Vendet evropiane kanë blerë tashmë më shumë gaz natyror të lëngshëm (LNG) në 2022 se në çdo vit më parë. Rritja e kërkesës pasoi pushtimin rus të Ukrainës, me qeveri të ndryshme evropiane që nxituan t’i jepnin fund varësisë së tyre nga energjia ruse sa më shpejt që të ishte e mundur.
Në nëntë muajt nga janari deri në shtator, kërkesa e vendeve evropiane për LNG u rrit në mënyrë dramatike sipas të dhënave të ofruara për DW nga grupi analitik ICIS. Kërkesa në Francë u rrit me 88% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2021, Holandë me 109% dhe Belgjikë me 157%.
Megjithatë, etja e Evropës për LNG po sjell pasoja negative për vendet në pjesë të tjera të botës që tashmë importojnë karburant super të ftohtë në vëllime të mëdha. Çmimet po rriten dhe më pak LNG është në dispozicion në treg, duke e bërë atë një opsion shumë më pak të zbatueshëm për vendet më të varfra.
“Mënyra në të cilën Evropa ka mundur t’i sigurojë këto vëllime është duke paguar më shumë sesa tregjet e tjera janë të gatshme të paguajnë,” tha për DW Alex Munton, një analist i LNG në grupin e kërkimit të energjisë Rapidan.
Shifrat e ICIS konfirmojnë shkallën në të cilën kërkesa për LNG ka rënë në vendet jashtë Evropës, veçanërisht në Azi. Në Bangladesh, kërkesa është ulur 10% krahasuar me vitin 2021, në Pakistan është ulur 19% ndërsa në Kinë ka një rënie prej 22%.
Ndërprerjet goditën rëndë
Pasojat për disa vende janë të zymta. Javën e kaluar, Bangladeshi pësoi ndërprerjet e tij më të këqija në pothuajse një dekadë me më shumë se 100 milionë njerëz të mbetur pa energji elektrike për disa orë. Për muaj të tërë, Bangladeshi ka luftuar për të siguruar mjaftueshëm gaz në tregjet globale.
Mohammad Tamin nga Universiteti BRAC në Dhaka thotë se ndërprerjet në Bangladesh janë të lidhura me mungesat e energjisë, megjithëse një arsye më e madhe është se rrjeti kombëtar i energjisë elektrike duhet të përditësohet.
Kryesisht është një sfidë e funksionimit të sistemit, tha ai për DW. “Operacioni i pavarur i sistemit nuk është përditësuar dhe ne kemi nevojë për një rrjet inteligjent sepse termocentrale më të mëdhenj po vijnë.”
Megjithatë, ai tha se vende të tilla si Bangladeshi, Pakistani dhe India janë prekur ndjeshëm nga ndryshimet në tregun e LNG në 2022.
“Evropa po përpiqet të rrëmbejë çdo molekulë gazi kudo që është në dispozicion,” tha ai. “Ata po blejnë gjithçka nga gazi aktual në të ardhmen. Dhe fuqia e tyre blerëse është shumë më e lartë se ajo e vendeve në zhvillim. Pra, padyshim, vende si Bangladeshi, India dhe Pakistani janë goditur shumë rëndë.”
Pakistani është në mes të një krize të rëndë energjetike dhe javën e kaluar doli se nuk kishte arritur të tërhiqte një ofertë të vetme nga furnizuesit për një tender për të furnizuar një ngarkesë LNG në muaj për 4 deri në 6 vjet. Për muaj të tërë, Pakistani gjithashtu ka luftuar për të blerë LNG në tregjet afatshkurtëra spot.
Një nga problemet e mëdha me të cilat janë përballur vendet si Pakistani në lidhje me furnizimin me LNG është natyra e kontratave që kanë nënshkruar me furnitorët.
Pakistani ka nënshkruar kontrata me kompani tregtare të cilat mund të mos prodhojnë domosdoshmërisht vetë LNG. Kontratat shpesh përfshijnë klauzola pushimi, që do të thotë se furnitorët mund ta shesin LNG-në në tregje të tjera nëse dëshirojnë në një njoftim të shkurtër. Ata duhet të paguajnë një gjobë në këtë rast.
Megjithatë, rritja e çmimeve të LNG-së diku tjetër do të thotë se ata mund të paguajnë lehtësisht gjobën dhe ende të bëjnë fitime të konsiderueshme duke shitur në tregun më fitimprurës.
“Ju keni një shkëputje të madhe dhe një mundësi të madhe nëse jeni një kompani tregtare, për të thënë, ‘mirë, ne kishim një kontratë shitje në Pakistan dhe do të merrnim ndoshta një çmim që ishte i lidhur me çmimin e naftë…por ne mund të paguajmë një klauzolë pushimi dhe ta dërgojmë atë në Evropë”, shpjegon Munton. “Pra, ia vlen të paguhet kjo gjobë, sepse tregu alternativ është shumë fitimprurës. Dhe kjo ka qenë ajo që po ndodh.”
Problemi i Pakistanit
Paaftësia e Pakistanit për të blerë karburant të mjaftueshëm do të thotë se mungesa e energjisë elektrike ka të ngjarë të bëhet një realitet afatgjatë në vend. Qeveria thotë se nuk ka mungesë karburanti, por ka sjellë disa masa për të provuar të reduktojë konsumin e karburantit në të gjithë vendin.
Është një kërcënim i madh për një ekonomi tashmë nën presion të madh. Në fund të gushtit, FMN miratoi një paketë shpëtimi prej 1.1 miliardë dollarësh (1.13 miliardë euro) për Pakistanin.
Për Bangladeshin, shqetësimet për energjinë kërcënojnë rritjen e tij të fortë ekonomike. Parashikimet e rritjes për vendin janë ulur ndjeshëm në muajt e fundit.
“Kjo është kryesisht për shkak të mungesës së energjisë,” tha Mohammad Tamin. “Kjo po prek mjaft rëndë industrinë e veshjeve. Sidomos sektorët e tekstilit dhe tjerrjes janë në vështirësi për shkak të ndërprerjeve të energjisë dhe mungesës së gazit. Për shkak të mungesës së gazit, ata nuk janë në gjendje të funksionojnë rregullisht fabrikat. Ka shumë ndërprerje, veçanërisht në prodhimet e grupeve. Nëse ka një ndërprerje, e gjithë grupi shkatërrohet.”
Ende nuk ka kapacitet të ri
Presionet në tregun global të LNG-së nuk do të pushojnë së shpejti, sipas Munton. Kërkesa evropiane do të mbetet e fortë, por do të ketë pak kapacitet shtesë të eksportit të LNG për disa vite.
“Nëse bota papritur ka nevojë për më shumë LNG, ose nëse ka tregje të caktuara si Evropa që papritur kanë nevojë për më shumë LNG, ata nuk mund të bëjnë më shumë furnizim total,” tha ai. “Ata mund të marrin më shumë vetëm duke hequr ose duke rezultuar që vendet e tjera të konsumojnë më pak. Ka një sasi fikse furnizimi në botë.”
Investimet e mëdha në LNG do të thotë se kapacitete të reja të konsiderueshme pritet të hyjnë në qarkullim gjatë katër viteve të ardhshme, por deri atëherë, konkurrenca për karburantin do të vazhdojë të lërë disa vende jashtë në të ftohtë.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Deutsche Welle
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Sfidat e ushqimit, paniku po dëmton më shumë se lufta
A është kjo një tjetër luftë për naftë?
