorizuari për të mposhtur Erdoganin.
Por partnerët e tij të koalicionit në Partinë e Mirë nacionaliste nuk janë dakord; ata janë gjithashtu më pak se të kënaqur nga marrëdhëniet e ngrohta të Kilicdaroglu me HDP-në kurde, e cila tashmë ka sinjalizuar mbështetjen e saj për Kilicdaroglu. Partia e Mirë ka paraqitur kandidatë të tjerë të mundshëm, si kryetari i bashkisë së Stambollit, por deri më tani nuk ka qenë në gjendje të arrijënjë konsensus.
Asnjë nga alternativat e propozuara nuk ka statusin politik apo përvojën e Erdoganit dhe mund të jetë e vështirë të bindësh një shumicë votuesish të ndërmarrin një rrezik me një të panjohur relativisht, pavarësisht nga pakënaqësia me Erdoganin ose veprimet e tij si president.
Me afrimin e datës së zgjedhjeve, padyshim që peizazhi politik dhe ekonomik do të vihet në fokus.
Por në këtë pikë, mes kaq shumë paqartësish, është ende herët për të parashikuar rezultatet e zgjedhjeve.
Burimi: Al Jazeera
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Erdogan: Do vazhdojmë të ankohemi për zgjedhjet
