Më 13 tetor, vetëm pak ditë përpara fillimit të Kongresit të 20-të Kombëtar të Partisë Komuniste Kineze, një burrë organizoi një protestë të vetme në një mbikalim në Pekin kundër presidentit Xi Jinping dhe politikës së tij drakoniane “zero covid”.
Kisha shpresuar se veprimet e këtij heroi të vetëm do të shkaktonin një valë protestash paqësore për të ndaluar Xi-në të vazhdonte të dëmtonte popullin kinez – edhe pse shpresat e mia u pakësuan nga vetëdija se politikat e regjimit të represionit intensiv i kanë bërë protestat të rralla dhe pothuajse të pamundura.
Ajo që ka ndodhur gjatë javës së kaluar ka tejkaluar të gjitha pritshmëritë e mia.
Së pari erdhi kryengritja e punëtorëve në një kompleks fabrike të oxconn duke protestuar për kushtet e mjerueshme të punës. Më pas erdhën protesta mbarëkombëtare pas një zjarri në Xinjiang që vrau një numër njerëzish të cilët thuhet se nuk ishin në gjendje të shpëtonin nga ndërtesa e djegur për shkak të izolimit.
Demonstratat filluan duke shprehur zemërim për politikat e ashpra “zero Covid”, por kërkesat e protestuesve evoluan shpejt në një lëvizje që kërkonte liri: liri të fjalës, liri të tubimit, liri nga diktatet e Partisë Komuniste.
Demonstruesit kudo po përsërisin kryesisht parullat e shfaqura nga ai protestues i vetëm në urën e Pekinit.
“Ne duam të hamë, jo të bëjmë teste për koronavirusin; reforma, jo Revolucion Kulturor”, shkruhej në një pankartë të kohëve të fundit. “Ne duam liri, jo izolime; zgjedhjet, jo pushtetarët. Ne duam dinjitet, jo gënjeshtra. Bëhuni qytetarë, jo njerëz të skllavëruar.”
Si dikush që mori pjesë në demonstratat pro-demokracisë në sheshin Tiananmen në 1989, nuk mund të mos ndjej jehonën e atij momenti në ngjarjet që po ndodhin në Kinë tani.
Unë isha atje kur Partia Komuniste Kineze dërgoi trupa për të vrarë protestuesit dhe kam frikë se historia mund të përsëritet sot. Bota nuk duhet të nënvlerësojë vendosmërinë e Xi dhe CCP për të mbetur në pushtet. Regjimi do të përdorë plotësisht të gjitha burimet që ka në dispozicion, duke përfshirë teknologjinë e vëzhgimit, policinë dhe shërbimet e inteligjencës.
Për këtë arsye, komuniteti ndërkombëtar duhet të përdorë të gjitha mjetet në dispozicion për të mbështetur forcat pro-demokratike dhe për të penguar regjimin e Pekinit nga përdorimi i forcës.
Shpresojmë që protestat të sjellin përfundimisht ndryshimet që ne kërkojmë.
Unë shoh të paktën katër kushte që duhet të plotësohen njëkohësisht që të ketë një shans për të arritur një ndryshim domethënës në Kinë.
Së pari, njerëzit duhet të jenë shumë të pakënaqur me status quo-në politike. Së dyti, duhet të lindë një opozitë e qëndrueshme demokratike. Së treti, duhet të ndodhë një përçarje brenda udhëheqjes së qeverisë CCP. Së katërti, komuniteti ndërkombëtar do të duhet të besojë se opozita demokratike e Kinës është e qëndrueshme dhe do të zgjedhë ta mbështesë atë.
Kushti 1 është plotësuar; Kushti 2 mbetet një ëndërr për momentin, ndërsa Kushti 3 mund të ndodhë ende nëse protestat vazhdojnë.
Këto katër kushte janë reciproke përforcuese, por dua të fokusohem tek i fundit.
Komuniteti ndërkombëtar mund të bëjë shumë për të ndihmuar.
Para së gjithash, administrata e Biden dhe qeveritë e tjera perëndimore duhet t’i japin paralajmërime të qarta dhe specifike Kinës për pasojat e çdo shtypjeje me dhunë. Komuniteti ndërkombëtar mund të përballojë kërcënimin e sanksioneve shtesë ekonomike, ndihmë më të madhe për Tajvanin dhe një goditje ndaj pasurisë në det të hapur të familjeve kryesore politike të Kinës.
Nëse shfaqet një ndarje brenda udhëheqjes së CCP, ata mund të zgjedhin të flasin me liderë më mendjehapur, për të forcuar legjitimitetin e të parëve.
Mbi të gjitha, qeveritë perëndimore nuk duhet të përsërisin gabimet e tyre të vitit 1989, kur Shtetet e Bashkuara dhe demokracitë e tjera bënë pak përpjekje për të penguar liderin e atëhershëm të Partisë Komuniste Kineze Deng Xiaoping nga masakrimi i studentëve protestues, sepse ata nuk besonin se ai do ta bënte këtë.
Udhëheqësit e sotëm perëndimorë mund të tregojnë hapur mbështetje morale për protestuesit dhe të inkurajojnë autoritetet kineze që të angazhohen në dialog paqësor me ta.
Qeveritë perëndimore duhet të shfrytëzojnë gjithashtu këtë mundësi për të bashkëpunuar më ngushtë me organizatat e të drejtave të njeriut dhe diasporën kineze për të avancuar një kuptim më të madh të abuzimeve të të drejtave të njeriut brenda Kinës.
Ata gjithashtu mund t’i inkorporojnë këto mesazhe në dokumente dhe takime zyrtare për të ndihmuar në realizimin e lëvizjes së demokracisë dhe për të nxitur rritjen e shoqërisë civile.
Duke parë gjurmët e tankeve në sheshin Tiananmen duke shtypur jetë të rinjsh më bëri të kuptoj se Kina duhet të ndryshojë. Këto protesta kanë sjellë një moment të ri për popullin e Kinës. Ne duhet të mbajmë besimin tonë se populli kinez është i përgatitur të bashkohet me të gjithë ata në mbarë botën që tani jetojnë në vende të lira.
Një ndryshim i rëndësishëm mund të vijë në javët ose muajt e ardhshëm – ose mund të duhen disa vite të tjera.
Natyrisht, nuk do të vijë kurrë pa përpjekje kolektive – dhe kjo përfshin komunitetin ndërkombëtar.
Prandaj, ata jashtë Kinës duhet të jenë të gatshëm të ndihmojnë në sjelljen e ndryshimeve politike në vend.
Yianli Yang, një ish-protestues i Sheshit Tiananmen dhe i burgosur politik i Kinës, është themeluesi dhe presidenti i Nismave të Fuqisë Qytetare për Kinën dhe autori i “Për ne, të gjallët: Një udhëtim për të ndriçuar dritën mbi të vërtetën”.
Burimi: The Washington Post
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
